Википедија

Doboj

град у Републици Српској, Босна и Херцеговина

Doboj je gradsko naselje i sjedište grada Doboja (ranije opštine) u Republici Srpskoj, BiH. Prema konačnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u naseljenom mjestu Doboj popisano je 24.349 lica, a na administrativnom području grada 68.514.[1]

Doboj
Doboj
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaBosna i Hercegovina
EntitetRepublika Srpska
GradDoboj
Osnovanprvi pomen 1415. godine
Stanovništvo
 — 2013.Pad 24.349
 — gustina106/km2
Geografske karakteristike
Koordinate44° 43′ 53″ S; 18° 05′ 09″ I / 44.731433° S; 18.085932° I / 44.731433; 18.085932
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina144 m
Doboj na karti Bosne i Hercegovine
Doboj
Doboj
Doboj na karti Bosne i Hercegovine
Ostali podaci
Poštanski broj74000
Pozivni broj053
Veb-sajtdoboj.gov.ba

Geografija

uredi
 
Pogled sa Gradine

Doboj ima izuzetno povoljan geografski položaj i nalazi se na rijeci Bosni. Grad je smješten u aluvijalnoj ravnici na 146 m nadmorske visine, na lijevoj obali rijeke Bosne, to jest između ušća rijeka Usore i Spreče u Bosnu.

Klima

uredi

Na klimatske uslove koji vladaju na ovim prostorima najviše utiče sjeverni peripanonski dio, koji pripada umjereno–kontinentalnom panonskom pojasu, a to znači da su ljeta topla a zime umjereno hladne, dok prosječna godišnja temperatura iznosi 10 °C. Padavine su uglavnom raspoređene, a najintenzivnije su u periodu maj–jun, kada su i najpotrebnije poljoprivrednim kulturama. Prosječno ostvarena količina padavina kreće se 1.000–1.100 mm/m².

Prošlost dobojskog kraja

uredi

Geološka prošlost dobojskog područja

uredi

Današnje područje dobojskog kraja je rezultat geopoških procesa koji su krajem eocena (55 do 33 miliona godina) i početkom miocena (23 do 5,3 miliona godina) formirali ovo tlo. U toku geološkog perioda sarmat formiraju se Trebovac i Majevica, a poslije perioda pont formirani su i rovovi rijeka: Bosne, Spreče, Usore, Tinje i savski rov. Rezultati arheološko-istorijskih istraživanja pokazuju postojanje kontinuiteta ljudskog naseljavanja i življenja oko Doboja. O tome i danas svjedoče sačuvani artefakti koji se nalaze u Muzeju u Doboju.

Od najstarijih epoha praistorije, u svakom vremenskom razdoblju, ovdje su živjeli ljudi zasnivajući naseobine oko ušća Usore i Spreče u Bosnu.

Paleolitske i mezolitske kulture panonske regije

uredi

Dobojski kraj geografski pripada panonskom dijelu Bosne i Hercegovine. Moderni čovjek (homo sapiens) javlja se na ovim prostorima prije 60.000 do 30.000 godina p. n. e. (srednji paleolit). Otkrivena su brojna staništa pračoveka, lovca starog kamenog doba (paleolita) na otvorenom po glavicama glinenih brijegova iznad riječnih dolina pored Bosne i Usore. Prvobitne ljudske zajednice na ovim prostorima su isključivo lovci i sakupljači koji su stalno mijenjali mjesto boravka prateći krda divljih životinja. Oni žive pod šatorima od životinjskih koža. Naselja zemljoradnika tipa "tel", iz mnogo kasnijeg mlađeg kamenog doba (neolita) su zasnivana u ravnicama pokraj žitorodnih polja, koja tada po prvi put u istoriji, čovjeka hrane hljebom. Neolitski lokaliteti na ovom području su: ušće Usore, Ularice, Šije, Ševarlije, Kladari, itd.

