Brest (Belorusija)
Brest (blr. Брэст, rus. Брест, polj. Brześć, ukr. Brest) je grad u Belorusiji. Nalazi se na zapadu države, na granici sa Poljskom. Glavni je grad istoimene oblasti. Raniji nazivi ovog grada su Berestje, Brest-Litovsk i Brest-nad-Bugom.
| Brest | |
|---|---|
.jpg) | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Belorusija |
| Oblast | Brestska oblast |
| Osnovan | 1019. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — |  340.141 (2.016) |
| — gustina | 2.342 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 52° 06′ 02″ S; 23° 40′ 45″ I / 52.100594° S; 23.679281° I |
| Vremenska zona | UTC+3 |
| Aps. visina | 140[1] m |
| Površina | 145,26[2] km2 |
  Brest Brest na karti Belorusije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Aleksandar Rogačuk |
| Veb-sajt | |
| city-brest.gov.by | |
Nalazi se na reci Bug blizu poljskog grada Terespol i ušća reke Muhavec. Brest se nalazi na međunarodnom putu E30 koji spaja Berlin i Moskvu. Tokom sovjetskog perioda bio je glavni granični prelaz. Danas služi kao tranzitna tačka na putu između Evropske unije i Zajednice nezavisnih država, ali je i dalje zadržao status pograničnog grada.
U Brestu se nalazi i važan železniči centar jer je on poslednja tačka do koje doseže široki ruski kolosek.
Ovde se nalazi tvrđava-heroj, koja je taj status dobila zbog borbi koje su vođene u Brestu tokom nemačke opsade u prvim nedeljama Drugog svetskog rata.
Poreklo naziva uredi
Nekoliko teorija pokušava da objasni poreklo imena grada. Možda ima slovenski koren beresta što znači breza ili kora. Ime bi takođe moglo da potiče od slovenskog korena berest što znači brest. Takođe možda potiče i od litvanske reči brasta što znači Plićak.[3]
Nekada centar jevrejske nauke, grad na jidišu nosi ime בריסק (Brisk), otuda i termin Brisker koji se koristi za opisivanje sledbenika uticajne porodice rabina Solovejčik. Tradicionalno, beloruski govornici su grad zvali Berasce (Bieraście).
Brest je postao deo Velike kneževine Litvanije 1319. godine.[4] U Poljsko-litvanskoj zajednici formiranoj 1569. godine, grad je postao poznat na poljskom kao Brześć, istorijski Brześć Litewski (u bukvalnom prevodu: Litvanski Brest, za razliku od Bžešća Kujavskog). Brześć je postao deo Ruske Imperije pod imenom Brest-Litovsk ili Brest-Litovskii (rus. Брест-Литовск, Brest-Litovskiй, u bukvalnom prevodu Litvanski Brest) tokom Treće podele Poljsko-litvanske zajednice 1795. godine. Posle Prvog svetskog rata i ponovnog rođenja Poljske 1918. godine, vlada Druge poljske republike je 20. marta 1923. godine preimenovala grad u Brześć nad Bugiem (Brest na Bugu).[5] Posle Drugog svetskog rata, grad je postao deo Beloruske SSR sa pojednostavljenim imenom Brest.
Na grbu Bresta, usvojenom 26. januara 1991. godine, nalazi se strela u razapetom luku usmerena na gore, na nebeskoplavom štitu. Alternativni grb ima crveni štit. Sigismund II Avgust, kralj Poljske i veliki knez Litvanije, prvi je dodelio Brestu grb 1554. godine.
Istorija uredi
Grad su osnovali Sloveni. Kao grad, Brest – Berestje u Kijevskoj Rusiji – prvi put se pominje u Prvoj hronici 1019. godine kada je Kijevska Rusija osvojila uporište od Poljaka. To je jedan od najstarijih gradova u Belorusiji.[6] Često je razlog sukoba poljskih vladara (kraljeva, glavnih vojvoda i vojvoda Mazovije) i knezova Kijevske Rusije, koju su Mongoli opustošili 1241, a obnovljena je tek 1275. Kasnije je bila deo teritorije Velike kneževine Litvanije.
