Radisav Nedeljković Raja
Radisav Nedeljković Raja (Grošnica, kod Kragujevca, 14. maj 1911 — Beograd, 22. februar 1996) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, pravnik, društveno-politički radnik SFRJ i SR Srbije i narodni heroj Jugoslavije.
| radisav nedeljković raja | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Radisav Nedeljković Raja | |||||||||
| Lični podaci | |||||||||
| Datum rođenja | 14. maj 1911. | ||||||||
| Mesto rođenja | Grošnica, kod Kragujevca, Kraljevina Srbija | ||||||||
| Datum smrti | 22. februar 1996. (84 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Srbija, SR Jugoslavija | ||||||||
| Profesija | pravnik | ||||||||
| Delovanje | |||||||||
| Član KPJ od | 1937. | ||||||||
| Učešće u ratovima | Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije 1941 — 1945. | ||||||||
| Čin | general-major u rezervi | ||||||||
| Ministar pravde NR Srbije | |||||||||
| Period | 1948 — 1951. | ||||||||
| Prethodnik | Živan Dimitrijević | ||||||||
| Naslednik | Miloš Carević | ||||||||
| Heroj | |||||||||
| Narodni heroj od | 6. jula 1953. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Biografija uredi
Rođen je 14. maja 1911. godine u selu Grošnici, kod Kragujevca. Potiče iz zemljoradničke porodice. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a gimnaziju u Kragujevcu. Kao učenik Prve kragujevačke gimnazije, priključio se revolucionarnom omladinskom pokretu. Godine 1936, posle odsluženja vojnog roka, započeo je studije prava na Beogradskom univerzitetu. Tokom studija aktivno je učestvovao u revolucionarnom studentskom pokretu. Bio je predsednik Opšte studentske menze i ekonomskih organizacija studenata, i aktivno radio na pomoći siromašnim studentima.
Godine 1937. primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Krajem 1939. godine, po odluci Partije, upućen je na partijski rad u Kragujevac. U proleće 1940. godine na Okružnoj partijskoj konferenciji bio je izabran u Okružni komitet KPJ za Kragujevac. Početkom 1941. godine, bio je mobilisan u Jugoslovensku vojsku i Aprilski rat ga je zatekao na jugoslovensko-bugarskoj granici. Izbegavši zarobljavanje, posle kapitulacije, uspeo je da se vrati u Kragujevac i nastavi sa radom na pripremanju oružanog ustanka.
Narodnooslobodilačka borba uredi
Aktivno je učestvovao u prikupljanju oružja, municije i drugog ratnog materijala, okupljanju boraca i njihovom pripremanju. Polovinom jula postavljen je za komandanta tada formiranog Kragujevačkog partizanskog odreda. Pod njegovom komandom Odred je izvodio akcije duž komunikacija koje su vodile ka Kragujevcu, a posebno na pruzi Kragujevac–Kraljevo. U toku leta 1941. godine Odred je snažno narastao, tako da je u svom sastavu imao tri bataljona. U toku Prve neprijateljske ofanzive, Odred se zajedno sa glavninom partizanskih snaga povukao u Sandžak, a potom u jugoistočnu Bosnu, gde je 21. decembra 1941. godine u Rudom ušao u sastav tada formirane Prve proleterske udarne brigade. On je tada postao Treći kragujevački bataljon, a Raja Nedeljković njegov komandant.
U Prvoj proleterskoj brigadi, Raja Nedeljković je ostao sve do kraja 1942. godine, kada je odlukom Centralnog komiteta KPJ, postavljen za rukovodioca Političkog odeljenja (Politodjela) Pete proleterske crnogorske udarne brigade. Posle bitke na Sutjesci, juna 1943. godine, premešten je u Prvu krajišku proletersku udarnu brigadu, gde je obavljao istu dužnost. Sa ovom brigadom učestvovao je u mnogim borbama u Bosni, Crnoj Gori i Srbiji, tokom 1943. i 1944. godine. Juna 1944. godine, odlukom Vrhovnog štaba NOV i POJ, zajedno sa drugim istaknutim vojnim i političkim rukovodiocima iz Srbije, upućen je u južnu Srbiju, koja je tada bila centar Narodnooslobodilačke borbe u Srbiji.
Tada je preuzeo dužnost političkog komesara 23. srpske divizije. Sa ovom divizijom učestvovao je u borbama protiv četnika u istočnoj Srbiji i borbama s bugarskim okupatorskim jedinicama. Avgsuta 1944. godine postavljen je za političkog komesara 14. srpskog korpusa, s kojim je učestvovao u borbama u dolini Timoka, posle čega su se povezali s jedinicama Trećeg ukrajinskog fronta Crvene armije, koje su nastupale u Jugoslaviju, iz Rumunije.
Posleratni period uredi
Posle Beogradske operacije, oktobra 1944. Nedeljković je učestvovao u borbama na Sremskom frontu, sve do početka 1945. kada je odlukom CK KPJ povučen u Beograd i upućen na politički rad u ASNO Srbije. Bio je ministar poljoprivrede u Prvoj vladi Narodne Republike Srbije, ministar pravde u Drugoj vladi Narodne Republike Srbije, a potom predsednik Kontrolne komisije NR Srbije i generalni sekretar Vlade NR Srbije. Godine 1949. upućen je na politički rad u Kragujevac, gde je obavljao dužnosti — sekretara Oblasnog komiteta i predsednika Oblasnog narodnog odbora. Godine 1952, ponovo je vraćen u Beograd, gde je obavljao dužnosti — državnog sekretara Savezne vlade za budžet i administraciju. Biran je za narodnog poslanika Skupštine SR Srbije i Savezne skupštine SFRJ, do 1969. godine. Od 1974. bio je član Saveta federacije.
Bio je aktivan u radu društveno-političkih organizacija SR Srbije — bio je predsednik Republičkog odbora SUBNOR-a Srbije, od 1965. do 1969. godine, član Predsedništva SSRN Srbije i član Predsedništva Saveznog odbora SUBNOR-a Jugoslavije. Za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije, biran je od 1945. godine, a za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije na Šestom i Sedmom kongresu SKJ. Imao je čin rezervnog general-majora JNA.
Umro je 22. februara 1996. u Beogradu i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden narodnog oslobođenja, Orden jugoslovenske zastave sa lentom, Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem i Orden za hrabrost. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 6. jula 1953. godine.
Po njegovoj majci Nataliji zove se škola u Grošnici, OŠ „Natalija Nana Nedeljković” Grošnica.
Reference uredi
Literatura uredi
- Zbornik narodnih heroja Jugoslavije. Beograd: Omladina. 1957. COBISS.SR 50964999
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