Iza toga, u vrijeme bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba ljudska naselja se utvrđuju bedemima od nabijene gline mešane sa pljevom od žitarica, a potom još i pale da bi se što duže održale, ili se utvrđuju suhozidom od kamena, dok se za lokacije odabiraju glavice na teško pristupačnim uzvišenjima. Pojava keltskih plemena oko 360. godine p. n. e. donosi sa sobom i napredak u industriji obrade metala kao i u grnčarstvu. Stepen istraženosti gvozdenog doba sjeverne Bosne su skromnih razmjera. Najznačajniji lokalitet ovog perioda je Donja Dolina.[2] U gvozdenom dobu veći broj istraživača tumači da je ovo područje bilo naseljeno stanovništvu koji pripada velikom etničkom stablu Panona, odnosno njihovom južnom ogranku Oserijata i Breuka ali i Mezeja.

Antičko razdoblje

uredi

Značajno je što postoje nesumnjivi tragovi, da još u ovim praistorijskim danima od Panonije i srednje Evrope, pa prema Mediteranu i Jadranskom primorju, ide putni pravac — komunikacija, a sa njom u oba pravca protok i razmjena materijalnih dobara, tehničkih umijeća, duhovnih tekovina, znanja, ideja. Na takav način i naše oblasti učestvuju u opštem napretku starog praistorijskog svijeta. Konačno su Rimljani, koji su osvojili unutrašnjost Balkanskog poluostrva tokom posljednjih decenija stare ere, kroz dolinu Bosne probiti trasu druma i popločati ga kamenom u 2. vijeku nove ere.

Rimljani su već u ranom 1. vijeku nove ere su sagradili veliki vojni logor Kastrum (160 h 120 metara) koji je čuvao ovaj dio doline rijeke Bosne. Logor je imao 4 moćne kule na uglovima, kao i kule koje štite ulaz na istoku i zapadu, koje su vidljive i danas. U podnožju uzvišenja sagrađeno je naselje Kanabea. To naselje je u novije doba oštećeno izgradnjom kanala, a prateća nekropola nije dovoljno istražena.

Srednji vijek

uredi
Glavni članak: Stari grad Doboj
 
Tvrđava Gradina
 
Gravura grada iz 1697. godine
 
Stara gravura tvrđave

Doboj je bio znatno mesto - grad u bosanskoj državi. Tu su živeli banovi stare banovine Usore, koja se prostirala između reka Bosne i Ukrine.[3] Tu je 1409. godine ugarski kralj Sigismund (Žigmund) pobedio bosanskog kralja Tvrtka II. Tvrtko je tada zarobljen a veći deo njegove države potpao pod mađarsku državnu upravu.[4] Doboj je spomenut i u dubrovačkom pismu ugarskom kralju Žigmundu iz 1415. godine. Te godine su Osmanlije, uz pomoć bosanskih snaga, potukli ugarsku vojsku koju je kralj Žigmund poslao dolinom rijeke Bosne da bi povratio izgubljeni uticaj u tim krajevima i onemogućio osmanske pljačkaške upade u Hrvatsku i Dalmaciju. Tom osmanskom pobjedom prekinut je ugarski uticaj u srednjovjekovnoj Bosni.

Osmansko doba

uredi

Padom bosanske srednjovjekovne države 1463. godine, Turci nisu zaposjeli oblasti sjeverno od Vranduka, već su prihvatili stvaranje jedne bosanske kraljevine. Ubrzo su bili u mogućnosti da ovo kraljevstvo zaposjednu, pa su početkom ljeta 1476. godine bez borbe dobili ovo područje, pa i tvrđavu Doboj. Nagrada za predaju tvrđave bez borbe bila su dva manja spahiluka uz koje je, prema turskom timarskom sistemu, išla obaveza vojne službe. Iz istih istorijskih izvora je vijest o popravkama dobojske tvrđave u ljeto 1490. godine. U vrlo kratkom vremenu, jer su granice Osmanskog carstva i Ugarske toga trenutka bile i na dobojskoj tvrđavi, za samo oko 50 dana (12. jun — 31. jul) vršeni su obimni radovi, sa dnevno po 1.500 ljudi, što običnih radnika što majstora, a pod vodstvom mojmira (graditelja) Ibrahima.

