Goran Petrović
Goran Petrović (Kraljevo, 1. jul 1961 – Beograd, 26. januar 2024) bio je srpski književnik i akademik.[1] Jedan je od najznačajnijih i najčitanijih savremenih srpskih prozaista.[2] Bio je redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti.[3]
| Goran Petrović | |
|---|---|
 Fotografija akademika Gorana Petrovića, 2013. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1. jul 1961. |
| Mesto rođenja | Kraljevo, FNRJ |
| Datum smrti | 26. januar 2024. (62 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija |
| Obrazovanje | Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu |
| Književni rad | |
| Uticaji od | Milorad Pavić Salman Rušdi |
| Najvažnija dela | Opsada crkve Svetog Spasa |
| Nagrade | NIN-ova nagrada |
Biografija uredi
Studirao je jugoslovensku i srpsku književnost na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu.[4]
Radio je dugo kao bibliotekar u ogranku gradske biblioteke u Žiči, pedesetak metara od manastira Žiča. Bio je glavni i odgovorni urednik časopisa Povelja (2003–2010).[5] Bio je glavni i odgovorni urednik izdavačke delatnosti Narodne biblioteke „Stefan Prvovenčani” i urednik u JP „Službeni glasnik”.[3]
Izabran je 1. novembra 2012. godine za dopisnog člana SANU, a za redovnog 8. novembra 2018. godine na Izbornoj skupštini SANU 2018.[6] U okviru SANU bio je: predsednik UO Fonda „Nikola Trajković”, potpredsednik UO Zadužbine Branka Ćopića, član UO Zadužbine Ive Andrića, član Stručnog saveta Audio-vizuelnog arhiva i član Centra za digitalizaciju SANU.[3]
Bio je član Srpskog književnog društva i Srpskog PEN centra.[7]
Petrović je bio vezan za ćirilicu i svoje knjige je objavljivao na ćiriličnom pismu.[8] Kako je sam navodio, rodni grad Kraljevo bio mu je izvorište i nadahnuće.[9]
Po sopstvenom zahtevu je sahranjen u krugu najuže porodice.[8]
Književni rad uredi
Pisao je uglavnom kratku prozu i roman.
Objavio je: knjigu kratke proze Saveti za lakši život (1989), roman Atlas opisan nebom (1993), zbirku pripovedaka Ostrvo i okolne priče (1996), roman Opsada crkve Svetog Spasa (1997), roman Sitničarnica „Kod srećne ruke” (2000), zbirku pripovedaka Bližnji (2002), zbirku izabrane kratke proze Sve što znam o vremenu (2003), dramu Skela (2004), zbirku pripovedaka Razlike (2006) i kino-novelu Ispod tavanice koja se ljuspa (2010). Zbirka pripovedaka Ostrvo i okolne priče obiluje raskošnom imaginacijom. Iako su raznovrsne pripovetke, zajedničko im je da reči sačinjavaju svet. Uvodne pripovetke prikazuju mitski svet iz bajki naših predaka.[10]
Njegovi romani i zbirke priča objavljeni su u preko sto trideset izdanja, od čega šezdeset izdanja u prevodu na ruski, francuski, italijanski, španski, nemački, poljski, bugarski, slovenački, makedonski, engleski, mađarski, češki, slovački, beloruski, grčki, holandski, arapski i persijski jezik. Dvadesetak njegovih priča je zastupljeno u antologijama srpske priče u zemlji i inostranstvu.[11]
Do 2023. godine roman Atlas opisan nebom objavljen je na srpskom jeziku u 9 izdanja,[12] Opsada crkve Svetog Spasa u 12 izdanja.[13] a Sitničarnica Kod srećne ruke u 25 izdanja.[14]
Goran Petrović je pisac modernog senzibiliteta. Na njegovo delo uticali su Milorad Pavić i Borhes. Petrović se opredelio za onu vrstu borhesovskog pripovedača koji dela vodi u fantazmagorična pripovedanja. I to je samosvojnost ovog književnika.[10]
Adaptacije dela uredi
