1. decembar
датум
1. decembar (1.12.) je 335. dan godine po gregorijanskom kalendaru (336. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 30 dana.
Događaji uredi
| decembar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | ||||||
| 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
| 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
| 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
| 30 | 31 | |||||
- 1640 — Portugal posle ustanka kojim je zbačena španska vlast ponovo stekla nezavisnost. Dve sedmice kasnije vojvoda od Braganse krunisan za portugalskog kralja pod imenom Žoao IV. Španija nezavisnost Portugalije priznala tek 1668.
- 1821 — Dominikanska Republika, koja obuhvata dve trećine istočnog dela karipskog ostrva Haiti, tada poznatog kao Hispanjola, proglasila nezavisnost od Španije.
- 1822 — Osnivač brazilskog carstva Dom Pedro krunisan za prvog cara Brazila pod imenom Pedro I.
- 1835 — Hans Kristijan Andersen objavio svoju prvu knjigu bajki.
- 1906 — U Parizu otvoren bioskop „Omnija Pate“, prva dvorana u svetu namenski izgrađena za prikazivanje filmova.
- 1918 —
- Odlukom danskog parlamenta Island stekao nezavisnost.
- U Beogradu proglašena Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca, s princem Aleksandrom I Karađorđevićem kao regentom i Beogradom kao prestonicom (Dan ujedinjenja).
- Provincija Transilvanija, ranije u sastavu Mađarske, odnosno Austrougarske, ujedinila se s Rumunijom. U sastav Rumunije ušao i rumunski deo Banata i još neke pokrajine. Taj datum Rumuni slave kao nacionalni praznik, Dan ujedinjenja.
- 1925 — U Lokarnu u Švajcarskoj potpisani sporazumi evropskih država o garanciji mira i nepovredivosti granica. Najvažnijim smatra se Rajnski pakt kojim su se Nemačka, Francuska i Belgija obavezale na poštovanje granica, a Nemačka prihvatila demilitarizaciju Rajnske oblasti. Te sporazume prekršio Adolf Hitler 1936, kada je okupirao Rajnsku oblast, a potom napao Čehoslovačku i Poljsku.
- 1941 — Crnogorski NOP odred za operacije u Sandžaku, pod komandom Arsa Jovanovića, izvršio napad na italijanski garnizon u Pljevljima. Posle teških borbi partizani su bili primorani da se, uz teške gubitke, od oko 500 poginulih i ranjenih, povuku iz Pljevalja. (vidi Pljevaljska bitka)
- 1955 — Krojačica Rosa Parks je uhapšena nakon što je odbila da ustupi mesto belcu u autobusu u Montgomeriju, što je dovelo do bojkota autobusa u Montgomeriju.
- 1971 — U Karađorđevu, na sednici Predsedništva Saveza komunista Jugoslavije, smenjen deo rukovodstva Saveza komunista Hrvatske, nosilaca politike tzv. masovnog pokreta. Usledile čistke u političkim i privrednim vrhovima u Srbiji, Sloveniji i Makedoniji, čime je sprečen pokušaj političkih i privrednih reformi u SFRJ.
- 1976 — Angola postala članica Ujedinjenih nacija.
- 1981 — U najvećoj nesreći u istoriji jugoslovenskog vazduhoplovstva, avion „DC-9 super 80“ ljubljanskog „Inex-Adria avio-prometa“ udario u planinu u blizini Ajačija na Korzici. Poginulo svih 172 putnika i 8 članova posade. [1]
- 1988 — Benazir Buto postala premijer Pakistana, kao prva žena na čelu jedne islamske zemlje.
- 1989 — Mihail Gorbačov kao prvi sovjetski lider posetio Vatikan i dogovorio se s papom Jovanom Pavlom II o uspostavljanju diplomatskih odnosa SSSR i Vatikana.
- 1991 — Na referendumu u sovjetskoj republici Ukrajini nadmoćna većina birača izjasnila se za nezavisnost od SSSR.
- 2000 — Lider Partije nacionalne akcije Visente Foks Kesada inaugurisan za predsednika Meksika, čime je okončan 71 godinu dug period vladavine Institucionalne revolucionarne partije. To je bio prvi poraz te partije od 1929.
- 2001 — U dva napada palestinskih bombaša-samoubica u Jerusalimu poginulo 10 Izraelaca, a u eksploziji autobusa u Haifi ubijeno njih 30. U napadima povređeno preko 200 osoba.
- 2002 — Za predsednika Slovenije izabran dotadašnji premijer u više mandata Janez Drnovšek.