Osmanlije su osvojili Doboj 1503. godine i držali su u njemu posadu, s kraćim prekidima, sve do 1835. Kada je poslije bitke kod Sente princ Eugen Savojski prodro u Bosnu sa oko 6.500 ljudi, posada Doboja mu se predala bez borbe 16. oktobra 1697. godine. U austrijsko-osmanskom ratu 1716—1718, poslije pada Bosanskog Broda, Dervente i Bosanske Gradiške, Austrijanci su uputili jedan odred prema Doboju, koji je zauzeo i zapalio grad, ali tvrđavu koja je bila ojačana na oko 1.000 vojnika nije mogao osvojiti. Početkom 18. vijeka, Osmanlije su osnovali Dobojsku kapetaniju, koja je obuhvatala grad i okolinu, a pripadala je Tešanjskom kadiluku.

Austrougarsko doba

uredi
 
Spomenik žrtvama dobojskog logora uspostavljenom od strane austrougarskih okupatora tokom Prvog svjetskog rata

Za vrijeme austrougarske okupacije 1878. godine, poslije neuspjeha kod Donje Tuzle, austrijska 20. divizija generala Saparija, koja je nastupala od Šamca preko Gračanice prema Zvorniku odbačena je od 5-6000 ustanika pod komandom Mehmeda Vehbi Šemsekadića na položaje oko Doboja. Po drugom izvoru, Saparijevu vojsku (od 12.000 vojnika) poteralo je 3.000 Srba muslimana.[5] Od 14. avgusta do 6. septembra 20. divizija je vodila više bitaka s ustanicima, koji su nastojali da je opkole i unište te zauzmu Doboj, čime bi austrougarski 13. korpus bio odsječen i izolovan u oblasti Bosna. Njoj je u pomoć pristigla 4. divizija i u borbama 4—6. septembra, zajedno su odbacile ustanike preko rijeke Spreče a na lijevoj obali Bosne su ih potisnuli do Tešnja, u koji su ušli bez borbe. Po sopstvenim podacima, Austro-ugari su izgubili 35 oficira i 992 vojnika. Ponovni pokušaji ustanika da razbiju Austrougare kod Doboja polovinom septembra su ostali bezuspješni.

Školske godine 1886/1887. u Doboju je radila Narodna komunalna (opštinska) muška osnovna škola, koju su pohađala samo tri pravoslavna učenika; ostalo su muslimanska deca.[6] Pored te postojala je u Doboju i Srpska veroispovedna škola sa jednim učiteljem. Tu je školske 1886/1887. godine išlo na nastavu devet učenika i 10 učenica (iako je reč o muškoj školi). Obe škole su bile muške i četvororazredne. Učitelju srpske škole je 1890. godine sledovala godišnja plata od 450 f. a uz to stan, ogrev i bašta za povrće.[7] U mestu je 1894. godine postojao "Fond srpske pravoslavne škole u Doboju", sa kapitalom od 5.000 f. Dobojska pravoslavna crkvena opština je tada počela graditi veliku zgradu sa 18 soba, a namenjenih izdavanju. Zgrada koja je koštala 7.000 f. je trebalo da nosi naziv najvećeg priložnika: "Zadužbina dobrotvora Đorđa Nikolajevića" (mitropolita). Od rente dobijene izdavanjem soba trebalo je da se izdržavaju srpska škola i pravoslavna crkva u Doboju.[8]

Dobojsku pravoslavnu crkvu posvećenu prazniku Petrovdanu ili Sv. apostolima Petru i Pavlu 1895. godine tri bogoslužbene knjige darovala je Zemaljska vlada u Sarajevu.

Doboj je 1898. godine varošica u Bosni, sa 2768 stanovnika.[9] Po opisu iz 1913. godine Doboj leži na ograncima Krnin planine, na ušću reke Spreče u Bosnu. Nad gradićem se vide razvaline srednjovekovnog utvrđenja. To je napredan grad sa živom trgovinom.[5]

