Википедија

Opština Majdanpek

јединица локалне самоуправе Републике Србије

Opština Majdanpek je opština u istočnoj Srbiji, u Borskom okrugu, u Timočkoj Krajini. Središte opštine je grad Majdanpek. Prema popisu stanovništva iz 2022. godine, na teritoriji opštine živi 14.559 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 18.478 stanovnika). Opština Majdanek se prostire na površini od 932 km² i graniči se sa opštinama Bor, Negotin, Kladovo, Golubac, Kučevo i Žagubica. Na severu preko Dunava graniči se sa Rumunijom.

Opština Majdanpek

Majdanpek sa Partizanskog puta
Grb Majdanpeka
Grb
Osnovni podaci
Država  Srbija
Upravni okrug Borski
Stanovništvo
Stanovništvo Pad 14.559 (2022)[1]
Gustina naseljenosti 15,62 st./km2
Geografske karakteristike
Površina 932 km2


Ostali podaci
Vremenska zona UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Predsednik opštine Dragan Popović
Veb-sajt majdanpek.rs

Geografija i klima uredi

 
Valja Prerast ili Šuplja stena, prirodni kameni most pod zaštitom države.

Majdanpek se nalazi u severnom delu istočne Srbije, u uskoj dolini reke Mali Pek. Na severu od Majdanpeka na Dunavu, odnosno u Đerdapskoj klisuri, na udaljenosti od oko 22 kilometra smešteno je najbliže mesto Donji Milanovac. Okolina Majdanpeka je pretežno brdsko-planinska, a okružuju ga planine, Miroča na severoistoku, Deli Jovan na istoku, Stola na jugu, Malog Krša i Velikog Krša na jugozapadu, Homoljskih planina na zapadu i planinskih masiva Starice i Šomrde na severozapadu. Zapadno od grada Majdanpeka prostiru se severni obronci Homoljskih planina (923 m). Guste stoletne šume, pećine, zlatonosna reka Pek, manastir Gornjak iz 14. veka, izvor reke Mlave bogat pastrmkom. Na severu Kučaja blizu Majdanpeka nalazi se bukova prašuma „Feljišana", strogi rezervat prirode I kategorije pod zaštitom države.

Klima je umereno kontinentalna sa prosečnom godišnjom temperaturom 9 °C. Najhladniji je januar sa prosečnom temperaturom -2,7 °C, a najtopliji juli sa prosečnom temperaturom 19,8 °C.

Istorija uredi

 
Lokalitet Lepenski Vir - ostaci kuća sa trapezastom osnovom i kamenim ognjištem.
 
Skulptura ribolikog božanstva nazvana „Vodena vila.

Nedaleko od Majdanpeka i Donjeg Milanovca, kod sela Boljetin, na dunavskoj terasi u okviru zaštićenog Nacionalnog parka Đerdap nalazi se arheološki lokalitet Lepenski Vir.[2][3] Stanište iz doba mezolita i ranog neolita staro približno 8.500 godina i prošlo je kroz četiri razvojne faze. To stanište predstavlja najstarije svedočanstvo o životu praistorijske zajednice ribara i lovaca uz Dunav, a napušteno je 4.500 godine p. n. e. Na osnovu ostataka primećeno je da je prvobitna zajednica bila lovačo-sakupljačka, nakon čega se razvila u zajednicu poljoprivrednih stočara. Arheolozi su pronašli ostatke kuća sa trapezastom osnovom i kamenim ognjištem, kao i 54 skulpture, koje su predstavljale njihova božanstva. Stanovnici Lepenskog vira pripitomili su životinje, naučivši ih da obrađuju zemlju, nakon čega su se preselili u predele koji imaju bolje mogućnosti za zemljoradnju.[4]

Mezolitski arheološki lokalitet Vlasac, koji pripada kulturi Lepenskog vira i datira se u 7. milenijum p. n. e., nalazi se tri kilometra nizvodno od Lepenskog vira. Vlasac je otkriven kasnije, a smatra se starijim od lokaliteta Lepenski vir. U kulturnom sloju istraženi su ostaci staništa (47 objekta), 87 grobova, kao i više od 35.000 predmeta.[5]

