Očakov
Očakov (ukr. Очаків,rus. Очаков) manji je grad u mikolajevski oblasti, Ukrajina. Administrativni je centar očakovskoga rejona. Nalazi se pored Crnog mora, nedaleko od ušća reke Dnjepar. Grad ima i svoju luku.
| Očakov | |
|---|---|
 Očakov | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Ukrajina |
| Oblast | Mikolajivska oblast |
| Osnovan | 1492. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2012. | 14.705 (procena) |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 46° 37′ 07″ S; 31° 32′ 21″ I / 46.618611° S; 31.539167° I |
| Vremenska zona | UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST) |
| Aps. visina | 10 m |
| Površina | 1.249 km2 |
  Očakov Očakov na karti Ukrajine | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Topčij Borisovič |
| Poštanski broj | 57500-57014 |
| Pozivni broj | +380 5154 |
| Registarska oznaka | BE, NE / 15 |
| Veb-sajt | |
| ochakiv.info | |
Kroz istoriju grad je imao veći značaj, za vreme Osmanskog carstva bio je centar ejaleta.
Etimologija uredi
Naziv je dobio po turskom imenovanju Ači-Kale (tvrđava tur. Özi), što znači tvrđava pored mora.[1] U rusko-ukrajinskim hronikama grad se imenovao Ačakov, odakle je dobio savremeni naziv Očakov.[2]
Istorija uredi
Lokacija Očakova je bila a antici naseljena Tračkim i Skifskim narodima. Mesto je bilo poznato za vreme velike Skitije koja je zauzimala delove današnje Ukrajine. U 6. i 7. veku mesto nasele grčka kolonija, koji tu ustanove trgovački grad Alektor, pored tračke obale uz Crno more. Arheološka iskopavanja pokazala su da je pored bila i antičko-grčka, miletačka kolonija, Olbia.
U 1. veku naše ere, Alektor postane deo Rismkog carstva. Mesto je u istoriji prolazilo i spajalo mnogo naroda. Zbog posledica migracija (ratovi) prvo mesto je nestalo, a narod se naselio na manja mesta uz reku Bug i Dnjepar.
Srednji vek uredi
U srednjem veku Dačani (Rumuni) su mesto zvali Bozija, koje verovatno izlazi iz reči biljke bozija (rum. boz), koja se tamo često nalazi. Teritorija je bila deo (moldavskog) plemena Brodniki, dok nije postao deo Mongola za vreme mongolske invazije na Evropu.
Moldavski vojvoda Aleksandar Dobri (rum. Alexandru cel Bun) i litvanski vladar Vitold (Vjatus) (vladar Velike kneževine Litvanije) oslobode Boziju i obnove srušenu tvrđavu pored ruina grčkog Alektora. Kasnije se u ruskim hronikama to mesto zove Dašev. U 14. veku đenovska braća Senarga kolonizuju mesto pored Bizije, mesto je imalo dobru lokaciju zbog prisustva Dačana (Rumuna) i Tatara. Moldavcima se njihovo mešanje nije svidelo i 1455. zauzimaju đenovsku tvrđavu.
Novi vek uredi
Početkom Novog veka, 1492, grad zauzimaju Krimski Tatari, pod komandom kana Mengli Giraja i nazivaju ga (krimskotatarski Özü-Cale; reka Dnjepar je po krimskotatarski Özü a Cale je tvrđava. Mesto su zvali i Kara-Kerman (Crni grad), koji je bio kontrastan naziv za obližnju tvrđavu, (rum. Cetatea Albă), Bilgorod-Dnjistrovski, takođe je bio zauzet u tursko-tatarskim pohodima na Kneževinu Moldaviju, tada nazvan turski Ak-kerman (Beli grad). Moldavski kozak Bogdan Glinski zauzima tvrđavu 1493. Zbog svoje strateške lokacije, grad je bio osvajan od Moldavije, Države Poljaka i Litvanije, Zaporoških Kozaka i Osmanskog carstva. Za vreme turske okupacije bio je centar sandžaka, u kojem su se nalazili gradovi Hadžibej (tur. Hacıbey, danas Odesa), Hadžidereš (tur. Hacıdere, Ovidiopolj) i Dubošari. U sandžaku se nalazilo oko 150 sela.
Godine 1600. knez Vlaške Mihaj Hrabri oslobodi tvrđavu za kratko vreme.
Italjanski pisac i politik Đovani Batiska Malbi je zapisao da je Bozija (1620-ih), ioako vođena Tatarima, govorila rumunski, koji su bili pravoslavne vere, i pričali čudnim (pokvarenim) latinsko-italijanskim jezikom, sa primesima Slovenskih običaja[3] Sličan zapis je naveo i italijanski putopisac Nikola Barsi[4], 1633. godine. Monah iz Poltave zapisao je da je pućanstvo Bozije bilo moldavsko-rumnsko sa grčkim trgovcima, a vladali su Turci i Tatari.