U Velikoj kneževini Litvaniji uredi
Godine 1390. Brest je postao prvi grad u zemljama koje su sada u sastavu Belorusije koji je dobio Magdeburško pravo. Godine 1419. postao je sedište starešina u novostvorenom Trakajskom vojvodstvu.
Litvanski krstaški rat uredi
Njegova predgrađa su spalili Tevtonski vitezovi 1379. Godine 1409. bilo je mesto sastanka kralja Vladislava II, velikog kneza Vitolda i tatarskog kana na inicijativu nadbiskupa Mikolaja Trabe, da se sprema za rat sa Tevtonskim vitezovima. Godine 1410. grad je sakupio konjički odred koji je učestvovao u poljsko-litvanskoj pobedi u bici kod Grinvalda.
17. vek uredi
Godine 1500. ponovo su ga spalili Krimski Tatari. U 1566. godini, ukazom Sigismunda II, stvoreno je novo vojvodstvo – Brest Litovsko vojvodstvo.
Za vreme unije Državne zajednice Poljske i Litvanije i Švedske pod kraljem Sigismundom III (Poljsko-švedska unija), tamo su održavana kraljevska zasedanja. U 1594. i 1596. bio je mesto sastanka dva izuzetna sabora regionalnih episkopa rimokatoličke crkve i pravoslavne crkve. Sabor 1596. godine osnovao je Unijatsku crkvu (poznatu i kao Beloruska grkokatolička crkva u Belorusiji i Ukrajinska grkokatolička crkva u Ukrajini).
_(2).jpg)
Opsade grada uredi
Godine 1657. i ponovo 1706. godine, grad i zamak su zauzimali Šveđani tokom svojih invazija na Poljsko-litvansku državnu zajednicu. Zatim, u napadu sa druge strane, 13. januara 1660. godine, invazijska moskovska vojska pod komandom Ivana Andrejeviča Hovanskog zauzela je zamak Brest u ranom jutarnjem iznenadnom napadu (grad je ranije zauzet), i masakrirala 1.700 branilaca i njihove porodice (prema austrijskom posmatraču kapetanu Rozeštajnu).
Podele uredi
Dana 23. jula 1792. godine, Litvanci koji su se branili i invazijska ruska carska armija vodili su bitku. Dana 19. septembra 1794. godine, oblast između Bresta i Terespola bila je mesto još jedne bitke koju je pobedila invaziona ruska carska vojska predvođena Suvorovim nad poljsko-litvanskom divizijom pod generalom Karolom Sjerakovskim. Nakon toga, Brest je pripojen Rusiji kada je Poljsko-litvanska zajednica po treći put podeljena 1795. godine.
19. vek uredi
Tokom ruske vladavine u 19. veku, u gradu i oko njega podignuta je Brestovska tvrđava. Rusi su srušili Poljski kraljevski zamak i većinu Starog grada "da bi napravili mesta" za tvrđavu. Glavna jevrejska sinagoga u gradu, Horalna sinagoga, završena je oko 1862. godine.
Prvi svetski rat uredi
Tokom Prvog svetskog rata, grad je zauzela carska nemačka vojska 25. avgusta 1915, tokom Velikog povlačenja 1915. Ubrzo nakon što je Brest pao u nemačke ruke, ratni pesnik Avgust Stram, koji je nazvan "prvim od ekspresionista" i jedan od "najinovativnijih pesnika Prvog svetskog rata,"[7] upucan je u glavu tokom napada na obližnje ruske položaje 1. septembra 1915. godine.