Rudna Glava arheološko je nalazište u blizini istoimenog sela nedaleko od Majdanpeka, u zaleđu gornjeg dela Đerdapske klisure. Lokalitet pripada Vinčanskoj kulturi i predstavlja središte jednog od najranijih rudnika bakra na Balkanu.[6][7][8][9] Rudna Glava prostire se sa obe strane Šaške reke, a rudnici iz ranog eneolita (5000. godina p. n. e.) otkriveni su u kopu modernog rudnika. Vađene su rude malahit i azurit, koje se tope na 700 °C i iz kojih se dobija bakar, a u 30-ak rudarskih okana postojao je znatan broj platformi, tj. jama u obliku levka.

U 2. milenijumu p. n. e, na Balkan i u ove krajeve doseljavaju se Indoevropljani, među kojima se u početku ističu Stari Grci, u doba od 13. do 12. veka p. n. e., u vremenu pre Trojanskog rata. Prisustvo Starih Grka u ove krajeve vezan je za sam naziv reke Pek, koji je grčkog porekla, i potiče od oblika pékos sa značenjem „ovčije runo“, koje su ovi stari narodi polagali u korito reke radi ispiranja zlata. Ta drevna tehnika, koju su Grci, prema Herodotu, preuzeli od Kolhiđana, zadržala se među stanovnicima doline Pek sve do danas.[10][11] Za taj period veže se i najstariji naziv za Dunav, starogrčki hidronim Istar, kojim su Argonauti plovili uzvodno iz Crnog mora upravo u potrazi za zlatnim runom. Za te rane starogrčke istraživače Istar je podrazumevao isključivo donji tok Dunava, koji se, po njihovm verovanju, završavao kod Gvozdenih vrata, odnosno Đerdapske klisure. Hesiod u svojoj Teogoniji spominje Istar kao jednu od četiri najveće reke na dotad poznatom svetu. Utemeljivač istorijske nauke, Herodot, naziva Istar „severnim Nilom", odnosno smatra da je Istar severni pandan velike egipatske reke. Prostor istočno od Velike Morave, u predrimsko doba prema antičkim piscima bio je slabo naseljen. Iz tog doba jedno od retkih plemena koja se pominju su Tračani među kojima su se svakako najviše isticali Tribali. U 4. veku p. n. e. u ove krajeve dolaze Kelti, koji će imati veoma značajnu ulogu ne samo na ovom već i na mnogo širem prostoru.

 
Majdanpečki „kamen“ svedoči o razvoju ljudske civilizacije od njenih početaka do danas, kao i o istoriji same naše Zemlje.

U prvim decenijama 1. veka n.e. Rimljani osvajaju ove krajeve nakon čega od mediteranske postaju kontinentalna sila. Ubrzo osnivaju graničnu pokrajinu pod nazivom Mezija koja će se kasnije podeliti na Gornju i Donju. U 4. veku rudarstvo i metalurgija doživljavaju svoj vrhunac o čemu svedoče brojna rimska okna koja su otkrili savremeni rudari, u 20. veku. Zbog građanskog rata i čestih upada varvarskih naroda na dunavskim granicama dolazi do raspada Rimskog carstva čiju će tradiciju rudarenja na ovim prostorima nastaviti Vizantija, odnosno Istočno rimsko carstvo, koja će prerasti u jedinu pravu silu sve do dolaska početkom 6. veka Slovena čije pleme, Timočani, naseljava ovu oblast. Tada dolazi do prekida rudarske tradicije koja dobija lokalni karakter sve do razvijenog srednjeg veka.