Sekretar poljskog kralja Sigismunda III Vase, Lavrin Pjačecinski, koji je putovao na diplomatsku misiju krimskom kanu Hadži Giraju, obišao je gradove Ak-kerman (rum. Cetatea Albă) i Boziju, za koje je zapisao: "Moldavska sela su deo teritorije tatarskoh kana, kojima vlada Nazil-aga[5]:
sate moldoveneşti pe care le ţine hanul tătărăsc şi pe care le guvernează în numele lui sluga lui Nazyl aga
Sličan zapis naveo je Đovani Botero (1540—1617) u knjizi "Relazioni universali”[6], geograf i teolog Đijani Lorenzo iz Ananije[7] i kartograf, padovanac Đovani Antonijo Madžini (1555—1617)[8]
Rusko carstvo
Da bi se domogli crnomorskog primorja Rusi opsedaju Očakov 1737. godine, pod komandom feldmaršala Burhartom Minihom, ali grad napuste sledeće godine. 1739. grad je pod Turskom. Za vreme rusko-turskog rata (1787—1792) došlo je do druge ruske opsade Očakova, koja je 1788. godine trajala šest meseci, tvrđava je pala u mesecu decembru. Zbog velikog hlada (−23°C ) došlo je do velikih gubitaka života sa obe strane. Za vreme toga rata desila i pomorska bitka kod Očakova (14. jul 1788). Prema mirovnom dogovoru iz Jašija (1792) grad je pripao Ruskom carstvu, tada se i preimonovao iz turskog imena u Slovanski Očakov. Želja Rusa je bila da tada sagrade novu Moldaviju i privuće što više Rumuna i Moldavca u borbi protiv Osmanskog carstva[9]. Uprskos tome, Rusi su zemlju asimilirali slovenskom populacijom, na štetu Romuna i Moldavaca.[10]
Po imenu grada, leva obala Dnjestara počela se zvati Očakovskom zemljom.
Englesko-francuska okupacija
Za vreme krimskog rata (1853—1856), tvrđava Kinbirn, koja je bila pored Očakova, bombardovana je od Englesko-francuske mornarice i zauzeta 17. oktobra 1855. godine. Nakon nekoliko meseca posle pada Kinburna Rusi napuštaju Očakov. Nakon rata Rusi obnove i učvrste grad.
Prvi, Drugi svetski rat i samostalna Ukrajina uredi
Sa proglašenjem Ukrajinske Narodne Republike nakon Prvog svetskog rata mesto je preuzelo ukrajinsko ime (Očakіv). Kasnije grad je bio deo Ukrajinske Sovjetske Socijalističke Republike.
Za vreme Drugog svetskog rata, 21. avgusta 1941. grad okupiraju Nemci i Rumuni. Grad je pripao rumunskoj teritoriji, sve do 30. marta 1944. godine kada u grad uđe 3. ukrajinski front (Sovjetska Operacija Odesa)[11].
Kasnije Očakov postane deo Sovjetskog Saveza, do raspada 1991. godine, kada Očakov postane deo samostalne Ukrajine.
Kultura uredi
- Vojno-istorijski muzej Aleksandra Suvorova
- muzej Petra Šmita
- umetnički muzej pomorskih pejzaža Rufina Sudkovskog
Poznati građani uredi
- Rufin Sudkovski (1850—1885), ruski slikar morskih pejzaža, akademik Imperatorske akademije Umetnosti
- Naum Osipovič (1870—1937), revolucionar, pisac
- Natalija Javorenko (1919—2000), ruski pedagog, počasni učitelj Ruske federacije
- Makar Čižikov (1891—1919), revolucionar, učesnik borbe za sovjetsku Ukrajinu
Reference uredi
- ^ Sučasna nazva, na dumku doslіdnikіv, pohoditь vіd turecьkogo bagaznačnogo slova očak (adžag) — rіd, rudnik, vogniщe, rіvčak. Kovalь A. P. Znaйomі neznaйomcі: Pohodžennя nazv poselenь Ukraїni. Nauk.-popul. vid. — K.: Libіdь, 2001. — 304 s. —. ISBN 978-966-06-0183-3.
- ^ Іstorія Očakova na narod.ru
- ^ Rumuni i Moldavci su prije pisali ćiriličnim pismom do 1862.
- ^ Le voyage de Niccolò Barsi en Moldavie (1633)
- ^ Transnistria înainte şi acum - partea I
- ^ Relazioni universali”, (Venice, 1591)
- ^ „L'Universale fabbrica del Mondo, ovvero Cosmografia ” (Napoli-1573, Venice-1596 etc.)
- ^ „Geographie universae” (Venice - 1596)
- ^ „Revista AGERO Stuttgart - redactor Lucian Hetco[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 12. 11. 2013. g. Pristupljeno 17. 5. 2017. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ Zaporojia-teritoriu de etnogeneza a poporului român/UPDATE - Foaie Națională
- ^ Spravočnik «Osvoboždenie gorodov: Spravočnik po osvoboždeniю gorodov v period Velikoй Otečestvennoй voйnы 1941—1945». M. L. Dudarenko, Ю. G. Perečnev, V. T. Eliseev i dr. M.: Voenizdat, 1985. 598 s.
Spoljašnje veze uredi
- Portal grada (jezik: ruski) (jezik: ukrajinski)
- Teritorijalna zajednica Očakov (jezik: ruski)
