Velimir Terzić
Velimir Terzić (Golubovci, kod Podgorice, 26. maj 1908 — Beograd, 13. decembar 1983) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i istoričar.
| velimir terzić | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Velimir Terzić oko 1960. | |||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||
| Datum rođenja | 26. maj 1908. | ||||||||||
| Mesto rođenja | Golubovci, kod Podgorice, Knjaževina Crna Gora | ||||||||||
| Datum smrti | 13. decembar 1983. (75 god.) | ||||||||||
| Mesto smrti | Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija | ||||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||||
| Porodica | |||||||||||
| Supružnik | Danica Terzić[1] | ||||||||||
| Delovanje | |||||||||||
| Član KPJ od | avgusta 1941. | ||||||||||
| Učešće u ratovima | Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba | ||||||||||
| Služba | Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1929 — 1941. 1941 — 1955. | ||||||||||
| Čin | general-pukovnik JNA | ||||||||||
| U toku NOB | šef Vojne misije NOVJ | ||||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||||
Biografija uredi
Rođen je 26. maja 1908. godine u Golubovcima, blizu Podgorice. Gimnaziju je završio u Podgorici, a zatim je upisao Nižu školu Vojne akademije u Beogradu (54. klasa). Završio je 1. aprila 1929. godine zajedno sa Petrom Ćetkovićem i unapređen u pešadijskog potporučnika.[2] Nakon unapređenja raspoređen za vodnika 38. pešadijskog puka "Njegoševog" sa štabom na Cetinju. Službovao je u trećem bataljonu.[3]
Dana 23. marta 1931. godine određen je za vodnika Pešadijskog puka Kraljeve garde.[4] Pešadijski poručnik je postao 1. aprila 1933. godine, da bi avgusta meseca iste godine bio određen za slušaoca Više škole Vojne akademije.[5][6]
Na novu dužnost komandira 1. čete u 48. pešadijskom puku koji se nalazio u Pljevljima, prekomandovan je 8. oktobra 1935. godine.[7] Na predlog inspektora Pešadije određen je 5. februara 1936. godine za slušaoca nižeg kursa redovnog tečaja Pešadijske oficirske škole.[8] Dana 1. aprila 1937. godine unapređen u čin kapetana druge klase.[9] Sledeće 1938. godine, tačnije 6. septembra, odlikovan je Zlatnom medaljom za revnosnu službu.[10] U čin kapetana prve klase unapređen je 1. aprila 1940. godine.[11]
Uoči Aprilskog rata, 1941. godine postavljen je za načelnika Štaba Dinarske divizije, koja se nalazila stacionirana u Sinju. Kapetan prve klase Terzić početkom rata komanduje odredom od 300 vojnika u napadu na nemačku oklopnu kolonu koja se kretala u pravcu Višegrada. Po razbijanju kolone, odlazi u Crnu Goru, gde radi sa još nekim slobodarskim oficirima Jugoslovenske kraljevske vojske na podizanju ustanka protiv italijanskog okupatora. Dolazi u kontakt sa kapetanom prve klase Arsom Jovanovićem i poručnikom Petrom Ćetkovićem.
U Trinaestojulskom ustanku komanduje odredom kod Cetinja, a kasnije i kod Pljevalja. U Komunističku partiju Jugoslavije (KPJ) je primljen u avgustu 1941, dok se u spisku Vrhovnog komandanta Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVuO), pukovnika Dragoljuba Mihailovića nalazio na listi begunaca. Kasnije je bio lišen čina kapetana prve klase preko londonske vlade.
Posle povlačenja glavnine partizanskih snaga iz Srbije, postavljen je za Načelnika Glavnog štaba za Crnu Goru i Boku. Kada je u junu 1942. godine osnovana Peta proleterska crnogorska udarna brigada, postavljen je za zamenika komandanta.