Rudarstvo na ovim prostorima pokreću sredinom 13. veka nemački rudari Sasi, koji su ove krajeve dospeli bežeći od Tatara. U to doba oni dobijaju poziv od kralja Uroša da dođu u Srbiju. O prisustvu Sasa u ovim oblastima najbolje svedoče toponimi, Šaška reka i revir Švajc. Na obalama reke Šaška koja se uliva u Porečku reku pronađene su topionice koje bi upućivale na prisustvo srednjovekovnih rudara Sasa. Nakon pada Srbije pod osmanlijsku vlast 1459. godine rudarstvo u ovim krajevima dobija lokalni karakter. Na području Majdanpeka rudarske aktivnosti obnavljaju se u vreme sultana Sulejmana Zakonodavaca oko 1560. godine i trajaće velikim intezitetom do 1690. godine, kada nakon bitaka u okviru Velikog turskog rata, tačnije u periodu od 1688. do 1690. godine, ponovo dobija lokalni značaj jer dolazi do stradanja samog mesta u kojem je dotad postojalo više od 500 kuća i velika zanatska i trgovačka čaršija.[12] U periodu od 1560. do 1690. godine, osim rudnika Kure u Anadoliji, Majdanpek je bio najveći rudnik bakra u Osmanskom carstvu. Naziv rudnika (majdana) u to vreme sadržao je staroslovenski pridev medni, što znači bakarni Pek.[12] Ime naselja Majdanpek po poreklu je istorijska mešavina starogrčkih, staroslovenskih i arapsko-turskih izraza, čije je krajnje značenje „rudnik bakra (majdan) na zlatonosnoj reci (Pek). Iz tog doba je i naziv Đerdap koji ima koren u staropersijskoj reči girdap, koja znači vrtlog, vir. Iz osmanskog perioda je takođe naziv za obližnje majdanpečko brdo Karaoglan za koje se smatra da je dobilo ime prema bogatom zakupcu rudarskih kopova Nikoli Karaoglu (Crni) sa kraja 16. veka. Zanimljivo da je poslednji simbol i oaza orijenta na Đerdapu postojala sve do 1970. godine kada je potopljena Ada Kale - rečno naseljeno ostrvo - sa kojeg su se stanovnici odselili u Tursku.[13] Rudarenje je nakratko obnovljeno nakon habzburških osvajanja 1719. godine. Zbog učestalih austrijsko-turskih ratova u 18. veku rudarska aktivnost dobija lokalni karakter, a obnavljena je sredinom 19. veka.

 
Britanska parna lokomotiva „Milan" (600 mm) iz 1882. godine izrađena u Majdanpeku. Izložena u Železničkom muzeju uzanog koloseka u Požegi na barskoj pruzi. U muzeju se čuva i austrougarska lokomotiva „Rama" (760 mm) iz 1873. godine, a smatra se da je ona dovukla prvi voz u Sarajevo.
 
Državna topionica gvožđa i bakra Majdanpek (1849-1859) kojom su udareni temelji teške industrije u Srbiji i na Balkanu. Crtež Feliksa Kanica iz 1861. godine.