Neka od njegovih dela su adaptirana za pozorište, televiziju i radio:
- „Opsada crkve Svetog Spasa”, dramatizacija i režija Kokan Mladenović, Narodno pozorište u Somboru, 2002;
- „Skela”, po sopstvenom dramskom tekstu, produkcija Narodno pozorište u Beogradu, režija Kokan Mladenović, Orašac, 2004;
- radio-drama „Bogorodica i druga viđenja”, dramatizacija Sanja Milić, režija Nađa Janjetović, Dramski program Radija Beograd, 2007;
- televizijski film „Bližnji”, po sopstvenom scenariju, režija Miško Milojević, Dramski program RTS-a, 2008;
- „Matica”, po sopstvenom dramskom tekstu, režija Rahim Burhan, Atelje 212, 2011;
- radio-drama „Iznad pet trošnih saksija“, dramatizacija i režija Strahinja Mlađenović, Dramski program Radija Novi Sad, 2011.[15]
Nagrade uredi
- Nagrada „Borislav Pekić”, za sinopsis romana Opsada crkve Svetog Spasa, 1994.[16]:20
- Prosvetina nagrada, za knjigu kratke proze Ostrvo i okolne priče, 1996.[16]:184
- Nagrada „Meša Selimović”, za roman Opsada crkve Svetog Spasa, 1998.[16]:98
- Nagrada „Račanska povelja”, za roman Opsada crkve Svetog Spasa, 1999.[16]:192
- NIN-ova nagrada, za roman Sitničarnica „Kod srećne ruke”, za 2000.[17][18]
- Nagrada „Zlatni suncokret”, za roman Sitničarnica „Kod srećne ruke”, 2001.[16]:70
- Nagrada Narodne biblioteke Srbije za najčitaniju knjigu godine, za roman Sitničarnica „Kod srećne ruke”, 2002.[16]:159
- Nagrada „Borisav Stanković”, za knjigu kratke proze Bližnji, 2003.
- Nagrada „Svetozar Ćorović”, za knjigu priča Razlike, 2006.[19]
- Andrićeva nagrada, za knjigu priča Razlike, 2007.[20]
- Nagrada „Kočićeva knjiga”, za dramu Matica, Banja Luka, 2011.
- Nagradu „Laza Kostić”, za knjigu kratke proze Ispod tavanice koja se ljuspa, 2011.[21]
- Nagrada „Zlatni krst kneza Lazara”, 2014.
- Velika nagrada „Ivo Andrić”, za životno delo, za 2018.
- Nagrada „Veljkova golubica”, za sveukupno pripovedačko stvaralaštvo, 2018.
- Nagrada „Grigorije Božović”, za Izabrana dela, 2019.
- Nagrada „Stanislav Lem”, 2020.
- Nagrada „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske”, 2021.[22]
- Nagrada „Ramonda serbika”, 2022.
- Nagrada „Beskrajni plavi krug”, za roman Ikonostas, 2022.[23]
- Nagrade Vukove zadužbine, za umetnost, za dvoknjižje Papir sa vodenim znakom i Ikonostas.[24]
- Književna nagrada „Beogradski pobednik”, za roman Papir sa vodenim znakom.[25]
- Nagrada „Vladan Desnica”, za roman Ikonostas, 2023.[26]
Dela uredi
Kratka proza uredi
- Saveti za lakši život: roman uz kafu, Književna omladina Srbije, Beograd 1989.[27]
- Ostrvo i okolne priče, Prosveta, Beograd 1996.[28]
- Bližnji, Narodna knjiga – Alfa, Beograd 2002.[29]
- Sve što znam o vremenu, Narodna knjiga – Alfa, Beograd 2003.[30]
- Razlike, Narodna knjiga – Politika, Beograd 2006.[31]
- Pretraživač : zapisi, Narodna knjiga – Alfa, Beograd 2007.[32]
- Ispod tavanice koja se ljuspa, Novosti, Beograd 2010.[33]
- Porodične storije, Mono i Manjana, Beograd 2011.[34]
- Unutrašnje dvorište, Laguna, Beograd 2018.[35]
Romani uredi
- Atlas opisan nebom, Matica srpska, Novi Sad 1993.[36]
- Opsada crkve Svetog Spasa, Narodna knjiga – Alfa, Beograd 1997.[37]
- Sitničarnica „Kod srećne ruke”, Narodna knjiga – Alfa, Beograd 2000.[38]
- Papir sa vodenim znakom (Roman delta: Tok 1), Laguna, Beograd 2022.[39]
- Ikonostas (Roman delta: Tok 2), Laguna, Beograd 2022.[40]
Drama uredi
Reference uredi
- ^ „RTS :: Vest :: Preminuo pisac i akademik Goran Petrović”. www.rts.rs. Pristupljeno 26. 1. 2024.