Tokom Prvog svjetskog rata Austrougarska je u Doboju organizovala prihvatni koncentracioni logor, u koji su dopremani logoraši prije nego što su deportovani u zloglasne logore Arad i Sopranjsk. Kroz logor je, u periodu od 27. decembra 1915. do 5. jula 1917. godine, prošlo oko 45.000 ljudi, žena, djece i staraca (većinom Srba), a veliki broj njih umro je u samom logoru od gladi, iscrpljenosti i epidemija koje su harale istim.[10] Kroz logor je prošao i nobelovac Ivo Andrić. Srpske internirci i zarobljenici su bili smešteni u štalama nekadašnje "Konjske bolnice". Godine 1916. u tom sasvim nezdravom i kužnom mestu sa barakama, umrlo je oko 6.000 (ili 8.000) ljudi[11], koji su masovno sahranjivani u šumici "Liparu". Ubrzo po završetku rata 1919. godine građanski odbor na čelu sa Perom Kondićem je krenuo sa akcijom izgradnje pravoslavne crkve u Doboju. Taj hram je bio zamišljen i kao spomen-crkva pomrlim srpskim zarobljenicima u dobojskom logoru. Odluka je zatim promenjena, i to što bi se pored crkve izgradila zasebna kosturnica.[12]

Kraljevina Jugoslavija

uredi

Doboj je u međuratnom periodu doživeo procvat, postavši važna raskrsnica drumskih i željezničkih saobraćajnica. Tu su se spajale tri pruge, iz pravca Sarajeva, Tuzle i Teslića (šumska).[3] Trebalo je da se gradi ka Banjaluci. Mesto je opisano kao "izvozno središte voća, hrane i drveta, naročito hrastove i bukove građe".[13] Srednjovekovna tvrđava zvana "grad" delila je mesto na dva različita dela naselja. Iznad "grada" je siromašna i starinska Stara varoš, a ispod "grada" je Nova varoš uz željezničku prugu, koja se razvija i modernizuje. Tu su izgrađena tri hotela za putnike. Izgradnjom velikih i lepih zdanja poput Građanske škole, Doma narodnog zdravlja, Sokolskog doma (1936[14]), pravoslavne crkve i drugih potpuno se promenio njegov izgled. Opštinska uprava se birala po "ključu", tako su 1933. godine bili poglavari dobojske opštine: predsednik Huso Avdić i potpredsednici Čedomir Jelić i Emil Petković.[15] Od patriotskih organizacija isticali su se aktivnošću Kolo srpski sestara i Soko. Mesto je 1937. godine imalo električnu centralu i vodovod, a kanalizacija je trebalo da se gradi.[12]

Doboj je u leto 1937. godine dobio novu pravoslavnu crkvu, i pored nje spomen-kosturnicu žrtava zatočenika dobojskog logora za Srbe. Tokom jeseni te godine prenošeni su posmrtni ostaci sa groblja u kosturnicu.[16]

Drugi svjetski rat

uredi

U Drugom svjetskom ratu Doboj je okupirala njemačka vojska 15. aprila 1941. godine. Nakon toga je okupatorskom podjelom Jugoslavije ušao u sastav Nezavisne države Hrvatske, čije vlasti su organizovale teror nad srpskim stanovništvom. Dana 3. avgusta 1941. godine iz Doboja je 35 srpskih porodica, zajedno sa mnogobrojnim porodicama iz sela dobojskog sreza, poslato teretnim vozom u logor u Slavonsku Požegu, odakle su oni koji su ostali u životu kasnije prebačeni u Srbiju.[17]

U Doboju su srušeni spomenik i kosturnica Srba, pomrlih u internaciji u Doboju 1915—1916. godine, za vreme Prvog svetskog rata.[12][18]

Dr Dragutin Kamber, župnik iz Doboja i ustaški funkcioner, uoči Spasovdana 28. maja 1941. godine poslao je akt proti Dučiću tražeći od crkvenog odbora da u svojoj režiji i o svome trošku sruše spomenik, a sav materijal od spomenika da se prevuče pred župnikov dvor. Crkveni odbor je oklevao da izvrši naredbu o rušenju spomenika. Ali kad se Kamber podrškom iz Zagreba, utvrdio na vlasti u Doboju, još je energičnije zahtevao da se spomenik sruši. Možda po Kamberovom nagovoru prijavio se kamenorezac Feliks Bogdanović, koji je spomenik i postavio, da će ga bez ikakve štete porušiti tako da se kasnije može opet postaviti. On je najmio radnike, postavio oko spomenika skele, ali nije mogao naći čekrk pomoću koga bi skidao ogromne teške delove spomenika. Crkvenu opštinu ovaj posao stajao je 9.000 dinara. Ali kako opština nije imala novca da plaća rad oko rušenja spomenika, to je demontiranje spomenika obustavljeno. Sada se lično ponudio graditelj spomenika Nemac Franc Štumpf, koji je rukovodio građenjem crkve u Doboju, i predložio da se spomenik minira. Jer od toga neće biti velike štete, pošto je on sagrađen od tvrdog kamena granita. Eksploziv za rušenje dala je nemačka vojska, kao i svoje vojnike za rad, te je tako spomenik oboren 27. juna 1941. godine oko 5 časova po podne.[19]