Na poziv kneza Miloša u Srbiji su boravili 1835. godine rudarski starešina i inženjer baron Sigmund Avgust fon Herder sa saradnicima iz Saksonija, koji su vršili terenska ispitivanja za otvaranje rudnika, izgradnju livnice i rudarske železnice.[14][15] Baron Herder je u Kneževinu Srbiju doneo poklon zbirku od 500 primerka minerala koje je sakupio po različitim krajevima sveta, a potom obogatio uzorcima i iz Srbije.[16] Iz "baronove zbirke“ do danas su sačuvana 254 uzorka koja se čuvaju na propisan način u zbirci - muzeja Rudarsko - geološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu.[17] Herder je ponovo otkrio i naznačio rudna nalazišta kod reke Mali Pek, odnosno Majdanpeka. Naredne decenije, 1848. godine, iz Milanovca, u ove brdsko-planinske predele, bogate šumom i divljači, dolazi mladi rudarski inženjer Vasilije Božić, jedan od prvih državnih pitomaca koji je završio Rudarsku akademiju u Šemnicu, sa još četiri radnika gde započinju, na više mesta, sa nadljudskim naporima na raščišćavanju terena obaranjem drveća i probnim otkopima. Već, sledeće godine, 1849, mlada kneževina iz državnih sredstava započinje sa izgradnjom topionice gvožđa i bakra, koja će trajati do 1859. Izgradnja ovog preduzeća predstavljalo je jednu od najvećih investicija u zemlji, kojom je utemeljena savremena teška industrija u Srbiji i na Balkanu. Topionica je imala savremenu opremu i mašine za to doba, visoku i nisku peć na ugalj za topljenje, a 1852. ugrađuje se i parna mašina. Osim toga, izgrađeno je naselje sa kućama za rudare i članove njihovih porodica. Prvih 100 rudara su bili strani radnici koji su doseljeni iz mesta Smolnjik iz današnje Slovačke 1850. godine. Zanimljivo da je u isto vreme iz Gornje Ugarske, odnosno Slovačke pristiglo 30 radnika za rad u Staklari Avramovac. Majdanpek je na osnovu Uredbe proglašen okružnom varoši 1853. godine.[18] U to doba, knez Aleksandar Karađorđević, 1856. godine, izgradio je u obližnjoj Brestovačkoj Banji dvorac - letnjikovac, koji i danas postoji.[19][20][21] Iste godine u Majdanpeku je izgrađena škola a dve godine kasnije, 1858, završena je gradnja Crkve Sv. Petra i Pavla po projektu Uroša Kneževića (1811-1876).[22] Ostalo je zabeleženo da topionica preko zime nije radila tokom tog pionirskog perioda. Međutim, vlada nije imala dalja finansijska sredstva za proširenje radova u Majdanpeku nakon čega je donela odluku da se stranim ulagačima preda rudnik na korišćenje na obostranu korist. Ova vest o davanju rudnika pod zakup prenela se čitavom Evropom. Rudnikom su potom na osnovo ugovora upravljale naizmenično francuska, engleske i austrijska kompanija sa belgijskim kapitalom. U međuvremenu, donet je Zakon o rudnicima, 15. aprila 1866. godine, koji je regulisao ovu oblast. Za vreme engleskog vlasništva nad rudnkom u livnici i mašinskoj radionici u Majdanpeku su 1882. izrađene prve parne lokomotive i teretni vagoni u Srbiji i na Balkanu. U Majdanpeku je dve godine pre, Beograda, Novog Sada i Niša, juna 1882. godine, svečano puštena prva železnička industrijska pruga, širine koloseka 600 mm, kada je lokomotiva sa četiri vagona prešla deonicu od 15 kilometara.

 
Majdanpek i njegov rudarski kop sa planine Starice
 
Novi Majdanpek 1962. godine. Na sredini fotografije nalaze se stare rudarske kuće iz 19. veka.
 
Majdanpek noću sa vrha Starice. Na slici se vidi osvetljen stadion „Nikola Pasko" RFK „Majdanpek", koji se trenutno takmiči u Zoni Istok.

Novi zakupac, 1903. godine, postaje „Bezimeno društvo bakarnih rudnika Majdanpek“, čije je sedište bilo u Briselu. Jedna od prvih mera „Bezimenog društva“ ticala se transporta do Dunava, odnosno gradnja Vazdušne železnice ka Dunavu, kao i sa radom na piritu. Žičara duga 17,5 km sa kapacitetom od 30 tona na sat, prevozila je rudu i druge potrepštine iz Majdanpeka do Milanovca. Loše poslovanje, slabe plate bili su uzrok čestih sukoba radnika sa poslodavcem, što je rezultiralo štrajkovima 1907. i 1908. godine.

 
Rudnik Majdanpek - Južni revir (2018)
 
Rudnik Majdanpek - Severni revir.