- ^ Mala školska enciklopedija. ISBN 978-86-331-2950-3. str. 218.
- ^ a b v „Goran Petrović”. SANU. Pristupljeno 16. 12. 2022.
- ^ Vojvodine, Javna medijska ustanova JMU Radio-televizija. „Goran Petrović predstavio dva nova romana”. JMU Radio-televizija Vojvodine (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Povelja : časopis za književnost, umetnost, kulturu, prosvetna i društvena pitanja”. COBISS+. Pristupljeno 16. 12. 2022.
- ^ „Izabrani novi članovi SANU”. SANU. Pristupljeno 1. 2. 2020.
- ^ „Goran Petrović”. Srpsko književno društvo. Pristupljeno 1. 2. 2020.
- ^ a b „UMEO JE DA OPLEMENI I REČIMA UBLAŽI GNEV: Pesnik Živorad Nedeljković o prijateljstvu sa Goranom i radu u Kraljevačkoj biblioteci”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-28.
- ^ M.D. „Oproštaj Kraljevčana od Gorana Petrovića”. Politika Online. Pristupljeno 2024-02-02.
- ^ a b Vrbavac, Jasmina (2007). Tri i po: kritike (1. izd.). Zrenjanin, Novi Sad: Agora. str. 38—39.
- ^ „Goran Petrović”. Laguna. Pristupljeno 16. 12. 2022.
- ^ „Atlas opisan nebom”. COBISS+. Pristupljeno 15. 12. 2022.
- ^ „Opsada crkve Svetog Spasa”. COBISS+. Pristupljeno 15. 12. 2022.
- ^ „Sitničarnica „Kod srećne ruke””. COBISS+. Pristupljeno 15. 12. 2022.
- ^ „Goran Petrović”. Srpsko književno društvo. Pristupljeno 16. 12. 2022.
- ^ a b v g d đ Stojković, Ratko (2004). Leksikon literata - laureata : srpske književne nagrade : 1839-2002. Beograd: Potez. ISBN 86-81331-25-6.
- ^ „GORAN PETROVIC DOBITNIK NINOVE NAGRADE”. B92.net (na jeziku: srpski). 2001-01-21. Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Goran Petrovič i ego «Seansы odnovremennogo čteniя» | Balkanist”. balkanist.ru (na jeziku: ruski). 2022-02-11. Pristupljeno 2024-01-27.
- ^ Stojković, Ratko B. (2011). Leksikon literata - laureata : srpske književne nagrade. Knj. 2, 2003-2010. Beograd: Enigmatski savez Srbije. str. 177. ISBN 978-86-912077-3-1.
- ^ „Andrićeva nagrada Goranu Petroviću”. Blic. Pristupljeno 2. 2. 2020.
- ^ „Novi Sad: Uručena nagrada Laza Kostić Goranu Petroviću”. Novosti. Pristupljeno 2. 2. 2020.
- ^ d.o.o, cubes. „Preminuo pisac i akademik Goran Petrović - Vreme”. vreme.com/ (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Srbija, Euronews (2022-11-28). „Nagrada "Beskrajni plavi krug" Matice srpske Goranu Petroviću za roman "Ikonostas"”. Euronews.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-11-28.
- ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Petrović i Perić dobitnici Nagrade Vukove zadužbine”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-12-13.
- ^ „Književnik Goran Petrović dobitnik nagrade "Beogradski pobednik"”. Dnevnik. 17. 1. 2023. Pristupljeno 19. 1. 2023.
- ^ „RTS :: Vest :: Dodeljena je nagrada „Vladan Desnica", jedina književna nagrada koju pisci dodeljuju piscima”. rts.rs. Pristupljeno 2023-06-22.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Saveti za lakši život : roman uz kafu :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Ostrvo i okolne priče :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Bližnji :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Sve što znam o vremenu : izabrana kratka proza :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Razlike :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Pretraživač : zapisi :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Ispod tavanice koja se ljuspa : kino-novela :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Porodične storije :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ „Unutrašnje dvorište - Goran Petrović | Laguna”. www.laguna.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Atlas opisan nebom :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Opsada crkve sv. Spasa :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Sitničarnica "Kod srećne ruke" :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „[Roman delta]. [Tok 1],Papir sa vodenim znakom :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „[Roman delta]. [Tok 2],Ikonostas sveg poznatog sveta :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Skela :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Matica :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-26.