U martu 1918. godine, u Brestskoj tvrđavi na zapadnoj periferiji Bresta na ušću reke Bug u reku Muhavec, potpisan je Brest-litovski mir, kojim je okončan rat između Sovjetske Rusije i Centralnih sila, i a grad i njegov okolni region pripali su Nemačkom carstvu. Ovaj ugovor je naknadno poništen ugovorima koji su okončali rat a još više događajima i dešavanjima u Nemačkoj i istočnoj Evropi. Tokom 1918. godine grad je postao deo Podolskog gubernije Ukrajinske NR kao rezultat pregovora i sopstvenog ugovora između delegacije ukrajinske Centralne Rade i Centralnih sila.[8]
Druga poljska republika uredi
Nakon Poljsko-sovjetskog rata Brest je postao deo Druge poljske republike, sa granicama formalno priznatim sporazumom u Rigi 1921. godine. Preimenovan je u Brześć nad Bugiem (Brest na Bugu) 20. marta 1923. u Poljskoj i nazvan glavnim gradom Poleskog vojvodstva u skladu sa tradicijom pre 1795. godine. Tokom dvadeset godina suvereniteta Poljske, od ukupno 36 potpuno novih škola osnovanih u gradu, otvoreno je deset javnih i pet privatnih jevrejskih škola, sa nastavom na jidišu i hebrejskom jeziku. Prva jevrejska škola u istoriji Brzešća otvorena je 1920. godine, skoro odmah nakon što je Poljska stekla nezavisnost. Godine 1936. Jevreji su činili 41,3% stanovništva Brzešća ili 21.518 građana. Oko 80,3% privatnih preduzeća vodili su Jevreji.[9][10][11] U Brestovskoj tvrđavi su bile stacionirane trupe Poljske vojske 9. vojne oblasti sa svojim štabom.
Tokom nemačke invazije na Poljsku 1939. godine, grad je branio mali garnizon od četiri pešadijska bataljona pod komandom generala Konstantija Plisovskog od XIX oklopnog korpusa generala Hajnca Guderijana. Posle četiri dana teških borbi, poljske snage su se 17. septembra povukle ka jugu. Istog dana počela je sovjetska invazija na Poljsku. Kao rezultat toga, sovjetska Crvena armija je ušla u grad krajem septembra 1939. prema Tajnom protokolu pakta Ribentrop—Molotov a zajednička nacističko-sovjetska vojna parada održana je 22. septembra 1939. Dok Belorusi to smatraju ponovnim ujedinjenjem Beloruske nacija pod jednom izbornom jedinicom (BSSR u to vreme), Poljaci to smatraju datumom kada je grad izgubljen. Tokom sovjetske kontrole (1939–1941), poljsko stanovništvo je bilo podvrgnuto hapšenjima, pogubljenjima i masovnim deportacijama u Sibir i Kazaške SSR.
Grad je imao pretežno jevrejsko stanovništvo tokom ruskog perioda vladavine: 30.000 od 45.000 ukupnog stanovništva prema ruskom popisu iz 1897. godine, što je palo na 21.000 od 50.000 prema poljskom popisu iz 1931.[12][13]
Operacija Barbarosa i dalje uredi
Dana 22. juna 1941. godine, Brestovsku tvrđavu i grad su napale snage Trećeg rajha prvog dana operacije Barbarosa. Tvrđava je izdržal šest dana. Skoro svi branioci sovjetske vojske su poginuli. Nemci su Brest stavili pod upravu Rajhskomesarijata Ukrajine. Preostalo opštinsko jevrejsko stanovništvo (oko 20.000) je sprovedeno u geto koji su uspostavile nemačke vlasti u decembru 1941. i kasnije ubijeno u oktobru 1942. Samo sedam Jevreja preživelo je nacistička pogubljenja.[13] Grad je oslobodila Crvena armija 28. jula 1944. godine.
