Departmani Francuske

Departmani su administrativne jedinice Francuske i mnogih bivših francuskih kolonija. Sto francuskih departmana su grupisani u 22 matična i 4 prekomorska regiona. Departman Majot (ovaj status je dobio 2011) ne pripada nijednom regionu.

Osnovne osobine

U kontinentalnoj Francuskoj (matična Francuska izuzimajući Korziku), prosečna površina departmana je 5.965 km². Prema popisu iz 1999. godine departman u kontinentalnoj Francuskoj imao je u proseku 511.012 stanovnika.

Administrativna uloga

Svakim departmanom upravlja skupština izabrana na šest godina, a njen izvršni organ je predsednik skupštine (do 1982. na čelu je bio prefekt).

Francusku vladu u departmanu predstavlja prefekt kojeg imenuje predsednik. Prefektu pomažu jedan ili više potprefekata koji se nalaze u sedištima distrikta izvan sedišta departmana.

Grad koji je središte departmana naziva se prefektura. Svaki departman može imati od jedan do sedam okruga. Glavni grad okruga naziva se potprefektura. Na čelu potprefekture nalazi se potprefekt.

Okruzi su dalje podeljeni na opštine a svakom opštinom upravlja gradska skupština. Francuska (u 1999) je imala 36.779 opština.

Većina departmana ima površinu između 4.000-8.000 km² i između 250.000 i milion stanovnika. Površinom najveći departman je Žironda (10.000 km²), a najmanji je grad Pariz (105 km², ne računajući predgrađa, koja su danas uključena u susedne departmane). Najviše stanovnika ima Nord (departman) (2.550.000), a najmanje Lozer (74.000)

Departmani su označeni: sa svojim dvocifrenim brojevima na poštanski broj, u INSEE brojevima (uključujući i brojeve društvene sigurnosti) i na registarskim oznakama automobila, iako je zadnja primena nestala sa novim registarskim tablicama od 2006. Obratiti pažnju da ne postoji broj 20, već 2A i 2B. Takođe obratiti pažnju da dvocifren broj 98 koristi Monako. Zajedno sa ISO 3166-1 državnim kodom FR, brojevi formiraju ISO 3166-2 kodove za matične departmane. Prekomorski departmani dobijaju dva slova za ISO 3166-2 kod.

Istorija

Departmani su formirani 4. januara 1790. godine odlukom konstitutivne skupštine kao racionalnija zamena za bivše provincije. Formiranjem departmana vlast je nameravala da ukine francuske istorijske regione i da na taj način izbriše kulturalne razlike i homogenizuje naciju. Većina departmana je po glavnim rekama područja ili po drugim fizičkim pojavama.

Broj departmana je, uporedo sa teritorijalnim proširenjem republike i carstva), porastao sa prvobitnih 83 na 130 do 1810. godine, ali je taj broj opet smanjen na 86 nakon Napoleonovih poraza 1814-1815. Još tri departmana su dodata nakon pripajanja Nice i Savoje 1860. godine.

Tri departmana u Alzasu-Loreni koji su ustupljeni Nemačkoj 1871. (Gornja Rajna, Donja Rajna i Mozel) vraćeni su Francuskoj 1919. Kada su Alzas i Lorena ustupljeni 1871. godine, mali deo departmana Gornja Rajna odvojio se od ostatka Alzasa-Lorene i ostao je u Francuskoj. Ova teritorija, nazvana Teritorija Belfor, nije reintegrisana u povraćeni departman Gornja Rajna 1919, a umesto toga dobila je status departmana 1922. godine, postavši 90. departman Francuske.

Reorganizacija Pariskog regiona (1968) i podela Korzike (1975) povećali su broj departmana sa 94 na 100, uključujući i četiri prekomorska departmana Gijanu u Južnoj Americi, Gvadelup i Martinik u Karipskom moru i Reinion i Majot u Indijskom okeanu. Majot je stekao ovaj status 2011.