Po odlasku glavnine partizanskih snaga iz Crne Gore, kapetan Terzić odlazi u Hrvatsku da tamo proširi ustanak i uspešno ga organizuje. U Hrvatskoj se nalazi na položaju Načelnika Četvrte operativne zone. Posle pada Bihaćke republike i početka operacije „Vajs”, kapetan Terzić hitno dobija poziv da dođe u Vrhovni štab. Tada je postavljen za pomoćnika Načelnika Vrhovnog štaba, za vreme ofanzive vršio je dužnost Načelnika Vrhovnog štaba.
Posle odlaska u Crnu Goru, Velimir Terzić je na osnovu naređenja o ustrojstvu vojnih činova u NOVJ 1. maja 1943. unapređen u čin general-majora, a 1. novembra 1943. godine u čin general-lajtnanta. Sa ovim činom je izašao iz rata. Zbog svoje velike vojničke sposobnosti, general Terzić je poslat ponovo u Hrvatsku, na mesto Načelnika Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske, da još više razvija Narodnooslobodilački pokret (NOP). Na tom položaju ga je zateklo naređenje maršala Tita da ide u Sovjetski Savez kao šef Vojne misije NOVJ, zajedno sa general-lajtnantom Milovanom Đilasom, kao članom Politbiroa CK KPJ i političkim izaslanikom maršala Tita, aprila 1944. godine.
Misija je imala zadatak da aktivira saradnju između vojnih Centara Crvene armije i Vrhovnog štaba NOV i POJ, da se širi znanje o Narodnooslobodilačkoj borbi naroda Jugoslavije, da se radi na formiranju Prve jugoslovenske brigade u Sovjetskom Savezu, a kasnije Prve tenkovske brigade NOVJ. General Terzić je imao zadatak po vojnim pitanjima, a Milovan Đilas po političkim.
Terzić je stigao u Moskvu polovinom aprila 1944. godine. U ime NKOJ-a, juna 1944. godine, potpisuje ugovor o zajmu sa predstavnikom sovjetske vlade. Sredstva ovoj zajma koristila su se najviše za potrebe Vrhovnog štaba i jugoslovenskih vojnih misija. Odmah po dolasku u Moskvu, general Terzić je uspostavio radio-vezu sa Vrhovnim štabom, gde je podrobno izveštavao o svemu što se dešavalo.
Po oslobođenju Jugoslavije, ostao je u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Vršio je razne dužnosti. Bio je pomoćnik ministra narodne odbrane, komandant Armije, načelnik Više vojne akademije JNA, glavni inspektor JNA, načelnik Vojnoistorijskog instituta (VII), kao i generalni direktor JAT-a, od 1959. do 1960. godine.
Preminuo je u Beogradu, 13. decembra 1983. godine.
Knjige i odlikovanja uredi
Objavio je veliki broj radova o ratnim veštinama i vojnim teorijama. Čin general-pukovnika dobio je 1949. godine. Iz Jugoslovenske narodne armije (JNA( se povukao 1955. godine. Tada prelazi da radi u Vojnoistorijski institut, gde se bavi izdavanjem publikacija, knjiga i drugog materijala.
Pored vojnih, bavio se i istorijskim pitanjima. Napisao je i objavio sledeće knjige:
- Umešnost komandovanja Beograd, 1950.
- Aprilski rat Titograd, 1983.
- Slom Kraljevine Jugoslavije 1941 (dva toma) Beograd, 1986.
- Jugoslovenska Armija u Aprilskom ratu Beograd, 1987.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden ratne zastave, Orden partizanske zvezde sa zlatnim vencem, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom i dr. Među stranim odlikovanjima, nalazi se sovjetski Orden Suvorova drugog stepena.
Reference uredi
Literatura uredi
- Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957. COBISS.SR 4864263
- Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970. COBISS.SR 4897031
- Vojna enciklopedija tom IX. Beograd. 1975. COBISS.SR 73018375
- Vojni leksikon. Beograd: Vojnoizdavački zavod. 1981. COBISS.SR 41164039