O oružanom otporu prema okupatoru u Doboju, postoje dva gledišta. Po jednom, oružane akcije su prvi povele pripadnici Jugoslovenske vojske u otadžbini, pod komandom pop Save Božića, Steva Botića, Todića i drugih monarhista, odanih Kralju Petru II a sledbenika generala Dragoljuba Mihajlovića. Komunistički režim je međutim insistirao na svojoj verziji tih događaja. Ustanak i oružane borbe oko Doboja su počele 23. avgusta 1941. napadom partizana na Doboj, Gračanicu, Maglaj i više drugih manjih uporišta. U noći između 23. avgusta i 24. avgusta 1941. godine oslobođen je veći dio grada i izvršena jedna od najvećih diverzija toga vremena u Evropi. Dignuto je u vazduh oko 150 vagona sa municijom koja je bila pripremljena za transport na Istočni front. Kao odgovor okupatora je uslijedila „Operacija Ozren“.[20]

U nedjelju, 31. avgusta 1941. godine, ustaše su dovele 867 Srba iz Doboja u Bosansku Kostajnicu i zatvorile ih u stari zrinjski grad kraj Une. "Tu su ih mučili i odatle u grupama odvodili na brijeg kod rimokatoličkog groblja i klali ih bajonetima govoreći da je šteta potrošiti i jedan fišek za Vlaha".[21] Ustaše iz Slavonskog Broda i Modriče došle su početkom septembra 1941. u sela dobojskog sreza i sve kuće opljačkali. "Naročito su pljačkali i odnosili novac, mast, slaninu, odjelo, posteljinu, žito, brašno, posuđe i odvodili stoku. Poslije pljačke palili su opljačkane kuće, štale, stogove sijena i slame".[22]

Doboj je za vrijeme okupacije bio izuzetno važan Nijemcima, a posebno u završnim operacijama aprila 1945. pri povlačenju dijelova grupe armija E dolinom rijeke Bosne prema Brodu. Konačno je oslobođen u zoru 17. aprila 1945. godine kada su se Nijemci povukli iz grada, a u isti ušle jedinice partizana.

Raspad Jugoslavije

uredi

SDS je početkom maja 1992. godine u Doboju, po uzoru na druge opštine u SR BiH, formirao krizni štab i preuzeo vlast. Neki Muslimani i Hrvati su protjerani iz svojih sela i grada 1992. godine, ali je određeni broj ostao u Doboju sve do 1995. godine kada je došlo do pada ozrenskog džepa (Maglaj, Zavidovići). U toku rata je protjerano ukupno 61.000 lica, uključujući 40.000 Bošnjaka i 13.000 Hrvata. Srpskih izbjeglica, njih 20.000, došlo je iz Kantona 3 i Kantona 4.[23] Nove opštine Stanari, Doboj Istok, Doboj Jug i Usora su nekada bile dio opštine Doboj. Ukupan bilans poginulih i nestalih osoba (civilnih i vojnih) prema IDC-u je 2.311 (2.201 ubijenih i 110 nestalih).[24]

Katastrofalne poplave 2014.

uredi
 
Stari dio grada pod vodom, maj 2014.
 
Bujica je iza sebe ostavila mulj i pustoš. Centar grada, maj 2014.