U Majdanpeku je 1933. godine počela sa obradom ruda limonita, koja se od 1937. godine prerađivala u Sartidovoj topionici izgrađenoj u Majdanpeku. Zanimljivo da je tokom nemačke okupacije rudnik magnetita u obližnjem selu Rudna Glava bio u lično vlasništvu ministra nemačkog rajha Hermana Geringa.[23] Nakon Drugog svetskog rata, 18. avgusta 1947. godine, nacionalizovan rudnik nastavlja rad sa zastarelom tehnologijom pod novim nazivom „Rudnik Majdanpek“. Godine 1954. osnovano je preduzeće „Rudnik bakra Majdanpek – RBM“ kada se kreće sa ulaganjem u drobljenje i izgradnju flotacije. Na brdu Švajc otkriveno je ležište rude poznato kao „Južni revir“. Na svečanosti 25. juna 1961. godine, prve količine rude majdanpečkog koncentrata poslate su kamionima na dalju preradu u Bor. Tada je na osnovu rešenja RBM uključen u „Rudarsko-topioničarski basen Bor“. U jesen 1971. godine završena je nova flotacija.

 
Centar Majdanpeka kod Crkve noću pod snegom.

U međuvremenu, počeo je da se gradi potpuno nov grad na mestu starog rudarskog naselja, a 28. novembra 1970. godine puštena je svečano u rad „Zlatara Majdanpek“. Zanimljivo da je ova zlatara izradila medalje za zimske olimpijske igre „Sarajevo '84". Nakon pet godina gradnje počela je sa proizvodnjom, 1980. godine, „Fabrika bakarnih cevi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. avgust 2015)“. Međutim, tokom 1970-ih i 1980-ih eksploatacija je imala snažan politički pritisak kada su se zbog javnosti jurili rekordi u proizvodnji. Kao posledicu tog vremena, bržeg dolaženja do rude, ostao je oštriji nagib površinskog kopa Južni revir nego što su domaći i strani propisi to dozvoljavali. Preuzak levak kopa je bio glavni razlog prevremenog napuštanja Južnog revira. U Majdanpeku se nalazi lovačko udruženje „Srna“ koje ima tradiciju od 1898. godine. Muzej u Majdanpeku je nastao 1998. godine osamostaljivanjem Odeljenja muzeja rudarstva i metalurgije iz Bora, koje je otvoreno u Majdanpeku 1984. godine. Rudarski-fudbalski klub „Majdanpek" osnovan je 1934, a jedan od poznatijih igrača koji je potekao iz ovog kluba bio je Dejan Petković, koji je fudbalsku slavu stekao u Brazilu.[24]

 
Kazandžijska radnja. Sve do sredine 20. veka proizvodi od bakra izrađivani su mahom u zanatskim radionicama, a danas su to uglavnom industrijski proizvodi. Zanimljivo da jedna od četiri klisure u Đerdapu nosi naziv Kazan.

Zbog rata u SFRJ 1991. dolazi do pada rudarske i industrijske proizvodnje i danas se grad bori da obnovi ranije industrijske uspehe. Na početku 21. veka rudnik se sastoji od dva površinska kopa: Južnog i Severnog revira, kao i flotacije bakra Majdanpek. U rudniku Majdanpek glavni resurs predstavlja ruda bakra, a u manjim količinama rude srebra i zlata. Na površinskim kopovima koriste se moćne mašine među kojima se svakako najviše ističu hidraulični bageri Komacu „PC 4000" sa motorom od 1,3 megavata i radnom kašikom zapremne 22 kubika ili 50 tona materijala.[25][26] U sastavu RTB Bor 2014. godine otvorena je nova topionica i fabrika sumporne kiseline po modernoj tehnologiji i prema najnovijim ekološkim standardima, u vrednosti od približno 250 miliona evra.[27] U proleće 2018. godine počela je rekonstrukcija železničke pruge Požarevac – Majdanpek dužine 90 kilometara, a vrednost radova, koji će trajati do jeseni, iznosiće 30 miliona evra.[28] Remont ove regionalne pruge završen je u predviđenom roku, 21. novembar 2018. godine, kada je uspostavljen teretni železnički saobraćaj dok se uspostavljenje putničkog železničkog saobraćaja očekuje 1. februar 2019. godine nakon pripreme dizel motornih vozova.[29][30] Krajem avgusta 2018. godine, nakon raspisanog tendera većinski vlasnik od 63 odsto Rudarskog-topioničarskog basena „Bor" u čijem sastavu posluju i rudnici u Majdanpeku postaje kineska rudarska kompanija „Zijin", koja se obavezala da za dokapitalizaciju investira u postojeće i nove kapacitete, kao i za rešavanje starih dugova, 1,46 milijardi dolara.[31] Od celokupne sume za rešavanje problema ekoloških zagađenja predviđeno je da se uloži 136 miliona dolara.

