19. avgust
датум
19. avgust (19.08) je 231. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (232. u prestupnoj godini) Do kraja godine ima još 134 dana.
Događaji uredi
| avgust | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | 4 | |||
| 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
| 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
- 636 — Arapi su u bici kod Jarmuka u Siriji pobedili vizantijsku vojsku i potom osvojili sve persijske oblasti koje je držala Vizantija.
- 1587 — Sigismund III, sin švedskog kralja Juana III i Katarine Jagelo, postao je kralj Poljske. Nakon očeve smrti (1592) pripala mu je i švedska kruna. Njegovo nastojanje da stvori uniju Poljske i Švedske izazvalo je rat između dve države, a posle poraza Sigismundove vojske 1598. bio je primoran da se odrekne nasledstva na švedski presto.
- 1691 — Austrijanci pod komandom Ludviga Badenskog potukli su Turke kod Slankamena i naneli im teške gubitke. U bici je poginuo i veliki vezir Mustafa Ćuprilić.
- 1839 — Na svečanoj sednici Francuske akademije nauka objavljen svetu pronalazak fotografije.
- 1878 — Posle žestokih uličnih borbi austrougarske trupe ušle su u Sarajevo i uspostavile svoju upravu. Odlukom Berlinskog kongresa 13. jula, Austrougarska je dobila pravo da na 30 godina okupira Bosnu i Hercegovinu, a 1908. ju je anektirala.
- 1910 — U Cetinju je puštena u rad prva električna centrala u Crnoj Gori. Svečano puštanje u rad centrale upriličeno je povodom krunisanja kralja Nikole, a služila je za osvetljenje Dvora, Zetskog doma, glavne cetinjske ulice i nekoliko kuća viđenijih Crnogoraca.
- 1934 — Glasači su u na referendumu u Nemačkoj odobrili spajanja funkcija kancelara i predsednika, čime je odobreno Hitlerovo preuzimanje vrhovne vlasti.
- 1942 — Britanske i kanadske trupe izvele su desant na francusku luku Djep, gde su, uz velike gubitke, razorili nemačke vojne objekte. Od oko 6.000 savezničkih vojnika, više od 4.000 je poginulo, ranjeno ili zarobljeno.
- 1944 — Pariz se oslobodio od nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu.
- 1960 — Sovjeti su lansirali Sputnjik 5 u kom su bili psi Belka i Strelka, 40-ak više miševa, 2 pacova i različite vrste biljaka.
- 1945 — U Vijetnamu je pod rukovodstvom Ho Ši Mina i oslobodilačkog pokreta "Vijetmin" počela "avgustovska revolucija" protiv francuskih kolonijalnih trupa.
- 1953 — U vojnom udaru, uz podršku SAD, zbačen je iranski premijer Mohamed Mosadik, a šah Mohamad Reza Pahlavi vratio se iz egzila u Italiji da preuzme vlast.
- 1960 — Pilot američkog špijunskog aviona "U-2", koji je oboren iznad sovjetske teritorije, Geri Pauers osuđen je na 10 godina zatočeništva. Pauers se spasio iskakanjem iz aviona, ali je potom uhapšen i osuđen, a 1962. je razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.
- 1979 — Ruski kosmonauti Vladimir Ljahov i Valerij Rjumin vratili su se na Zemlju vasionskim brodom "Sojuz 34" posle rekordnih 175 dana provedenih u svemiru.
- 1981 — Dva američka F-14 su oborila dva libijska aviona Su-22 dok je Američka mornarica vršila vojne vežbe u zalivu Sidra.
- 1990 — Započelo održavanje referenduma o autonomiji Srba u Hrvatskoj.
- 1991 — U Sovjetskom Savezu je pokušan državni udar kojim su pristalice tvrde linije pokušale da zbace sa vlasti Mihaila Gorbačova, tvorca sovjetske "glasnosti" i "perestrojke“. Ključnu ulogu u suzbijanju udara odigrao je tadašnji predsednik Rusije Boris Jeljcin, koji je potom postao Gorbačovljev glavni politički rival.
- 1995 — U saobraćajnoj nesreći na Igmanu, blizu Sarajeva, poginuli su izaslanik SAD za bivšu Jugoslaviju Robert Frejžer i trojica njegovih saputnika.
- 1996 — Šest ruskih, francuskih i američkih kosmonauta susrelo se na ruskoj svemirskoj stanici "Mir", uključujući Klaudiju Andre Dešaj, prvu Francuskinju u kosmosu, koja je tog dana na rusku kosmičku stanicu stigla ruskom raketom "Sojuz-U“.
- 1999 — Ispred zgrade Skupštine SR Jugoslavije u Beogradu održan je jedan od najvećih opozicionih mitinga na kojem su zatražene demokratske promene u Srbiji i smenjivanje predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića.
- 2000 — Posmrtni ostaci, za koje se veruje da potiču od 14 Amerikanaca koji su proglašeni nestalim u Korejskom ratu, vraćeni su američkim vojnim vlastima.
- 2001 — Najmanje 50 ljudi poginulo od podzemne eksplozije metana i ugljene prašine u Ukrajini.
- 2003 — U bombaškom napadu na sedište Ujedinjenih nacija u Bagdadu (Irak) 23 osobe su poginule, među kojima i izaslanik UN za Irak Seržo Vjeiro de Melo. Odgovornost za napad preuzela je teroristička organizacija Osame bin Ladena Al Kaida.
- 2005 — Započela je prva ikada održana zajednička rusko-kineska vojna vežba.
