Zastava Srbije

Ovo je članak o zastavi Republike Srbije. Pogledajte članke o srpskoj zastavi i zastavi Republike Srpske.

Zastava Republike Srbije postoji i koristi se kao Državna zastava i kao Narodna zastava, sa razmerama 3:2 (dužina prema visini).

Zastava Srbije

Državna zastava  Državna i ratna zastava na kopnu i moru Narodna zastava  Građanska zastava na kopnu i moru
Nadimak	Trobojka
Proporcije	2:3
Usvojena	1835. (kneževina) 1882. (kraljevina) 2004. (u vidu pravno neobavezujuće preporuke) 2009. (kodifikacija)
Izgled	Horizontalna trobojka crvene, plave i bele boje
Stvaratelj(i)	Ernst Kral 1882. godine (redizajn Ljubodrag Grujić i Dragomir Acović 2004. / 2010. godine)

Narodna zastava je trobojka horizontalno poređanih polja istih visina crvene, plave i bele boje.

Državna zastava je trobojka horizontalno poređanih polja istih visina crvene, plave i bele boje, a preko svega, centra pomerenog ka jarbolu za jednu sedminu ukupne dužine zastave Mali grb Srbije.

Poslednja verzija zastave je iz 11. novembra 2010.

Izgled

• 
  Nacrt konstrukcije državne zastave

Zastava Republike Srbije koristi se, sa razmerama 3:2 (dužina prema visini).

Državna zastava je horizontalna trobojka sa poljima istih visina, odozgo nadole: crvena, plava i bela, a preko svega, centra pomerenog ka jarbolu za 1/7 ukupne dužine zastave, Mali grb Srbije.

Boje (Državna zastava)

Sistem boja	Crvena (osnovna)	Crvena (tamna)	Plava	Žuta	Crna
Pantone	192C	704C	280C	123C	0
CMYK	0-90-70-10	0-90-70-30	100-72-0-19	4-24-95-0	0-0-0-100
RGB	198-54-60	161-45-46	12-64-118	237-185-46	33-35-30
HEX	#C6363C	#A12D2E	#0C4076	#EDB92E	#21231E

Istorija

Glavni članak: Srednjovekovne zastave Nemanjića

Jedna od nekoliko mogućih rekonstrukcija stega (zastave) kralja Vladislava I

Najstariji sačuvani podaci o bojama srpske zastave odnose se na steg (zastavu) kralja Vladislava I (1232 – 1243) sina Stefana Prvovenčanog, unuka Nemanjinog. Prema jednom dubrovačkom dokumentu iz 1281. godine - koji sadrži opis dragocenosti i predmeta, koji su u trezoru u Dubrovniku ostavili na čuvanje sin kralja Vladislava župan Desa i udovica, kraljica Beloslava, zastava je bila "vexillum unum de zendato rubeo et blavo" - zastava od platna crvenog i plavog (zendato je čenda, vrsta laganog, svilastog platna).

Knez Milan ukrcava se na parobrod 1876. Oleografija bečkog slikara srpskog porekla Eugena Ladislava Petrovića (1837–1907). Na ovoj slici vidi se razlika između narodne i vojne zastave.

Sve do pojave prvih nacionalnih revolucija u Evropi, zastave i grbovi bili su privilegija uglavnom vladarskih i velikaških, odnosno plemićkih porodica, viteških redova i sl. Istorijski gledano zastava, barjak ili steg potiče kao vojno obeležje koje je služilo za raspoznavanje na bojnom polju. Upotreba zastave na jarbolu koja asocira na određenu zemlju porekla prvi put se javlja početkom 17. veka kao pomorska zastava u Doba jedrenjaka i velikih otkrića.

Zastave Balkanskog poluostrva 1896. godine.

Jedna od prvih nacionalnih zastava u svetu smatra se junion Džek zastava Ujedinjenog Kraljevstva iz 1606. godine. Sa porastom nacionalnih sentimenata od kraja 18. veka nacionalne zastave počinju da se nose i dobijaju na značaju u društveno civilnom kontekstu. Jedan od prvih primera predstavlja zastava Sjedinjenih Država, koja se prvo koristila kao pomorska zastava 1777. godine ali je postala generički simbol Sjedinjenih Država nakon Američke revolucije, kao i francuska trikolora, koja je postala simbol Republike 1790-e.