Mapa i spisak departmana

Redni broj Departman Prefektura 01 En (Ain) Bur an Bres 02 En (Aisne) Laon 03 Alije (departman) Mulen 04 Gornjoprovansalski Alpi Dinj le Ben 05 Gornji Alpi Gap 06 Primorski Alpi Nica 07 Ardeš Priva 08 Ardeni Šarlvil Mezjer 09 Arjež Foa 10 Ob Troa 11 Od Karkason 12 Averon Rodez 13 Ušće Rone Marselj 14 Kalvados Kan 15 Kantal Orijak 16 Šarant Angulem 17 Primorski Šarant La Rošel 18 Šer Burž 19 Korez Til 2A Južna Korzika Ajačo 2B Gornja Korzika Bastija 21 Zlatna obala Dižon 22 Primorje Sen Brijek 23 Krez Gere 24 Dordonja Perige 25 Du Bezanson 26 Drom Valans 27 Er Evre 28 Er i Loar Šartr 29 Finister Kemper 30 Gar Nim 31 Gornja Garona Tuluz 32 Žers Oš 33 Žironda Bordo 34 Ero Monpelije 35 Il i Vijen Ren 36 Endr Šatoru 37 Endr i Loara Tur 38 Izer Grenobl 39 Jura Lons le Sonije 40 Lānd Mon de Marsan 41 Loar i Šer Bloa 42 Loara Sent Etjen 43 Gornja Loara Le Pij an Vele 44 Atlantska Loara Nant 45 Loare Orlean 46 Lot Kaor 47 Lot i Garona Ažen 48 Lozer Mend 49 Men i Loara Anže 50 Manš Sen Lo

Redni broj Departman Prefektura 51 Marna Šalon an Šampanj 52 Gornja Marna Šomon 53 Majen Laval 54 Mert i Mozel Nansi 55 Meza Bar le Dik 56 Morbijan Van 57 Mozel Mec 58 Nijevr Never 59 Sever Lil 60 Oaz Bove 61 Orn Alanson 62 Pa de Kale Aras 63 Pij de Dom Klermon Feran 64 Atlantski Pirineji Po 65 Visoki Pirineji Tarb 66 Istočni Pirineji Perpinjan 67 Donja Rajna Strazbur 68 Gornja Rajna Kolmar 69 Rona Lion 70 Gornja Saona Vezul 71 Saona i Loara Makon 72 Sart Le Man 73 Savoja Šamberi 74 Gornja Savoja Anesi 75 Pariz Broj nekada dodeljen Sena Pariz 76 Primorska Sena Ruan 77 Sena i Marna Melen 78 IvlinBroj nekada dodeljen Sena i Oaza Versaj 79 De Sevr Nior 80 Som Amjen 81 Tarn Albi 82 Tarn i Garona Montoban 83 Var Tulon 84 Vokliz Avinjon 85 Vandeja La Roš sir Jon 86 Vijena Poatje 87 Gornji Vijen Limož 88 Vogezi Epinal 89 Jon Oser 90 Teritorija Belfor Belfor 91 Eson Evri 92 Senski visovi Nanter 93 Sena - Sen Deni Bobinji 94 Dolina Marne Kretej 95 Dolina Oaze Serži/Pontoaz¹ 971 Gvadelup² Bas Ter 972 Martinik² For de Frans 973 Gijana² Kajen 974 Reinion² Sen Deni 976 Majot² Mamudzu

Departmani i regioni Francuske

Note:

1. Prefektura Dolina Oaze je uspostavljena u Pontoazu kada je osnovan departman, ali je de fakto preseljena u obližnju komunu Serži; trenutno, obe su ville nouvelle Serži-Pontoaz.
2. Prekomorski departmani su bivše kolonije koje uživaju sada status sličan matičnoj Francuskoj. Oni su deo Francuske i Evropske unije, iako su primenjena specijalna pravila. U isto vreme one čine jedan region.

Bivši departmani

Na sadašnjoj teritoriji Francuske

departman	prefektura	period postojanja
Rona i Loara	Lion	(1790–1793)
Kor	Bastija	(1790–1793)
Golo	Bastija	(1793–1811)
Lijamon	Ajačo	(1793–1811)
Mon-Blan	Šamberi	(1792–1815)
Leman	Ženeva	(1798–1814)
Nert	Nansi	(1790–1871)
Sena	Pariz	(1790–1967)
Sena i Oaza	Versaj	(1790–1967)
Kor	Ažaksio	(1811–1975)
Sen Pjer i Mikelon	Sen Pjer	(1976–1985)

Promene imena

Nekoliko departmana je promenilo ime, obično izbacivši gornji ili donji iz svog imena.

Staro ime	Današnje ime	Godina promene
Majen i Loara	Men i Loara	1791
Bek d'Ambe	Žironda	1795
Donji Šarant	Primorski Šarant	1941
Donja Sena	Primorska Sena	1955
Donja Loara	Atlantska Loara	1957
Donji Pirineji	Atlantski Pirineji	1969
Donji Alpi	Gornjoprovansalski Alpi	1970
Severna obala	Primorje	1990

Francuski Alžir

Pre 1957.