Nakon nezapamćenih kiša koje su pogodile Balkansko poluostrvo, pa i samu Bosnu i Hercegovinu, došlo je do naglog porasta vodostaja na rijekama širom zemlje. Situacija je, u maju mjesecu, prerasla u alarmantno stanje, da bi već 14. maja 2014. poprimila razmjere ozbiljne katastrofe. Većina gradova, koji se nalaze na rijeci Bosni, je bila potopljena. Najviše su stradali Maglaj, Doboj i Šamac. Apokaliptične slike mutne bujice koja je nosila sve pred sobom obišle su svijet. Doboj je imao nesagledive posljedice, a u danima koji su uslijedili nakon poplave prijetila je i ekološko-humanitarna katastrofa, te je stanovništvo upozoreno da bi moglo doći do raznih zaraza. Međutim, do humanitarne katastrofe, srećom, nije došlo, ali su ekološke posljedice za Doboj bile strašne. Uslijedilo je i kišovito ljeto, te je stanovništvo grada tokom cijele te godine bilo pripravno u slučaju ponavljanja nesreće. Stradalo je 11 ljudi, a nekoliko hiljada stambenih i privrednih objekata je bilo uništeno.

U Doboju se 15. maj obilježava kao Dan sjećanja na žrtve poplava.

Prije toga, grad je, 13. maja 1965. pogodila slična poplava, ali ona nije imala ovako razorne razmjere.

Privreda

uredi
 
Sjedište Željeznica Republike Srpske

Kao željeznički čvor pre raspada Jugoslavije, privreda Doboja je bila orijentisana na željeznicu. Pored toga, kao regionalni centar, u njoj se nalazilo nekoliko fabrika koja su danas većinom propale zbog lošeg upravljanja ili su privatizovane. Danas je privreda orijentisana ka sektoru usluga. U Doboju se nalazi najveći željeznički čvor u Republici Srpskoj i BiH i sjedište Željeznica Republike Srpske. U bivšoj Jugoslaviji Doboj je predstavljao drugi najvažniji i najprometniji željeznički čvor posle Vinkovaca.

Obrazovanje

uredi

Trenutno u Doboju postoji 4 osnovne škole: Osnovna muzička škola Markos Portugal Doboj, Osnovna škola „Dositej Obradović” , Osnovna škola „Sveti Sava” Doboj i Osnovna škola „Vuk Stefanović Karadžić”.

Doboj je regionalni obrazovni centar u kome je lociran velik broj srednjih škola: Gimnazija "Jovan Dučić", Medicinska škola, Tehnička škola, Ekonomska i trgovinska škola, Saobraćajna i elektro škola i Ugostiteljska i trgovinska škola Doboj. Takođe, Doboj je i univerzitetski grad. Trenutno postoje ove visokoškolske ustanove:

Slobomir P Univerzitet (Fakultet za menadžment, Pravni fakultet, Filološki fakultet — odsjek engleski jezik, Fakultet za informacione tehnologije, Fakultet za grafiku i dizajn, Poreska akademija).

Saobraćajno tehnički fakultet. Na saobraćajnom odsjeku postoje sljedeći odsjeci: drumski i gradski saobraćaj, željeznički saobraćaj, poštanski saobraćaj, komunikacija, logistika. Tehnički odsjek se sastoji od: mašinske (proizvodno mašinstvo, mašinski inžinjering), elektrotehničke (elektronika i automatika, elektrotehničko inženjerstvo) i informatičke studijske grupe (programiranje, informacione tehnologije i računari). Saobraćajno-tehnički fakultet je dio Univerziteta u Istočnom Sarajevu.[25] Od akademske 2007/2008. godine ovaj fakultet je promjenio naziv u Saobraćajni fakultet, sa saobraćajnim odsjekom na kojem su sljedeći smjerovi: drumski i gradski saobraćaj, željeznički saobraćaj, poštanski saobraćaj, komunikacije i logistika; da bi u školskoj 2015/2016. bili dodani novi smjerovi: vazdušni saobraćaj, saobraćajnice, informatika u saobraćaju i motorna vozila.[26]

Od 2011. u gradu postoji i radi pravoslavni teološki fakultet, smjer "Crkvena umjetnost i slikarstvo", kao odsjek matičnog PBF "Sveti Vasilije Ostroški" Foča (UIS).