Narodna zastava vijori se na jarbolu nad glavnim ulazom u Narodnu skupštinu u Beogradu 1906. godine. Pošto se uvidelo da zgrada nije funkcionalna za 20. veka već naredne godine položen je kamen temeljac za novi parlament.

Većina evropskih zemalja usvojila je nacionalne zastave tokom 19. i početkom 20. veka. Zastava Osmanskog carstva (sada zastava Turske) usvojena je 1844. godine. Zastava Srbije odobrena je sultanovim fermanom 1836. godine. Nije isključeno da su i srpski zahtevi delimično uticali na usvajanje osmanske zastave, jer je Srbija bila deo tog carstva. Tokom nacionalnog buđenja, romantizma i revolucionarnih previranja u Austrijskom carstvu održan je Sveslovenski kongres u Pragu 1848. godine. Na ovom kongresu usvojena je zastava s panslovenskim bojama. Iste godine usvojena je zastava Mađarske tokom revolucije 1848. Osim toga, na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima vijorila se srpska trobojka, koja je svakako uticala na nastanak i drugih trobojki tokom revolucionarnih dešavanja. Nakon uvođenja Bahovog apsolutizma zabranjene su sve nacionalne i trobojne zastave u Habzburškoj monarhiji, dok je u upotrebi bila dozvoljena samo dvobojna crno-žuta zastava imperijalne porodice Habzburg, koja je ujedno bila i državna. Ova zastava bila je u upotrebi sve do Austro-Ugarske nagodbe nakon koje je usvojena nova zastava novouspostavljenog Austrougarskog carstva.

Ustaničke zastave

Glavni članak: Ustaničke zastave

Karađorđeva zastava, rad Stevana Gavrilovića, Istorijski muzej Srbije.

Početkom 19. veka tokom Srpskog ustaničkog rata za oslobođenje od Osmanskog carstva nije korišćena jedna unificirana standardna zastava koja bi bila generičko nacionalno obeležje, već su korišćene veoma raznovrsne starešinske ili vojvodske zastave koje su bile bazirane više na srednjovekovnom nasleđu. U prve bojeve išlo se sa crkvenim barjacima koji se i spominju u narodnim pesmama kao „krstaš barjak". Glavno obeležje ovih zastava je znak krsta. Religiozni simboli bili su zastupljeni kod obe zaraćene strane. Među ranim zastavama, jedna koju je opisao prota Mateja Nenadović može se povezati sa današnjom zastavom: bila je belo-crveno-plava sa tri krsta.

Kako je rat odmicao u korist ustanika tako su narodne starešine poručivale vojvodske zastave koje su bile unikatne, umetnički vredne i likovno izražajne. Ova raznolikost boja bila je praćena raznolikošću simbola na zastavama, često uzetim iz knjige Hristofora Žefarovića Stemmatographia iz 1741. Najčešći simboli na zastavama bili su krst sa četiri ocila, zatim grb Tribalije i razni drugi krstovi. Većina ustaničkih zastava izradili su u veziljskoj radnji u Sremskim Karlovcima, slikari Stefan Gavrilović, Ilija Gavrilović. Ikonopisac iz Zemuna Nikola Apostolović oslikao je nekoliko zastava.

Vojna zastava regularne ustaničke vojske 1809. godine, Vojni muzej u Beogradu.

Prve jednoobrazne zastave nastale su sa formiranjem regulaških jedinica 1809. godine. Tada je svaka ustanička "kompanija" (250 vojnika) dobila svoju zastavu. Iz tog perioda do danas je sačuvano pet zastava. Regularne ustaničke vojske obično su imale svetložute zastave sa raznim simbolima, dok su vojvodske zastave često bile crveno-bele, sa crnim dvoglavim orlom. Bilo je i zastava drugih boja, uključujući crveno-žute, crveno-belo-plave i crveno-plave. Prva promišljanja o jedinstvenoj nacionalnoj zastavi počela su nakon sticanja autonomije i Hatišerifa iz 1830.