Redni broj	Departman	Prefektura	Vreme postojanja
91	Alžir	Alžir	(1848–1957)
92	Oran	Oran	(1848–1957)
93	Konstantin	Konstanten	(1848–1957)
–	Bon	Anaba	(1955–1957)

1957—1962.

Redni broj	Departman	Prefektura	Vreme postojanja
8A	Oazi	Uargla	(1957–1962)
8B	Saura	Bešar	(1957–1962)
9A	Alžir	Alžir	(1957–1962)
9B	Batna	Batna	(1957–1962)
9C	Bon	Anaba	(1955–1962)
9D	Konstantin	Konstantin	(1957–1962)
9E	Medea	Medea	(1957–1962)
9F	Mostaganem	Mostaganem	(1957–1962)
9G	Oran	Oran	(1957–1962)
9H	Orleanvil	Klef	(1957–1962)
9J	Setif	Setif	(1957–1962)
9K	Tijare	Tijare	(1957–1962)
9L	Tizi Uzu	Titi Uzu	(1957–1962)
9M	Tlemsan	Tlemsan	(1957–1962)
9N	Omal	Sur el Gozlan	(1958–1959)
9P	Buži	Bežaja	(1958–1962)
9R	Saida	Saida	(1958–1962)

U bivšim kolonijama Francuske

Departman	Današnja lokacija	Vreme postojanja
Južni departman	Dominikanska republika/Haiti	(1795–1800)
Departman de l'Engan	Dominikanska republika/Haiti	(1795–1800)
Severni departman	Dominikanska republika/Haiti	(1795–1800)
Istočni departman	Dominikanska republika/Haiti	(1795–1800)
Departman de Samana	Dominikanska republika/Haiti	(1795–1800)
Sveta Lucija	Sveta Lucija, Tobago	(1795–1800)
Il de Frans	Mauricijus, Rodrigez, Sejšeli	(1795–1800)
Istočna Indija	Pondišeri, Karikal, Janaon, Mahe iČandernagore	(1795–1800)

Napoleonovo carstvo

Postojalo je nekoliko departmana na teritorijama koje je osvojila Francuska tokom Francuske revolucije i Napoleonovog carstva koji danas nisu deo Francuske:

Departman Prefektura Vreme postojanja Mon Teribl Porentru (1793–1800) Korkir Krf (1797–1799) Itaka Argostoli (1797–1798) Mer Eže Zan (1797–1798) Dil Brisel (1795–1814) Esko Gan (1795–1814) Fore Luksemburg (1795–1814) Žemap Mons (1795–1814) Lis Briž (1795–1814) Donja Meza Mastriht (1795–1814) De Net Antverpen (1795–1814) Urt Lijež (1795–1814) Sambr i Meza Namir (1795–1814) Mon Toner Majnc (1801–1814) Rajna i Mozel Koblenc (1801–1814) Roer Ahen (1801–1814) Sar Trir (1801–1814) Doar Ivrea (1802–1814) Marengo Alesandrija (1802–1814) Po Torino (1802–1814) Sesija Versejil (1802–1814) Stura Kuneo (1802–1814) Tanaro Asti (1802–1805) Apenini Kijavari (1805–1814) Žene Đenova (1805–1814) Montenote Savona (1805–1814) Arno Firenca (1808–1814)

Departman Prefektura Vreme postojanja Mediteran Livorno (1808–1814) Ombrone Sijena (1808–1814) Taro Parma (1808–1814) Rim Rim (1809–1814) Trazimene Spoleto (1809–1814) Buš di Ren Hertogenbos (1810–1814) Buš de l Esko Midelburg (1810–1814) Simplon Sion (1810–1814) Buš de la Mez Hag (1811–1814) Buš de l Isel Zvole (1811–1814) Zapadni Ems Groningen (1811–1814) Istočni Ems Aurih (1811–1814) Frize Leuvarden (1811–1814) Gornji Isel Arnem (1811–1814) Zojderze Amsterdam (1811–1814) Buš de l Elb Hamburg (1811–1814) Buš di Vezer Bremen (1811–1814) Gornji Ems Osnabrik (1811–1814) Lipe Minster (1811–1814) Buš de l Ebre Ljeida (1812–1813) Monserat Barselona (1812–1813) Segre Puđserda (1812–1813) Tera Đirona (1812–1813) Buš de l'Ebre-Monserat Barselona (1813–1814) Segre-Tera Đirona (1813–1814)