Mate Ujević

Za druge upotrebe, pogledajte Mate Ujević (višeznačna odrednica).

Mate Ujević (Krivodol, kod Imotskog, 26. april 1920 — Zagreb, 20. januar 2002), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SR Hrvatske i narodni heroj Jugoslavije.

mate ujević
Mate Ujević
Lični podaci
Datum rođenja	(1920-04-26)26. april 1920.
Mesto rođenja	Krivodol, kod Imotskog, Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca
Datum smrti	20. januar 2002.(2002-01-20) (81 god.)
Mesto smrti	Zagreb, Hrvatska
Profesija	društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	oktobra 1939.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1953.
Čin	pukovnik u rezervi
Heroj
Narodni heroj od	20. decembra 1951.
Odlikovanja

Biografija

Rođen je 26. aprila 1920. godine u selu Krivodol kod Imotskog, u radničko-seljačkoj siromašnoj porodici. Nakon završetka osnovne škole, upisao je srednju građansku školu u Imotskom. Njegov otac Ante otišao je u potragu za bolje plaćenim poslom u Srbiju, gde je radio u rudnicima Bogovina, Jarandov i drugde. Godine 1934, i Mate je otišao ocu u Srbiju. Kada je stigao u Niš, upisao se u zanatsko-tehničku školu. Zbog materijalnih razloga prekinuo je školovanje i zaposlio se u rudniku Bogovina. Tu je nastavio izučavanje mašinbravarskog zanata. Polovinom 1936, učestvovao je u štrajku u rudniku.

Godine 1938, završio je zanat i zaposlio se u Ibarskim rudnicima, a početkom 1939. u ivanjičkom rudniku Gliječ. U Ivanjici se uključio u radnički pokret i oktobra 1939. postao član Komunističke partije Jugoslavije. Polovinom 1940, da bi izbegao hapšenje, vratio se u Imotski i tamo se takođe uključio u partijski rad.

Narodnooslobodilačka borba

Nakon kapitualcije Jugoslavije 1941, da bi izbegao hapšenje, ponovo je otišao u Srbiju. U Ivanjici je izabran za člana Sreskog komiteta KPJ i tu radio na pripremama za oružani ustanak. Uoči napada nacističke Nemačke na Sovjetski Savez, boravio je u Raškoj i užičkom srezu, gde je pomagao tamošnjim aktivistima u organizovanju oružanog ustanka. Na sastanku Sreskog komiteta KPJ odlučeno je da se formira Moravička partizanska četa „Boško Petrović“, a Mate je izabran za partijskog rukovodioca u četi. Istakao se u avgustu 1941, kada četa je izvela mnoge partizanske akcije i u borbi protiv četnika prilikom napada na Ivanjicu u novembru. U decembru 1941, posle povlačenja u Sandžak, Mate se istakao prilikom napada na Sjenicu. Za uspešno vođenje čete u borbi, bio je pohvaljen i nagrađen ručnim satom.

Prilikom formiranja Druge proleterske brigade, 1. marta 1942, Mate Ujević bio je postavljen za političkog komesara Prvog bataljona. Za vreme povlačenja partizanskih snaga prema Zelengori juna 1942, Prvi bataljon je od komandanta Josipa Broza Tita dobio naređenje da zaposedne i održi položaje na Živanji dok se bolnica i jedinice ne povuku. Mate je posle toga učestvovao u borbama protiv ustaša kod Kupresa, Bugojna i Mrkonjić Grada.

Septembra 1942, po odlci KPJ, Mate je napustio Drugu proletersku brigadu i prešao u Dalmaciju. Tamo je bio postavljen za partijskog rukovodioca u Trećem biokovskom partizanskom odredu. Kada je početkom januara 1943. formirana Četvrta dalmatinska brigada, Mate je postavljen za njenog političkog komesara. Nekoliko dana posle toga, učestvovao je u formiranju Prvog mornaričkog odreda u Podgori. Dana 11. februara 1943. formirana je Deveta dalmatinska divizija NOVJ, a Mate je postavljen za sekretara divizijskog komiteta KPJ. Nakon toga je Mate sa svojom brigadom učestvovao u jednomesečnim borbama protiv ustaša, četnika i italijanskih fašista oko Širokog Brijega, Imotskog i na planini Čvrsnici. Učestvovao je odbrani ranjenika tokom bitke na Neretvi i njihovom prenošenju preko masiva Prenja.

Polovinom aprila 1943, Mate je postavljen za političkog komesara Druge dalmatinske brigade, sa kojom je vodio borbe protiv Italijana i četnika oko Foče, Crnog vrha i na planini Sinjajevini. Tokom bitke na Sutjesci, njegova brigada je odolevala nasrtajima nemačkih vojnika kod Gornjih i Donjih Bara, gde su branili prilaze tesnacu Suhe kako bi Vrhovni štab NOVJ i glavnina partizanskih snaga probile nemački obruč na Sutjesci. Brigada je uspešno izvršila zadatak, zbog čega je bila pohvaljena od Josipa Broza Tita.

Prilikom napada Druge dalmatinske brigade na Nemce i ustaše u Maglaju 7. avgusta 1943, Mate je bio teško ranjen. Nakon lečenja u bolnici vratio se u brigadu i učestvovao u razoružavanju italijanskih divizija u Pljevljima, Andrijevici i Prijepolju. U leto 1944, postavljen je za političkog komesara brigade Korpusa narodne odbrane Jugoslavije za Dalmaciju. Sa brigadom je učestvovao u borbama protiv neprijateljskih grupa u Dalmaciji sve do kraja rata.

Posleratna karijera

Nakon završetka rata, završio je dvogodišnju Višu partijsku školu „Đuro Đaković“, Pomorsku vojnu akademiju i bio na raznim dužnostima u Jugoslovenskoj narodnoj armiji do 1953, kada je na traženje Centralnog komiteta SK Hrvatske u činu pukovnika preveden u rezervu. Nakon toga je obavljao dužnost sekretara Kotarskog komiteta SKH, bio zastupnik u Saboru SR Hrvatske, predsednik Sindikalnog veća za Dalmaciju, predsednik Sindikata industrije i rudarstva SR Hrvatske, predsednik Odbora za međunarodne odnose i ostalo. Na Četvrtom, Petom i Sedmom kongresu SKH, biran je za člana CK SKH.

Umro je 20. januara 2002. godine u Zagrebu i sahranjen na groblju Mirogoj.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. decembra 1951. godine.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975. 
• Vojna enciklopedija (knjiga deseta). Beograd 1975. godina.