Kultura

uredi

Doboj je početkom septembra 1946. godine kreirao nedeljni list "Dobojski list", kao organa Okružnog odbora Narodnog fronta Doboj.[27]

Grad Doboj sada ima više ustanova koje se staraju o kulturnim potrebama građana Doboja:

  1. Narodna biblioteka Doboj,
  2. JU Muzej u Doboju,
  3. Arhiv Republike Srpske – Kancelarija u Doboju Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. februar 2017),
  4. Centar za kulturu i obrazovanje Doboj, u kome se svake godine, tokom posljednje sedmice maja mjeseca održava Teatar fest Doboj.
Panorama Doboja

Vjerski objekti

uredi
Glavni članak: Vjerski objekti u Gradu Doboju

Najstarija varoška bogomolja je hrišćanska crkva sagrađena u 13. vijeku, koja je postojala do 16. vijeka, kada je razorena.[28] Godine 1931. počela je izgradnja hrama Svetih apostola Petra i Pavla, koji je otvoren 5. januara 1936.[28] Za vrijeme osmanske vladavine, u periodu od 1520. do 1528. izgrađena je prva džamija, koja je tokom vremena više puta spaljivana i rušena. Na njenom mjestu je izgrađena džamija 1908. koja je srušena 1992. tokom rata u Bosni i Hercegovini.[28]

Sport

uredi

Prema do sada prikupljenim podacima, prvi počeci organizovanijeg bavljenja sportom u Doboju vežu se za formiranje sokolske organizacije 1908. godine. Vremenom u Doboju se razvija i rekreativni i profesionalni sport. Najznačajnija sportska manifestacija u Doboju je tradicionalni “Međunarodni rukometni TV turnir šampiona”, najjača nezvanična klupska rukometna manifestacija u Evropi, a time i u svijetu. Turnir je ustanovljen 1965. godine.[29] Doboj je sjedište fudbalskih klubova Željezničar i Sloga, kao i rukometnog kluba Sloga i karate kluba Sloga.

Stanovništvo

uredi
Sastav stanovništva – naseljeno mjesto Doboj
2013.[30]1991.[31]1981.[31]1971.[31]1961.
Ukupno25 132 (100,0%)27 498 (100,0%)23 558 (100,0%)18 264 (100,0%)13 415 (100,0%)
Srbi19 586 (77,93%)8 011 (29,13%)6 091 (25,86%)5 044 (27,62%)4 819 (35,92%)
Bošnjaci3 797 (15,11%)11 154 (40,56%)18 822 (37,45%)18 976 (49,15%)13 503 (26,11%)1
Hrvati704 (2,801%)2 714 (9,870%)2 852 (12,11%)2 889 (15,82%)2 577 (19,21%)
Neizjašnjeni354 (1,409%)––––
Romi148 (0,589%)–76 (0,323%)1 (0,005%)–
Ostali122 (0,485%)1 254 (4,560%)234 (0,993%)169 (0,925%)82 (0,611%)
Bosanci112 (0,446%)––––
Muslimani96 (0,382%)––––
Jugosloveni52 (0,207%)4 365 (15,87%)5 211 (22,12%)919 (5,032%)2 108 (15,71%)
Crnogorci45 (0,179%)–171 (0,726%)175 (0,958%)161 (1,200%)
Nepoznato45 (0,179%)––––
Pravoslavci31 (0,123%)––––
Bosanci i Hercegovci15 (0,060%)––––
Makedonci7 (0,028%)–20 (0,085%)15 (0,082%)45 (0,335%)
Ukrajinci7 (0,028%)––––
Slovenci6 (0,024%)–16 (0,068%)25 (0,137%)59 (0,440%)
Albanci5 (0,020%)–54 (0,229%)35 (0,192%)46 (0,343%)
Mađari––11 (0,047%)16 (0,088%)15 (0,112%)
  1. 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.

Saobraćaj

uredi
 
Željeznička stanica u Doboju

Doboj se smatra saobraćajnom centrom Bosne i Hercegovine, zbog svog izuzetno povoljnog geografskoj položaja. Upravo pored Doboja će se ukrštati dva autoputa u izgradnji, panevropski koridor 5c i auto-put Banja Luka — Doboj.

Dionica auto-put Banja Luka — Doboj izgrađena je u dužini od 72 km. Predstavlja jednu od glavnih saobraćajnih arterija u severnom delu Republike Srpske. Zvaničan naziv je Auto-put 9. januar prema Danu Republike Srpske.