Nastanak trobojke

Izgradnja flote

Nakon oslobođenja i sticanja autonomije pojavio se trgovački sloj koji je sve više imao aspiracije za trgovinu sa inostranstvom. Knez Miloš je 1833. godine izdao Ukaz, koji je regulisao pravila prevoza kaika, lađa i skela na Dunavu. Te iste godine se krenulo i sa izgradnjom većih lađa, odnosno trgovačke flote.

Maketa morskog jedrenjaka klase brik „Srbija" sa srpskom trobojkom na jarbolu.

U brodogradilištu u Dubrovcu kod Smedereva izgrađen je brik „Srbija". Bila je to lađa dužine 25.3m, širine 7.1m i nosivosti 250 tona. Izgradnjom broda je rukovodio pomorski kapetan Nikola Kefala, poreklom Grk. Ovo je bio prvi kompletno izgrađen morski jedrenjak i prvi morski brod u Kneževini Srbiji. „Srbija" je zaplovila 30. aprila 1833. godine, a tokom leta te iste godine uputila se prema Crnom moru i uspešno uplovila u Carigrad.

U to doba, na trgovačku scenu nastupa, kapetan Miša Anastasijević, koji će do sredine 19. veka postati jedan od najvećih veletrgovaca i brodovlasnika na donjem toku Dunava. Postaće vlasnik 23 brodarske agencije koje kontrolišu veći deo prometa od Beograda do ušća Dunava u Crno more. Na vrhuncu svoje poslovne karijere imaće 74 broda samo za prevoz soli, kao i brojna stovarišta u podunavskim i posavskim gradovima. Kontrolisaće u potpunosti trgovinu Dunavom (izvoz stoke u Austriji i uvoz soli iz Kneževine Vlaške i Moldavije u Osmansko carstvo).

Tokom sledećih nekoliko godina u Dubravici i Brzoj Palanci sagrađeno je nekoliko lađa klase korvetica, sličnih onima koje su plovile u sastavu ruske Crnomorske flote. Sve su to bili trgovački brodovi koji su samo u nuždi mogli da se koriste kao ratne lađe. Kneževina Srbija je 1834. godine raspolagala sa 200 lađa od čega u Poreču 100, u Šapcu 40 i u Beogradu i Smederevu po 30. Većinom su o bile manje lađe, dereglije, solarice, drvarice, žitarice, čunice, oranice i dr. Međutim, bilo je i većih lađa, koje su mogle da nose teret i od oko 120 tona i koje su imale maksimalan gaz 1.2m. Ove lađe su bile sposobne i za priobalnu plovidbu Crnim morem.

Međutim, Kneževina Srbija, kao vazalna država nije bila priznata kao pomorska sila, a postavio se i problem pomorske zastave. Srpski brodovi izvesno vreme nisu imali pravo da razviju srpsku zastavu - mada su oni to radili, bar kad su bili u srpskim vodama. Kao vazalnoj zemlji, bio je neophodan sultanov ferman kojim bi se dozvolilo da se nad srpskim brodovima vije srpska zastava. U međuvremenu, dolazi do Miletine bune, koja će iznedriti prvi moderan ustav.

Prva narodna zastava

Sloboda predvodi narod, ulje na platno 260 x 325cm, delo Ežena Delakroea iz 1830. godine, Luvr, Pariz. Alegorija Julske revolucije iz iste godine. Najverovatnije je ova revolucionarna zastava bila glavni uzor zastavi koja se vijorila u Kragujevcu 1835. godine

U moderno doba, u vreme nastanka nacija i borbe protiv feudalizma, prvu narodnu zastavu propisao je Sretenjski ustav iz februara 1835. godine. Ustav je bio podeljen na 14 glava i 142 člana. U drugoj glavi, 3. i 4. članom, bili su određeni zastava i grb, što jedna vazalna zemlja ne bi smela da ima. Zastava je bila „otvoreno-crvena, bjela i čelikasto-ugasita". Vrlo je moguće da je bio izrađen određen broj ovih zastava, koje do danas nisu sačuvane, a uoči održavanja same Velike narodne skupštine u Kragujevcu na kojoj je donet novi ustav. Ostalo je zabeleženo da je ustav pročitan i objavljen na svečan način, uz zastave i svečanu muziku, kneževu konjičku i pešačku gardu i uz prisustvo državnog vrha i poslanika, a uveče je priređen vatromet i održana pozorišna predstava.