Početkom 2019. godine, masovna grobnica sa posmrtnim ostacima 1.214 ljudi pronađena je u zoni Brestovskog geta tokom građevinskog projekta. Za većinu se veruje da su bili Jevreji koje su ubili nacisti.[14][15]
Geografija uredi
Brest leži uz reku Muhavec. Reka teče na zapad kroz grad, deli ga na severni i južni deo, a kod Brestovske tvrđave se spaja sa rekom Bug. Reka teče mirno i polako. Može se uskočiti na splav i opuštajuće plutati niz ovu reku. Danas reka u Brestu izgleda prilično široko. Oko Bresta je teren prilično ravan. Reka ima izuzetno široku poplavnu ravnicu, prečnika oko 2 do 3 km. Brest je u prošlosti bio podložan poplavama. Jedna od najgorih poplava u zabeleženoj istoriji dogodila se 1974.
Deo plavnog područja je obnovljen hidrauličnim rudarstvom. Osamdesetih godina 20. veka, veliki bageri kopali su pesak i glinu iz korita reke da bi izgradili obale. Nakon jaružanja, reka je produbljena, a obale reke porasle. Danas reka ne izlazi iz korita. Tokom 2000-ih godina razvijena su dva nova stambena naselja na jugozapadu Bresta.
Istočno od Bresta, kanal Dnjepar—Bug izgrađen je sredinom devetnaestog veka spojivši reku sa Pinom, pritokom reke Pripjat koja se uliva u Dnjepar. Tako Brest ima brodsku rutu sve do Crnog mora. Da nije nasipa i zapuštenih brana zapadno od Bresta, brodarstvo severozapadne Evrope bilo bi povezano i sa Crnim morem
Klima uredi
Brest ima umerenokontinentalnu klimu ali blago naginje ka okeanskoj zbog nepravilnih zimskih temperatura koje se uglavnom kreću oko tačke smrzavanja. Međutim, leta su topla i pod uticajem njegovog unutrašnjeg položaja u poređenju sa oblastima bliže Baltičkom moru.
| Klima Brest (1991–2020, ekstremi 1888–danas) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 11,6 (52,9) |
17,2 (63) |
22,8 (73) |
30,7 (87,3) |
32,1 (89,8) |
34,3 (93,7) |
36,6 (97,9) |
36,7 (98,1) |
34,4 (93,9) |
26,4 (79,5) |
19,0 (66,2) |
14,5 (58,1) |
36,7 (98,1) |
| Maksimum, °C (°F) | 0,0 (32) |
1,7 (35,1) |
7,0 (44,6) |
14,4 (57,9) |
20,2 (68,4) |
23,5 (74,3) |
25,6 (78,1) |
25,0 (77) |
19,2 (66,6) |
12,6 (54,7) |
6,0 (42,8) |
1,4 (34,5) |
13,1 (55,6) |
| Prosek, °C (°F) | −2,3 (27,9) |
−1,2 (29,8) |
2,7 (36,9) |
9,2 (48,6) |
14,5 (58,1) |
18,0 (64,4) |
19,9 (67,8) |
19,2 (66,6) |
13,9 (57) |
8,4 (47,1) |
3,4 (38,1) |
−0,8 (30,6) |
8,7 (47,7) |
| Minimum, °C (°F) | −4,5 (23,9) |
−3,8 (25,2) |
−0,8 (30,6) |
4,3 (39,7) |
9,1 (48,4) |
12,6 (54,7) |
14,7 (58,5) |
13,9 (57) |
9,4 (48,9) |
5,0 (41) |
1,2 (34,2) |
−2,9 (26,8) |
4,9 (40,8) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −35,5 (−31,9) |
−28,1 (−18,6) |
−22,6 (−8,7) |
−6,2 (20,8) |
−4,2 (24,4) |
2,1 (35,8) |
5,8 (42,4) |
1,3 (34,3) |
−2,8 (27) |
−9,9 (14,2) |
−19,2 (−2,6) |
−25,1 (−13,2) |
−35,5 (−31,9) |
| Količina padavina, mm (in) | 36 (1,42) |
35 (1,38) |
33 (1,3) |
39 (1,54) |
67 (2,64) |