Rođenja uredi
- 1871 — Orvil Rajt, američki pionir avijacije, pilot, konstruktor i graditelj aviona. (prem. 1948)
- 1848 — Gistav Kajbot, francuski slikar. (prem. 1894)
- 1878 — Đuro Stantić, mađarski atletičar (brzo hodanje). (prem. 1918)
- 1883 — Koko Šanel, francuska modna kreatorka. (prem. 1971)[1]
- 1899 — Patrijarh srpski German. (prem. 1991)
- 1921 — Džin Rodenberi, američki scenarista i producent. (prem. 1991)
- 1924 — Vilard Bojl, kanadski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (2009). (prem. 2011)
- 1926 — Angus Skrim, američki glumac, pisac i novinar. (prem. 2016)
- 1928 — Danko Popović, srpski književnik, dramaturg i scenarista. (prem. 2009)
- 1933 — Debra Padžet, američka glumica.
- 1939 — Džindžer Bejker, engleski muzičar, najpoznatiji kao suosnivač i bubnjar supergrupe Cream. (prem. 2019)
- 1940 — Džoni Neš, američki muzičar i glumac. (prem. 2020)
- 1945 — Ijan Gilan, engleski muzičar, najpoznatiji kao pevač grupe Deep Purple.
- 1946 — Bil Klinton, američki političar i državnik, 42. predsednik SAD.[2]
- 1949 — Mirjana Nikolić, srpska glumica. (prem. 2012)
- 1951 — Džon Dikon, engleski muzičar, najpoznatiji kao basista grupe Queen
- 1955 — Piter Galager, američki glumac, muzičar i pisac.
- 1957 — Čezare Prandeli, italijanski fudbaler i fudbalski trener.
- 1965 — Kevin Dilon, američki glumac.
- 1965 — Kira Sedžvik, američka glumica, producentkinja i rediteljka.
- 1969 — Nejt Dog, američki hip hop muzičar i glumac. (prem. 2011)
- 1969 — Metju Peri, kanadsko-američki glumac. (prem. 2023)
- 1971 — Svetlana Spajić, srpska pevačica tradicionalne muzike, pedagoškinja, kulturna aktivistkinja i prevoditeljka.
- 1971 — Meri Džo Fernandez, američka teniserka.
- 1973 — Marko Materaci, italijanski fudbaler i fudbalski trener.
- 1977 — Šon Stounruk, italijansko-američki košarkaš.
- 1978 — Ivan Gvozdenović, srpski fudbaler i fudbalski trener.
- 1983 — Misi Higins, australijska muzičarka i glumica.
- 1984 — Alesandro Matri, italijanski fudbaler.
- 1986 — Kristina Peri, američka muzičarka.
- 1987 — Niko Hilkenberg, nemački automobilista, vozač Formule 1.
- 1988 — Bojan Radetić, srpski košarkaš.
- 1988 — Veronika Rot, američka spisateljica.
- 1995 — Kvinsi Menig, holandski fudbaler.
- 1996 — Miloš Vulić, srpski fudbaler.
Smrti uredi
- 14 — Oktavijan Avgust, rimski državnik. (rođ. 63. p. n. e.)
- 1580 — Andrea Paladio, italijanski graditelj (rođ. 1508)
- 1601 — Mihaj Hrabri, rumunski nacionalni junak. (rođ. 1558)
- 1662 — Blez Paskal, francuski filozof, matematičar i fizičar (rođ. 1623)
- 1765 — Aksel Fredrik Kronštet, švedski hemičar i otkrivač nikla (rođ. 1722)
- 1819 — Džejms Vat, škotski pronalazač parne mašine (rođ. 1736)
- 1929 — Sergej Djagiljev, ruski koreograf i režiser. (rođ. 1872)
- 1932 — Johan Šober, austrijski političar, prvi predsednik Interpola i kancelar Austrije u tri navrata. (rođ. 1874)
- 1936 — Federiko Garsija Lorka, španski pesnik i dramatičar (rođ. 1898)
- 1983 — Aleksandar Ranković, srpski i jugoslovenski političar i narodni heroj. (rođ. 1909)
- 1994 — Lajnus Poling, američki hemičar i pacifista (rođ. 1901)
- 1997 — Maja Dimitrijević, srpska glumica. (rođ. 1926)
- 2003 — Serhio Vijera de Melo, brazilski diplomata (rođ. 1948)
- 2003 — Tatjana Lukjanova, srpska glumica. (rođ. 1923)
- 2010 — Đorđe Ilić, srpski akademski slikar, pedagog i profesor. (rođ. 1920)
- 2013 — Mirko Kovač, književnik i filmski scenarista. (rođ. 1938)[3]
- 2014 — Predrag Palavestra, srpski književnik, istoričar književnosti i redovni član Srpske akademije nauke i umetnosti i Akademije nauke i umetnosti Bosne i Hercegovine. (rođ. 1930)
- 2016 — Mira Stupica, srpska glumica. (rođ. 1923)[4]
Praznici i dani sećanja uredi
- Srpska pravoslavna crkva danas proslavlja:
Vidi još uredi
- ^ Amy De la Haye; Shelley Tobin (1994). Chanel: The Couturiere at Work. Victoria & Albert Museum. str. 7. ISBN 978-1-85177-119-6.
- ^ Frank Freidel; Hugh Sidey. „William J. Clinton”. The Presidential biographies on WhiteHouse.gov. White House Historical Association. Pristupljeno 1. 8. 2020.
- ^ „Mirko Kovač”. fraktura.hr. Pristupljeno 31. 1. 2022.
- ^ „Mira Stupica”. imdb.com. Pristupljeno 27. 1. 2022.