Prva strana Ustava iz 1835. godine. U 3. članu druge glave stoji "Boja naroda Srbskog jest otvoreno-crvena, bjela i čelikasto-ugasita." Ovde je doslovno navedeno da je reč o nacionalnoj zastava. Da bi se razumela čelikasto-ugasita boja potrebno je poznavati proces kaljenja čelika, odnosno čelikasto-ugasita boja je mešavina svetloplave i svetlozelene boje.

Rekonstrukcija državne zastave, trobojka vodoravnih polja sa grbom, prema ustavu iz februara 1835. godine, Istorijski muzej Srbije. Zastava ima sličnosti sa zastavom Holandije, koja je nakon poraza Napoleona povratila nezavisnost. Ovu varijantu moguće je rekonstruisati i bez grba (narodna).

Međutim, ovaj liberalan ustav je ubrzo izazvao proteste u Rusiji i Osmanskoj carevini, koje nisu ni imale svoje ustave. Najveće evropske imperije Rusija, Turska, Austrija, Pruska, kao i mnoge manje zemlje, u to doba, još nemaju ustave, niti ih u dogledno vreme donose. U Austrijskom carstvu je ubrzo zavladao strah da i njeni podanici ne zatraže ustav po ugledu na njene susede. Jedan od glavnih problema je predstavljala i zastava koja je imala iste boje kao i francuska. Zastava je posebno izdvojena kao slična revolucionarnoj zastavi Francuske. Ustav je bio na snazi defakto 14, a dejure 55 dana.

Srpska trobojka

Nakon krize koju je izazvao Sretenjski ustav, sultan Mahmud II je u proleće 1835. godine pozvao kneza Miloša da poseti Carigrad. Delegacija od 60 ljudi i komesara na čelu sa knezom Milošem, ruskim carskim izaslanikom baronom Rikmanom i sultanovim izaslanikom Ibrahim Nabi-efendijom stigla je na pregovore u Carigrad 17. avgusta 1835. godine. Glavna tema na ovim pregovorima bilo je državno uređenje Srbije. Knez Miloš je želeo da odvoji pitanje zastave i grba od ustava. Ruse je na samom početku najviše zanimao Sretenjski ustav i njegov tvorac, koji nije doputovao u Carigrad. Baron Rikman je insistirao da Srbija ne treba da ima atribute državnosti i zastavu. Ruski ambasador u Carigradu Butenjev je izjavio da srpska zastava ima iste boje kao francuska. Međutim, srpski članovi na čelu sa knezom Milošem su kod Visoke porte insistirali na pravu za trgovinu sa Vlaškom i Moldavijom ali i na trgovačkoj zastavi koje već ove dve kneževine imaju. Porta je prihvatila srpske zahteve i obećala da će izdati dozvole o otvaranju srpske trgovačke agencije u Bukureštu, pravu na trgovinu solju sa Vlaškom i Moldavijom, pravu na zastavi i pravu na otvaranju stranih konzulata u Kneževini Srbiji. Oproštajna audijencija kod sultana održana je 18. oktobra 1835. godine. A, prilikom posete knez Miloš je dobio na poklon od sultana šest topova, arapskog konja i sablju što je izazvalo zaprepašćenje u diplomatskim krugovima. Nedugo potom, sultan Mahmud izdao je ferman o zastavi, po najnovijim istraživanjima 9. februara 1836. godine. Pregovori o ustavnom uređenju vođeni su u narednom periodu uz aktivno prisustvo ruskih izaslanika. Ferman reguliše izgled zastave kao i njenu namenu kao trgovačko-pomorske a ne državne zastave. Izgled srpske zastave utvrđen je tokom kneževog boravka u Carigradu. Za razliku od Sretenjskog ustava u fermanu se navodi da su polja na zastavi horizontalna. Može se reći da su po pitanju zastave ispunjeni kako ruski tako i srpski uslovi. U ruskom slučaju zastava nije državna i neće biti deo budućeg ustavnog rešenja.