68 (2,68) |
83 (3,27) |
62 (2,44) |
56 (2,2) |
42 (1,65) |
39 (1,54) |
40 (1,57) |
600 (23,62) |
| Dani sa kišom | 11 | 9 | 12 | 12 | 16 | 16 | 16 | 12 | 15 | 14 | 14 | 13 | 160 |
| Dani sa snegom | 16 | 16 | 10 | 3 | 0,1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 7 | 14 | 67 |
| Relativna vlažnost, % | 85 | 82 | 75 | 66 | 66 | 69 | 70 | 71 | 78 | 81 | 86 | 87 | 76 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 49 | 70 | 134 | 176 | 249 | 259 | 263 | 247 | 174 | 120 | 47 | 34 | 1.822 |
| Sunčano vreme — mesečni procenti | 19 | 25 | 36 | 42 | 51 | 52 | 52 | 54 | 45 | 36 | 18 | 14 | 41 |
| Izvor #1: Pogoda.ru.net[16] | |||||||||||||
| Izvor #2: Belorusko odeljenje za hidrometeorologiju (podaci o sunčanim danima iz 1949–1951 i 1953–2000)[17] | |||||||||||||
Stanovništvo uredi
Prema proceni, u gradu je 2016. živelo 340.141 stanovnika.
| 1979. | 1989. | 1999. | 2009. | 2012. | 2015. | 2016. |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 177.249[18] | 258.016[18] | 286.438[18] | 309.764[18] | 320.920 | 335.645 | 340.141 |
Turističke atrakcije uredi
Veličanstveni ratni spomenik iz sovjetskog doba izgrađen je na mestu bitke 1941. u znak sećanja na znane i neznane branioce Brestovske tvrđave. Ovaj ratni spomenik najveća je turistička atrakcija u gradu. Na južnom ostrvu tvrđave Heroj nalazi se Arheološki muzej starog grada Berestja. U njemu se nalaze predmeti i kolibe iz 11–13. veka koje su otkopane tokom 1970-ih.
Muzej spasenog umetničkog blaga poseduje zbirku slika i ikona. Gradski park Brest star je preko 100 godina i renoviran je od 2004. do 2006. u okviru ceremonije obeležavanja stogodišnjice parka. U julu 2009. godine otkriven je Milenijumski spomenik u Brestu. Sovjetska ulica je popularna turistička destinacija u Brestu; dramatično je rekonstruisana 2007–2009. Druge važne znamenitosti uključuju železnički muzej Brest.
Obrazovanje uredi
Brest je dom dva univerziteta: Brestovskog državnog univerziteta A.S. Puškina i Brestovskog državnog tehnološkog univerziteta.
Saobraćaj uredi
Budući da se nalazi na glavnoj železničkoj pruzi koja povezuje Berlin i Moskvu, i na transkontinentalnom autoputu (evropska ruta E30), Brest je posle Drugog svetskog rata u sovjetsko vreme postao glavni granični prelaz. Danas povezuje Evropsku uniju i Zajednicu nezavisnih država.
Grad Brest opslužuje železnička stanica Brest-Centar. Zbog prekida koloseka u Brestu, gde ruski široki kolosek ne ispunjava kriterijume evropskog standarda, svi putnički vozovi, koji dolaze iz Poljske, moraju ovde da zamene kretna postolja, da bi dalje saobraćali preko Belorusije. Teret se mora pretovariti sa vagona jednog koloseka u vagone drugog. Deo zemljišta u železničkim kolodvorima u Brestu je i dalje kontaminiran zbog pretovara radioaktivnog materijala još u sovjetskom periodu iako su sprovođene akcije čišćenja.