Rođenja uredi
- 1793 — Nikolaj Lobačevski, ruski matematičar. (prem. 1856)
- 1800 — Mihalj Verešmarti, mađarski pesnik i dramaturg. (prem. 1855)[2]
- 1896 — Georgij Žukov, sovjetski vojskovođa, maršal Sovjetskog Saveza, jedan od najuspešnijih komandanata u Drugom svetskom ratu. (prem. 1974)[3]
- 1924 — Pavle Ivić, srpski filolog, lingvista i akademik. (prem. 1999)[4]
- 1925 — Martin Rodbel, američki biohemičar i molekularni endokrinolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu (1994). (prem. 1998)[5]
- 1928 — Đakomo Skoti, italijansko-hrvatski književnik, novinar i prevodilac.[6]
- 1930 — Milutin Butković, srpski glumac. (prem. 1997)[7]
- 1931 — Rajko Kuzmanović, srpski političar, pravnik i akademik, 7. predsednik Republike Srpske.[8][9][10]
- 1932 — Antun Šoljan, hrvatski književnik. (prem. 1993)[11][12][13]
- 1935 — Vudi Alen, američki reditelj, scenarista, glumac i komičar.[14]
- 1935 — Ivica Šerfezi, hrvatski muzičar. (prem. 2004)[15]
- 1936 — Franjo Jurčec, hrvatski glumac.[16]
- 1939 — Li Trevino, američki golfer.[17]
- 1944 — Džon Densmor, američki muzičar, pisac i glumac, najpoznatiji kao bubnjar grupe The Doors.[18]
- 1945 — Bet Midler, američka muzičarka, glumica, komičarka i producentkinja.[19]
- 1949 — Pablo Eskobar, kolumbijski narkobos i krijumčar, poznat kao kralj kokaina. (prem. 1993)[20]
- 1951 — Trit Vilijams, američki glumac i pisac. (prem. 2023)[21]
- 1954 — Srebrenko Repčić, bosanskohercegovački fudbaler i fudbalski trener.[22]
- 1956 — Džuli Kruz, američka muzičarka i glumica. (prem. 2022)
- 1958 — Havijer Agire, meksički fudbaler i fudbalski trener.[23]
- 1964 — Salvatore Skilači, italijanski fudbaler.[24]
- 1965 — Magnifiko, slovenački muzičar.
- 1970 — Sara Silverman, američka komičarka, glumica, scenaristkinja i producentkinja.[25]
- 1971 — Emili Mortimer, engleska glumica.[26]
- 1974 — Koštinja, portugalski fudbaler i fudbalski trener.[27]
- 1975 — Edin Škorić, srpski odbojkaš.[28]
- 1977 — Bred Delson, američki muzičar i muzički producent, najpoznatiji kao suosnivač i gitarista grupe Linkin Park.[29]
- 1978 — Stefan Kapičić, srpski glumac.[30]
- 1981 — Nikola Manojlović, srpski rukometaš.[31]
- 1984 — Aleksis Rouds, australijska biciklistkinja.[32][33]
- 1985 — Džanel Mone, američka muzičarka, muzička producentkinja i glumica.[34]
- 1985 — Šanel Preston, američka pornografska glumica.[35]
- 1987 — Sara Snuk, australijska glumica.
- 1988 — Jelena Blagojević, srpska odbojkašica.[36]
- 1988 — Zoi Kravic, američka glumica, pevačica i model.
- 1996 — Zoi Štraub, austrijska pevačica i glumica.[37]
Smrti uredi
- 1135 — Henri I, engleski kralj (rođ. 1068)[38]
- 1455 — Lorenco Giberti, italijanski vajar, zlatar i slikar. (rođ. 1378)[39]
- 1825 — Aleksandar I Romanov, ruski car. (rođ. 1777)
- 1941 — Dušan Obradović, komandant Jezersko-šaranskog bataljona Crnogorsko-sandžačkog NOP odreda i narodni heroj (rođ. 1913)
- 1934 — Sergej Kirov, blizak Staljinov saradnik.[40]
- 1936 — Luiđi Pirandelo, italijanski pisac. (rođ. 1867)[41]
- 1947 — Alister Krouli, engleski okultista, mistik i astrolog. (rođ. 1875).[42]
- 1955 — Vladislav S. Ribnikar, novinar, učesnik NOR-a i direktor „Politike“ i TANJUG-a.