„Srpska narodna skupština 1. maja 1848. godine”
naslikao Pavle Simić 1848/49, ulje na platnu 88 h 115,5cm, galerija Matice srpske, Novi Sad. U centralnom delu kompozicije se nalazi novoizabrani patrijarh Josif Rajačić. On u levoj ruci drži originalne carske privilegije, kojima su bila zagarantovana prava Srba u Habzburškoj monarhiji, a desnom rukom pokazuje na srpsku trobojku. Ovo je najstariji likovni prikaz srpske trobojke.

U srpskom slučaju rešeno je jedno "tehničko" pitanje trgovačkog transporta ali ono što je najvažnije lađe će predstavljati i asocirati na Srbiju. Upravo ova srpska trgovačka trobojka postaće generičko nacionalno obeležje koje se najbolje ogleda kod "graničarskih ili prečanskih Srba" kada se zavijorila na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima 1848. godine. Izbor boja je isti kao kod "sretenjske zastave" a srpska trgovačka pomorska trobojka vidljivo podseća na obrnutu tadašnju rusku trgovačku pomorsku zastavu. Otvoreno je pitanje da li je ovo bio srpski zahtev kako bi se odobrovoljila ruska strana. U svakom slučaju, velika misterija nastanka srpskog čeličnog trobojnog flaga je u Carigradu.

Fermanom od aprila 1838. godine precizirano je da je zastava crveno-plavo-bele boje, s tim što su na crvenom polju stajale četiri šestokrake zvezde, a na srednjem, plavom polju, kneževski grb.

Vojne zastave

Vojvodske i regulaške zastave iz Prvog srpskog ustanka su bile vojne zastave. Nakon Drugog srpskog ustanka, Srbija je dobila autonomiju u okviru Osmanskog carstva. Tada je zapravo počelo stvaranje nezavisne srpske države. Vojne zastave se pominju još od osnivanja stajaće vojske u vreme kneza Miloš 1825. godine, sve do četrdesetih godina 19. veka o njima su sačuvani nepotpuni podaci.

U vreme kneza Aleksandra i Ustavobranitelja trobojka dobija nacionalni i državni karakter. Knez Aleksandar dodelio je 30. novembra 1845. godine zastave Prvom i Drugom pešadijskom puku. Zastave su bile jednoobrazne, crveno-plavo-bele, izrađene od teške svile. Na jednoj strani zastave nalazio se lik Svetog Andreja Prvozvanog a na drugog bio je kneževski grb. Uz zastavu je dodeljena diploma, što je kasnije postala praksa u srpskoj i jugoslovenskoj vojsci. U junu 1846. godine, zastavu i diplomu dobio je konjički eskadron. Na svečanosti u Beogradu, nakon osvećenja i darivanja zastave, konjanici su položili zakletvu. Zastava je bila trobojna, izrađena od teške svile. Na jednoj strani je imala državni grb, a na drugoj ikonu Sv. Đorđa. Ove tri zastave imale su na crvenom polju blizu koplja izvezene četiri zvezde koje je Srbija bila dužna da koristi prema fermanu iz 1838.

Bivak Srpske vojske tokom rata 1876. godine. U centralnom delu fotografije nalazi se vojna zastava što govori o njenom značaju za vojnike.

Pet sačuvanih pešadijskih zastava iz 1853, 1854. i 1857. godine rađene su bez ovih nametnutih simbola. Danas najstarija sačuvana trobojna zastava je pešadijskog puka iz 1853. godine koja se čuva Vojnom Muzeju u Beogradu . Izrađena je od teške svile i u solidnom je stanju. Na jedno strani nalazi se državni grb a na drugoj lik Svetog Andreja Prvozvanog.

Ove zastave su bile u upotrebi do 1858. godine kada su nakon povratka dinastije Obrenović povučene iz upotrebe. Nove zastave zajedno sa diplomama dodeljene su Prvom i Drugom bataljonu garnizona vojske. I ove zastave su imale ikonu Sv. Andreja Prvozvanog. U 1863. godini, pravljeni su planovi o opremanju narodne vojske, tada je ministar vojni Ipolit Mondi uputio Državnom savetu molbu za nabavku zastava. Prema Zakonu o narodnoj vojsci, pravo na zastavu imao je svaki bataljon i eskadron. Zastave su bile trobojke, na jednoj strani sa grbom Srbije, a iznad njega polukružni natpis "Za veru, slobodu i otačastvo". Ispod grba je stajao natpis "Mihailo M. Obrenović III knjaz srpski 1863. god." S druge strane zastave je bio lik Sv Andreja Prvozvanog sa natpisom "Za veru, slobodu i otačastvo". Ispod lika svetitelja, na belom platnu, bio je naveden naziv bataljona čija je zastava. Godine 1870. uvedena su dva nova bataljona u srpsku vojsku.