Lokalni aerodrom, aerodrom Brest (šifra BQT), obavlja sezonske letove za Kalinjingrad[19] u Ruskoj Federaciji i sezonske čarter letove za Burgas i Antaliju.[20] Međutim, sa početkom invazije Rusije na Ukrajinu 2022. godine, veći deo vazdušnog prostora Belorusije je zatvoren za civilni saobraćaj, a to najviše utiče na aerodrom u Brestu, zbog položaja koji je relativno blizu granice sa Ukrajinom.[21]
Sport uredi
RK Meškov Brest je najuspešniji tim beloruskog muškog rukometnog prvenstva, kao i aktuelni šampioni (2021). Takođe, u Brestu postoji ženski rukometni klub Viktorija.
HK Brest nastupa u Beloruskoj ekstraligi u hokeju na ledu.
Sportski objekti se nalaze na severnoj obali reke na nasipu, koji se sastoji od zatvorenog atletskog centra, klizališta Brest,[22] i prvog bejzbol stadiona na otvorenom u Belorusiji. Na suprotnoj obali reke je velika veslačka staza otvorena 2007. godine, dom Nacionalnog centra za olimpijski trening u veslanju. Ispunjava međunarodne zahteve i može biti domaćin međunarodnih takmičenja. Štaviše, ima kapacitete za smeštaj i obuku, povoljnu lokaciju, 3 km (1,9 mi) udaljen od graničnog prelaza duž Varšavske magistrale (evropska ruta E30).
Mediji uredi
U Brestu postoji nekoliko izdavača novina: Brestkaja gazeta, Brestovski kurir, Večernji Brest.
Ulaz u Brest bez vize uredi
Od 1. januara 2018. stanovnici 77 zemalja mogu da putuju u Brest bez vize i da tamo ostanu do 15 dana.[23]
Međunarodni odnosi uredi
Gradovi pobratimi uredi
Brest je grad pobratim sa sledećim gradovima:[24]
Astrahan, Rusija- Kalinjingrad, Rusija
- Iževsk, Rusija
- Kovrov, Rusija
- Orel, Rusija
- Petrozavodsk, Rusija
- Tjumenj, Rusija
- Rjazanj, Rusija
- Novorosijsk, Rusija
- Malgobek, Rusija
Ivano-Frankovsk, Ukrajina- Luck, Ukrajina
- Odesa, Ukrajina
Bjala Podlaska, Poljska- Lublin, Poljska
- Sjedlice, Poljska
Bajndt, Nemačka- Vajngarten, Nemačka
- Ravenzburg, Nemačka
- Bajenfurt, Nemačka
- Berg, Nemačka
Bajin, Kina- Sjaogan, Kina
Batumi, Gruzija
Kuvorden, Holandija
Nahčivan, Azerbejdžan
Subotica, Srbija
Drugi oblici saradnje uredi
Brest održava partnerstvo sa:[24]
Počasti uredi
Mala planeta, 3232 Brest, koju je otkrila sovjetska astronomkinja Ljudmila Ivanovna Černih 1974. godine, dobila je ime po gradu.[25]
Reference uredi
- ^ „Brest”. Foto Planeta.
- ^ „Gosudarstvennый zemelьnый kadastr Respubliki Belarusь” (na jeziku: ruski). Arhivirano iz originala 25. 08. 2011. g.
- ^ Encyclopedia Lituanica. Boston, Massachusetts, Vol. I, pp. 409. LCC74-114275
- ^ Auzias, Dominique; Labourdette, Jean-Paul (2010). „Brest et sa région”. Biélorussie. Country Guides. Petit Futé. str. 121. ISBN 9782746937796. „D'abord russe, ensuite polonaise, en 1319, Brest est conquis par le prince Gedimin et rattaché au grand-duché de Lituanie. [At first Russian, then Polish, Brest in 1319 was conquered by Prince Gediminas and absorbed into the grand Duchy of Lithuania.]”
- ^ Kancelaria Sejmu RP (2013), Dz.U. 1923 nr 39 poz. 269 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. jul 2017) ISAP Archive. Link to PDF document.
- ^ „Brest as a tourist destination – private Minsk tours”. 20. 6. 2011. Arhivirano iz originala 18. 3. 2015. g. Pristupljeno 13. 3. 2015.