Kultura uredi

U pogledu kulturno-istorijskog nasleđa, teritorija opštine Majdanpek je jedna od najbogatijih u današnjoj Evropi. Ovde se nalaze arheološki lokaliteti Vlasac, gde je otkrivena prva kodirana poruka isklesana ljudskom rukom, Lepenski Vir, mesto gde je praistorijski čovek ostvario svoje neponovljive domete u oblasti plastične umetnosti i Rudna Glava, najstariji očuvani rudnik na planeti Zemlji, koji dokumentuje dramu izlaska čoveka iz kamenog doba i prelaska u doba metala!

Demografija uredi

 
Grb RFK Majdanpek.

Prema popisu iz 2022. u opštini Majdanpek je bilo 14.559 stanovnika[1] što je za 4.127 manje (-22,09%) u odnosu na popis iz 2011. kada je bilo 18.686 stanovnika.[32] U opštini živi 12.470 punoletnih stanovnika, a prosečna starost iznosi 46,79 godina (45,33 kod muškaraca i 48,24 kod žena).[33]

Etnički sastav prema popisu iz 2022.‍[1]
Srbi
  
 10.319 70,88%
Vlasi
  
 1.457 10,01%
Rumuni
  
 72 0,49%
Jugosloveni
  
 46 0,32%
Makedonci
  
 21 0,14%
Hrvati
  
 21 0,14%
Bugari
  
 15 0,10%
Romi
  
 15 0,10%
Crnogorci
  
 14 0,10%
Goranci
  
 12 0,08%
Muslimani
  
 10 0,07%
Ostali
  
 83 0,57%
Regionalno
  
 7 0,05%
Neizjašnjeni
  
 673 4,62%
Nepoznato
  
 1.794 12,32%

Vlasi koji žive u oblastima Porečke reke i Gornjeg Peka pripadaju Munćanima, i po jezičkim odlikama čine prelaznu zonu između Vlaha Carana na istoku i Vlaha Ungurjana na zapadu. Prema tradicionalnoj ekonomiji, stočarstvu, mnogo su bliži Ungurjanima.

Naselja uredi

Opštinu Majdanpek čine 14 naselja, od kojih su 2 gradska, a 12 ostala.

Naselje Stanovništvo (2011)[32] Stanovništvo (2022)[33] Promena (%)
Boljetin 512 356 -30,47%
Vlaole 604 444 -26,49%
Golubinje 736 424 -42,39%
Debeli Lug 405 326 -19,51%
Donji Milanovac 2.410 1.984 -17,68%
Jasikovo 582 478 -17,87%
Klokočevac 595 408 -31,43%
Leskovo 348 185 -46,84%
Majdanpek 7.699 6.326 -17,83%
Miroč 319 235 -26,33%
Mosna 720 510 -29,17%
Rudna Glava 2.010 1.601 -20,35%
Topolnica 856 562 -34,35%
Crnajka 890 720 -19,10%