U vreme izbijanja ustanka u Hercegovini 1875. godine, vlada je donela odluku da se za srpsku vojsku izrade 72 zastave. Bataljoni prve klase dobili su zastave do kraja 1875. godine. Ministarski savet, početkom februara 1876. godini, doneo je odluku o nabavci zastava za 77 bataljona druge klase narodne vojske. Nacrt zastava poveren je slikaru Nikoli Markoviću, a slikar i književnik Đura Jakšić dao je stručnu ocenu zastavama koje su bile izrađene. Zastave i diplome su osvećene i predate komandantima 15. juna 1876. godine uoči rata sa Osmanskim carstvom. Zastave su sa jedne strane imale grb Srbije, a sa druge lik Sv. Andreja Prvozvanog i natpis "Za veru, slobodu i otačastvo".

Zastave za konjičke eskadrone rađene su do kraja 1875. godine. Zastave je izradio slikar Nikola Marković. Zastave su bile trobojne sa likom Sv. Đorđa i natpisom "Za veru, slobodu i otačastvo" Između ikone i natpisa stojao je natpis "Sveti velikomučenik Georgije" a dok se ispod ikone nalazio naziv eskadrona. Grb Srbije nalazio se sa druge strane sa natpisom iznad "Za veru, slobodu i otačastvo" a dok je ispod stajao natpis" Mihailo M. Obrenović III knjaz srpski 1863. god." Osveštana zastave uz diplomu dobilo je u junu 1876. godine 29 eskadrona. Za dobrovoljačku jedinicu, zastavu je obezbedio jedan od njihovih vođa, Nikola Kole Rašić. Bila je to zastava crne boje, sa mrtvačkom glavom i ukrštenim kostima i natpisom "Za krst časni i slobodu zlatnu". Ova zastava simboliše smrt za veru i slobodu. Nije sačuvana nijedna vojna zastava iz Oslobodilačkih ratova 1876-78.

Srbija je koristila crveno-plavo-belu trobojku neprekidno od 1835. do 1918. kada se pridružila Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnijoj Jugoslaviji.

U okupiranoj Srbiji (1941—1944), neformalno je upotrebljavana srpska trobojka.

Posle Drugog svetskog rata, Jugoslavija je bila reformisana u socijalističku federativnu republiku, sastavljenu od šest republika, jedna od kojih je bila i Srbija. Svaka republika je imala pravo na sopstvenu zastavu pod uslovom da ova ima petokraku.

Posle raspada Jugoslavije, Srbija je prvobitno nastavila da koristi istu zastavu; Ustav Srbije iz 1990. godine kaže da zastava i grb Srbije mogu da se zamene samo istom procedurom korišćenoj u menjanju ustava Srbije, koja je zahtevala podršku apsolutne većine glasača. Srpski ustavni referendum 1992. tražio je od birača da izaberu između zastava sa i bez petokrake, pri čemu je petokraka dobila većinu glasova, mada ipak ne i apsolutnu većinu glasača.

Petokraka je uklonjena sa zastave 1992. preporukom skupštine;, pri čemu grb nije promenjen. 2003. Vlada Srbije izdala je preporuku o upotrebi grba i zastave koja je ponovo promenila izgled zastave i grba na današnje.

Ustav Srbije iz 2006. godine je propisao da će državni simboli biti regulisani zakonom; Preporuka je ostala u upotrebi sve do 11. maja 2009, kada je najzad izglasan zakon o zastavi.