- ^ Tim Cross (1988) The Lost Voices of World War I, page 124.
- ^ Katchanovski, Ivan; Zenon E., Kohut; Bohdan Y., Nebesio; Myroslav, Yurkevich (2013). Historical Dictionary of Ukraine. Scarecrow Press. str. 60—61. ISBN 9780810878471.
- ^ Norman Davies, God's Playground (Polish edition), Second volume, pp. 512-513
- ^ Alice Teichova; Herbert Matis; Jaroslav Pátek (2000). Economic Change and the National Question in Twentieth-century Europe. Cambridge University Press. str. 342—344. ISBN 978-0-521-63037-5.
- ^ Stosunki polsko-białoruskie pod okupacją sowiecką, (Polish-Byelorussian relations under the Soviet occupation). Bialorus.pl
- ^ Zimmerman, Joshua D. (26. 1. 2004). Poles, Jews, and the Politics of Nationality: The Bund and the Polish Socialist Party in Late Tsarist Russia, 1892–1914. University of Wisconsin Press. str. 16. ISBN 0-299-19464-7.
- ^ a b Christopher R. Browning, Nazi policy, Jewish workers, German killers', Google Print, pp. 124
- ^ Liphshiz, Cnaan (22. 2. 2019). „Remains of Hundreds of Bodies Unearthed at Former Jewish Ghetto in Belarus”. The Jerusalem Post. Jewish Telegraphic Agency. Arhivirano iz originala 06. 05. 2022. g. Pristupljeno 28. 2. 2019.
- ^ Higgins, Andrew (27. 4. 2019). „Belarus Building Site Yields the Bones of 1,214 Holocaust Victims”. New York Times. Arhivirano iz originala 06. 05. 2022. g. Pristupljeno 11. 6. 2021.
- ^ „Weather and Climate- The Climate of Brest” (na jeziku: ruski). Weather and Climate (Pogoda i klimat). Pristupljeno 8. 11. 2021.
- ^ „Solnečnoe siяnie. Obobщeniя III častь: Tablica 2.1. Harakteristiki prodolžitelьnosti i sutočnый hod (doli časa) solnečnogo siяniя. Prodolženie.” (na jeziku: ruski). Department of Hydrometeorology. Arhivirano iz originala 26. 4. 2017. g. Pristupljeno 25. 4. 2017.
- ^ a b v g „BELARUS: Cities & Settlements”. City Population. Pristupljeno 17. 02. 2013.
- ^ „Aviasoobщenie meždu Brestom i Kaliningradom otkroetsя 8 iюnя”. Interfax.by. Interfax. 4. 6. 2015. Arhivirano iz originala 16. 07. 2017. g. Pristupljeno 4. 6. 2015.
- ^ „Čto nas manit vvыsь?”. Vecherniy Brest. 4. 6. 2013. Arhivirano iz originala 30. 12. 2013. g. Pristupljeno 21. 6. 2013.
- ^ „Safe Airspace - Conflict Zone & Risk Database”. safeairspace.net (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-05-30.
- ^ Geering. „Hockeyarenas.net”. www.hockeyarenas.net.
- ^ „Visiting Belarus without visas”. Official Website of the Republic of Belarus. Arhivirano iz originala 05. 09. 2019. g. Pristupljeno 1. 2. 2022.
- ^ a b „Goroda-pobratimы (partnerы) Bresta”. city-brest.gov.by (na jeziku: beloruski). Brest. Arhivirano iz originala 27. 11. 2018. g. Pristupljeno 12. 1. 2020.
- ^ 3232 Brest 1974 SU – Google Search. books.google.com.
Dodatni izvori uredi
- Kristian Gantser [Christian Ganzer], Irina Yelenskaya, Yelena Pashkovich [et al.] (ed.): Brest. Leto 1941 g. Dokumenty, materiyaly, fotografii. Smolensk: Inbelkul’t. 2016. ISBN 978-5-00076-030-7. [1]