Reference uredi

  1. ^ a b v „Nacionalna pripadnost : podaci po opštinama i gradovima - Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine” (PDF). Republički zavod za statistiku Srbije. Pristupljeno 29. 05. 2023. 
  2. ^ „Muzej Lepenski Vir”. Arhivirano iz originala 06. 01. 2015. g. Pristupljeno 03. 01. 2015. 
  3. ^ „Lepenski Vir - Nacionali park Đerdap”. Arhivirano iz originala 10. 11. 2014. g. Pristupljeno 03. 01. 2015. 
  4. ^ Novo otkriće o praistoriji Evrope nađeno u Srbiji, Politika, Nenad Vučetić, 5. septembar 2016.
  5. ^ The Iron Gates in prehistory: New perspectives, ur. Clive Bonsall, Vasile Boroneant i Ivana Radovanović, BAR International series 1983, 2008.
  6. ^ U Srbiji vađena prva ruda na svetu, V. novosti, Boris Subašić, novembra 2014.
  7. ^ Enciklopedija za radoznale, RTS, 2011
  8. ^ „Spomenici kulture”. Arhivirano iz originala 01. 01. 2015. g. Pristupljeno 01. 01. 2015. 
  9. ^ Galerija slika lokaliteta Rudna Glava
  10. ^ Zlato iz Kučeva - dnevnica za ispirače, atrakcija za turiste (RTS, 8. avgust 2016)
  11. ^ Reka Pek, Turistička organizacija Kučevo
  12. ^ a b Dva izveštaja o poslovanju rudnika Majdanpek iz 1566/67. i 1567/68. godine Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. januar 2015), Srđan Katić, 2006.
  13. ^ Ada Kale - ostrvo iz duše, Momir Turudić, Vreme, 2013.
  14. ^ Rudarsko putovanje po Srbiji 1835. godine, Službeni glasnik, 2014.
  15. ^ Poseta barona Herdera i prvi plan za izgradnju železnice, Mr Momir Samardžić, Istraživanja, 18 (2007), 135–144.
  16. ^ „Prva minerološka zbirka” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 24. 09. 2015. g. Pristupljeno 01. 02. 2021. 
  17. ^ I kriptonit u vitrinama (Danas, Jelena Tasić, 10. maj 2011)
  18. ^ Iz prošlosti našeg kraja: Proglašenje Majdanpeka okružnom varoši
  19. ^ „Klub Hotel RTB Bor Brestovačka Banja”. Arhivirano iz originala 06. 01. 2015. g. Pristupljeno 06. 01. 2015. 
  20. ^ U dvorcu svojih predaka – princeza Katarina posetila Bor Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. januar 2015), RTB Bor, 2013
  21. ^ Dani Brestovačke banje - Centar za kulturu opštine Bor
  22. ^ „Crkva Sv. Petra i Pavla”. Arhivirano iz originala 31. 12. 2014. g. Pristupljeno 01. 02. 2021. 
  23. ^ „Arhiv Muzeja Majdanpek”. Arhivirano iz originala 23. 08. 2018. g. Pristupljeno 01. 02. 2021. 
  24. ^ O, Gringo, RTS.
  25. ^ „U Rudniku bakra Majdanpek na Južnom revru (RTB Bor, 18. oktobar 2012)”. Arhivirano iz originala 09. 12. 2018. g. Pristupljeno 07. 12. 2018. 
  26. ^ „Još jedan Komacu bager u RBM-u (RTB Bor, 14. septembar 2012)”. Arhivirano iz originala 09. 12. 2018. g. Pristupljeno 07. 12. 2018. 
  27. ^ Završena izgradnja nove topionice (RTV, 23. decembar 2014)
  28. ^ Rekonstrukcija pruge Požarevac - Majdanpek gotova do 21. novembra (RTV, 2. jun 2018)
  29. ^ Završena rekonstrukcija pruge Požarevac - Majdanpek (RTS, 22. novembar 2018)
  30. ^ Završena rekonstrukcija pruge Požarevac - Majdanpek (Infrastruktura železnice Srbije - Zvanični kanal)
  31. ^ Bor na putu svile (Politika, Anica Telesković 31. avgust 2018)
  32. ^ a b „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011.” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 2014. 
  33. ^ a b „Starost i pol, podaci po naseljima - Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 25. 5. 2023. Pristupljeno 30. 5. 2023. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Општина_Мајданпек&oldid=27514253”