• 
  Zastava prema ustavu iz 1835. godine
• 
  Zastava Kneževine 1835 - 1882
• 
  Zastava Kraljevine Srbije 1882 - 1918
• 
  Jednostrana neformalna zastava Vlade narodnog spasa
  (1941—1944)
• 
  Zastava Federalne Države Srbija (1945–1947)
• 
  Zastava NR Srbije (1947–1963), SR Srbije (1963—1990) i R. Srbije (1990—1992)
• 
  Zastava Republike Srbije (1992—2004)
• 
  Državna zastava Republike Srbije (2004—2010)
• 
  Državna zastava Republike Srbije (2010—trenutno)

Drugi zvanični simboli Republike Srbije

Standarte

• 
  Standarta predsednika Republike Srbije
• 
  Standarta predsednika Narodne skupštine Republike Srbije

Zastave Vojske Srbije

• 
  Bivak Srpske vojske tokom rata 1876. godine. U centralnom delu fotografije nalazi se vojna zastava što govori o njenom značaju za vojnike.
• 
  Dobrovoljačka četa pruža otpor pod "mrtvačkom zastavom" turskoj konjici kod Aleksinca u Srpsko-turskom ratu avgusta 1876.
• 
  Vojne pukovske zastave Srpske Vojske u Oslobodilački ratovima 1912–1918. godine, Vojni muzej u Beogradu.
• 
  Zastava 1. Brigade Kopnene Vojske - KoV, mera: 1:1.
• 
  Zastava Vazduhoplovstva i protivvazduhoplovne odbrane - V I PVO.
• 
  Zastava Vojne Policije - VP
• 
  Zastava Garde.
• 
  Zastava Rečne flotile, mera: 2:3.

Ispravna upotreba zastave

Državna zastava

Državna zastava stalno se ističe na glavnom ulazu u zgrade državnih organa, izuzev Narodne skupštine, i u njihovim službenim prostorijama. Narodna skupština ističe državnu zastavu u vreme zasedanja i na državni praznik a organi pokrajinske autonomije, lokalne samouprave i javnih službi na državni praznik.

Takođe se može isticati na proslavama i drugim svečanim manifestacijama kojima se zvanično obeležavaju događaji značajni za Srbiju, na međunarodnim susretima, takmičenjima i drugim skupovima na kojima Srbija učestvuje, i u drugim slučajevima. U dane žalosti državni organi, organi pokrajinske autonomije i lokalne samouprave i javne službe ističe se na pola koplja. Zastava mora biti istaknuta na biračkim mestima na dan izbora za državne organe. i u prostoriji predviđenoj za sklapanje braka (matičar preko grudi mora nositi i lentu u bojama zastave).

Narodna zastava

Narodna zastava Srbije stalno se vije na glavnom ulazu u zgradu Narodne skupštine, organa pokrajinske autonomije i lokalne samouprave, i javnih službi. Narodna zastava mora se istaći na biračkim mestima na dan izbora za organe pokrajinske autonomije i lokalne samouprave.

Takođe se može isticati i prilikom proslava, svečanosti i drugih kulturnih, sportskih i sličnih manifestacija, i u drugim slučajevima.

Druge zastave

Predsednik Srbije i predsednik Narodne skupštine Srbije koriste svoje standarte, Državne zastave kvadratnog oblika.

Poštovanje zastave

Zastava Srbije na turističkom brodu tokom krstarenja Đerdapom

Uspravno isticanje zastave

Ni državna ni narodna zastava ne sme biti izložena tako da dodiruje tle, niti kao podloga, podmetač, prostirka, zavesa ili draperija, niti se njome smeju prekrivati vozila ili drugi predmeti, niti se mogu ukrašavati konferencijski stolovi ili govornice, osim u obliku stone zastavice. Takođe se ne sme upotrebljavati ako je oštećena ili svojim izgledom nepodobna za upotrebu.

Zastava se ne ističe po noći i za vreme nepovoljnih atmosferskih prilika. Takođe, ističe se samo dok traje obdanica, osim ako je na odgovarajući način osvetljena.

Ako se zastava ističe vertikalno, gornje polje zastave jeste prvo s leve strane, za gledaoca. Ako se ističe preko ulice ili trga u vertikalnom položaju, gornje polje zastave treba da bude na severnoj strani ako je pravac ulice istok – zapad, a istočnoj strani ako je pravac ulice sever – jug ili na kružnom trgu.