Panevropski koridor 5c izgrađen je u dužini od 86 km, tako su Sarajevo i Zenica povezani ovom modernom saobraćajnicom. U toku je izgradnja dionice od Zenice do Doboja, nakon čega bi trebalo da se kod Šamca poveže sa auto-putem Beograd – Zagreb.

Osim navedenih magistralnih puteva, područjem grada Doboj prolazi i značajan dio regionalnih puteva kao što su: R465 Doboj – Modriča, R465a odvojak za pravac Zelinje, R474 Doboj – Prnjavor, R474a Prnjavor – Jelah, R482 Doboj – Derventa, kao i put Doboj – Petrovo. Stanje na ovim putevima u posljednjih nekoliko godina značajno je popravljeno, mada ima još uvijek loših i neasfaltiranih putnih dionica.

Poznate Dobojlije

uredi

Galerija slika

uredi
  •  
    Muzej u Doboju
  •  
    Dobojska tvrđava
  •  
    Hram Svetih apostola Petra i Pavla
  •  
    Bejt Šalom — Kuća mira
  •  
    Samostan Sveta mala Terezija
  •  
    Crkva Presvetoga srca Isusova
  •  
    Džamija Selimija
  •  
    5 Tvrđava gradina u Doboju
  •  
    5 Stara željeznička stanica u Doboju 01

Napomene

uredi

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI PO NASELjENIM MJESTIMA”
  2. ^ Čovjek na tlu sjeverne Bosne - fragmenti iz prošlosti / (Đoko Jovanović, Milka Ćosić, Nebojša Dragojlović) - Doboj: Muzej u Doboju, 2010 (Loznica: Graf)
  3. ^ a b "Pravda", Beograd 1933. godine
  4. ^ "Peštansko-budimski skoroteča", Budim 1842. godine
  5. ^ a b "Balkanski rat u slici i reči", Beograd 1913. godine
  6. ^ "Dabro-bosanski istočnik", Sarajevo 1887. godine
  7. ^ "Dabro-bosanski istočnik", Sarajevo 1890. godine
  8. ^ "Bosansko-hercegovački istočnik", Sarajevo 1894. godine
  9. ^ "Delo", Beograd 1898. godine
  10. ^ „Dušan Paravac: Logor smrti — Hronika o austrougarskom logoru interniraca u Doboju 1915-1917. godine”. Pristupljeno 5. 5. 2013. 
  11. ^ "Narod", Solun 1917. godine
  12. ^ a b v "Pravda", Beograd 31. avgust 1937. godine
  13. ^ Doboj u današnjici ("Politika", 27. jul 1936)
  14. ^ "Politika", 14. dec. 1936
  15. ^ "Pravda", Beograd 26. jul 1933. godine
  16. ^ "Pravda", Beograd 1937. godine
  17. ^ Stranjaković 1991.
  18. ^ Đorđe Tadić zemljoradnik iz Lipca, srez Gračanica, Kusadak 1942. god. (P)
  19. ^ Ljubomir Dučić, protojerej, Doboj 11. VIII 1947. god.
  20. ^ „Operacija Ozren, Drugi svjetski rat”. Arhivirano iz originala 20. 7. 2008. g. Pristupljeno 5. 5. 2013. 
  21. ^ Stranjaković 1991, str. 249,250.
  22. ^ Stranjaković 1991, str. 103.
  23. ^ „UNHCR – Izvještaj o izbjeglim licima”. UNHCR. Arhivirano iz originala 27. 9. 2007. g. 
  24. ^ „Istraživačko dokumentacioni centar Sarajevo”. Arhivirano iz originala 18. 4. 2009. g. Pristupljeno 5. 5. 2013. 
  25. ^ „Univerzitet u Istočnom Sarajevu”. Pristupljeno 5. 5. 2013. 
  26. ^ „Univerzitet u I. Sarajevu — Saobraćajni fakultet Doboj | Upis 2015/16. — II upisni rok”. Pristupljeno 28. 7. 2015. [mrtva veza]
  27. ^ "Dobojski list", Doboj 1946. godine
  28. ^ a b v „Kulturno-istorijsko naslijeđe”. 
  29. ^ https://doboj.gov.ba/doboj/danas/sport/.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  30. ^ http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. decembar 2017)
  31. ^ a b v Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Добој&oldid=28516217”