- 1970 — Josip Kulundžić, dramski pisac, dramski režiser, teoretičar drame i pozorišta, romansijer. (rođ. 1899)[43]
- 1973 — David Ben-Gurion, vođa borbe za stvaranje države Izrael. (rođ. 1886)[44]
- 1974 — Lajoš Zilahi, mađarski romansijer i dramatičar. (rođ. 1891)[45]
Praznici i dani sećanja uredi
- U svetu se obeležava:
Srpska pravoslavna crkva danas slavi
- Sveti mučenik Platon
- sveti mučenici Roman i Varul Otrok
- Sveti mučenici Zakhej i Alfej
- Sveti novomučenik Anastasije paramitijski
- Sveti prepodobni Vasilije
Vidi još uredi
- ^ „Crash of a McDonnell Douglas MD-82 on Mt San Pietro: 180 killed”. Pristupljeno 1. 12. 2021.
- ^ „Mihály Vörösmarty | Hungarian writer”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „Georgy Zhukov | Soviet marshal”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „Ivic Pavle”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „Martin Rodbell | American biochemist”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „scotti-giacomo - Biografia - Casa della poesia”. casadellapoesia.org (na jeziku: italijanski). Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „Na današnji dan: Rođen glumac Milutin Butković - Poreklo”. www.poreklo.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „Rajko Kuzmanović”. Republika Srpska (na jeziku: srpski). 2015-01-20. Arhivirano iz originala 07. 02. 2021. g. Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ Beogradu, Računski centar, Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u. „Akademik prof. dr Rajko Kuzmanović (1988-1992)”. UNIBL (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „Anurs”. www.anurs.org. Pristupljeno 2021-02-02.
- ^ „Antun Šoljan”. fraktura.hr. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Antun Šoljan – Poezija by Jovica Letić” (na jeziku: nemački). Arhivirano iz originala 30. 11. 2020. g. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Šoljan, Antun | Hrvatska enciklopedija”. enciklopedija.hr. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Woody Allen | Biography, Movies, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Ivica Šerfezi biografija”. Samo lepa sećanja (na jeziku: engleski). 2012-02-04. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Na dan 1.12.1936.: Rođen Franjo Jurčec, hrvatski glumac.”. www.nadanasnjidan.net. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Lee Trevino | American golfer”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „John Densmore | Biography & History”. AllMusic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Bette Midler | Biography, Music, Movies, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Pablo Escobar | Biography, Death, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Treat Williams Biography (1951-)”. www.filmreference.com. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Srebrenko Repčić Biography and Olympic Results | Olympics at Sports-Reference.com”. web.archive.org. 2012-05-14. Arhivirano iz originala 14. 05. 2012. g. Pristupljeno 2021-02-03. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. мај 2012)
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. „Javier Aguirre”. www.national-football-teams.com (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. „Salvatore Schillaci”. www.national-football-teams.com (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ „Sarah Silverman | Biography, Films, & Facts”. Encyclopedia Britannica (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ „Emily Mortimer - Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. „Costinha”. www.national-football-teams.com (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ „Edin Škorić – Biografija 2020, Visina, Težina, Instagram, Facebook, Twitter” (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ „Brad Delson | Biography & History”. AllMusic (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ „Stefan Kapicic”. Behind The Voice Actors (на језику: енглески). Приступљено 2021-02-03.
- ^ „Nikola Manojlović”. Rhein-Neckar Löwen (на језику: немачки). Приступљено 2021-02-03.
- ^ „ORICA GreenEDGE Cycling Australia : Men : Alex Rhodes teamdetail”. web.archive.org. 2012-09-09. Архивирано из оригинала 09. 09. 2012. г. Приступљено 2021-02-03. Архивирано на сајту Wayback Machine (9. septembar 2012)
- ^ „Australian Cycling Federation | Alexis Rhodes”. web.archive.org. 2007-09-03. Arhivirano iz originala 03. 09. 2007. g. Pristupljeno 2021-02-03. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. septembar 2007)
- ^ „Janelle Monáe | Biography, Albums, Streaming Links”. AllMusic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Chanel Preston Porn Videos And HQ Pictures - Brazzers Sex Pornstar”. www.brazzers.com. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ Admin. „Jelena Blagojević”. OSSRB - Odbojkaški savez Srbije (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 01. 10. 2017. g. Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Zoë Straub”. Eurovision Song Contest Wiki (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Henry I | Biography, Achievements, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Lorenzo Ghiberti | Italian sculptor”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Sergei Kirov | Biography, Assassination, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Luigi Pirandello | Italian author”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „Aleister Crowley | Biography, Teachings, Reputation, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 410.
- ^ „David Ben-Gurion | prime minister of Israel”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-03.
- ^ „WebCite query result”. www.webcitation.org. Pristupljeno 2021-02-03.