Ispravno isticanje

Zakon definiše kako se zastava Srbije ističe sa drugim zastavama, bez pravljenja razlike između državnih zastava i drugih vrsta zastava.

Ako se zastava Republike Srbije ističe pored neke druge zastave, ona se uvek nalazi s leve strane posmatrača, osim prilikom zvanične posete ovlašćenog predstavnika strane države ili međunarodne organizacije kada je zastava posetioca na levoj strani. Ako se zastava ističe sa drugom na ukrštenim kopljima, njeno koplje mora biti prednje.

Ako se zastava Srbije ističe zajedno sa dve druge zastave, mora biti u sredini.

Ako se zastava Srbije ističe zajedno sa više zastava, nalazi se:

• u centru kruga, tako da se jasno vidi – ako su druge zastave poređane u krug;
• u temenu polukruga – ako su zastave poređane u polukrug;
• na čelu kolone – ako su zastave poređane u kolonu;
• na prvom mestu u vrsti, odnosno s leve strane, spreda gledano – ako su zastave poređane u vrstu;
• na čelu grupe – ako su zastave raspoređene u grupu.

Kontrola pravilnog isticanja zastave

Kontrolu nad primenom zakona kojim se reguliše upotreba državnih simbola, između ostalog i zastave Republike Srbije, u odnosu na državne organe, organe jedinica teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, kao i imalaca javnih ovlašćenja (javnih službi) vrši Upravna inspekcija.

Komunalna milicija nadležna je za vršenje kontrole nad primenom važećeg zakona u odnosu na pravna i fizička lica, osim u odnosu na ona lica za koja je nadležna Upravna inspekcija.

Aprila 2023. godine Vlada Srbije je usvojila Zaključak o upotrebi Državne i Narodne zastave kojim se naglašava pravo i mogućnost svih građana i pravnih lica da potpuno slobodno koriste, upotrebljavaju i ističu kako Državnu zastavu, tako i Narodnu zastavu Republike Srbije u svim prilikama za koje smatraju da su prigodne.

Zanimljivosti

• Prema anketi američkog portala Ranker, zastava Srbije je sa gotovo 30.000 glasova izabrana za najlepšu zastavu na svetu.
• Iako je Srbija republika, na sadašnjoj zastavi se nalazi kraljevska kruna. Kruna u heradldici predstavlja državni suverenitet ili suverenintet monarha.
• Od 2010. su crvena i plava boja malo ublažene, a i grb je blago izmenjen.

Vidi još

• Grb Srbije
• Srpska zastava
• Zastava Republike Srpske
• Zastava Vojvodine
• Srednjovekovne zastave Nemanjića
• Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave
• Amblem Republike Srpske
• Panslovenske boje
• Sednica Narodne skupštine Republike Srbije o državnim simbolima

Literatura

• „Glava druga. Boя i Grbъ Serbіє” [Chapter two. Color and Coat of Arms of Serbia]. Ustavъ Knяžestva Serbіє (na jeziku: Srpski (stari pravopis)). Kragujevac: Knjažestvo Srbija. 1835. COBISS.SR-ID 150291719. Arhivirano iz originala 31. 03. 2012. g. Pristupljeno 18. 6. 2011. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Samardžić, Dragana (1983). Vojne zastave Srba do 1918. Vojni muzej. 
• Heimer, Željko (2004). „Serbia and Montenegro got new symbols, Serbia and Montenegro did not”. Nordisk Flaggkontakt. 39: 15—21. 
• Heimer, Željko (2005). „Srbsko i Černá Hora přijaly nové symboly, Srbsko a Černá Hora nikoliv” (PDF). Vexilologie. 136: 2587—2594. 

Spoljašnje veze

• Izložba „Simboli državnosti" u Muzeju Vojvodine (RTV, 12. februar 2021.)
• Vojvođanske tkalje krile srpsku trobojku u šarama ćilima (Politika, 17. februar 2021.)
• FOTW: Serbia and Montenegro (2003-2006)
• FOTW: Serbia and Montenegro: Flag proposals, 2003-2004
• FOTW: Serbia (Serbia and Montenegro), 1992-2004
• Stogodišnjica srpske zastave. "Vreme", 5. mart 1939, str. 9. digitalna.nb.rs