Josip Cazi
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Josip Cazi (Čepin, kod Osijeka, 16. mart 1907 — Zagreb, 22. novembar 1977), publicista, pisac, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Hrvatske i junak socijalističkog rada.
| josip cazi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Josip Cazi | |||||||||
| Lični podaci | |||||||||
| Datum rođenja | 16. mart 1907. | ||||||||
| Mesto rođenja | Čepin, kod Osijeka, Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 22. novembar 1977. (70 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Zagreb, SR Hrvatska, SFRJ | ||||||||
| Profesija | društveno-politički radnik | ||||||||
| Delovanje | |||||||||
| Član KPJ od | pre rata | ||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije | ||||||||
| Čin | pukovnik | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Biografija uredi
Josip Cazi rođen je 16. marta 1907. godine u Čepinu kod Osijeka. Roditelji su mu bili seljaci bezemljaši, pa su kao težaci radili na pustarama veleposednika. Majka mu je umrla 1914. godine, a otac streljan kao vojni begunac potkraj rata, pa je Cazi neko vreme bio u domu za ratnu siročad. Osnovnu školu je pohađao u Vukovaru od 1914. do 1918. godine. Kao dvanaestogodišnjak zaposlio se u građevinarstvu, a zatim uči mašinbravarski zanat u dve zanatske radionice.
Od septembra 1920. godine aktivan je član Saveza komunističke omladine Jugoslavije, ali je uskoro zatvoren i prognan u Čepin. Vrativši se u Vukovar, završio je zanat i radio na osnivanju radničkog omladinskog sportskog društva, te je 1924. godine postao tajnik Saveza radničke omladine. Godine 1925. radio je na pilani u Zavidovićima, a zatim se zaposlio u Beogradu u fabrici „Lokomašin“. Priključio se Nezavisnim sindikatima i SKOJ-u, te je 1926. postao član Rejonskog komiteta, a početkom 1927. godine sekretar Mesnog i Okružnog komiteta. Te je godine polazio ilegalni partijski tečaj u Zagrebu, gde je među predavačima bio Josip Broz.
Kad je krajem 1927. godine otkrivena ilegalna štamparija lista „Mladi boljševik“, Cazi je osuđen na pet godina zatvora. Nakon robije u požarevačkoj kaznionici, interniran je 1933. godine u Vukovar, gde se zaposlio u fabrici „Bata“. Osnovao je partijsku ćeliju i počeo da uređuje list organizovanih „Batinih“ radnika, „Saradnik“, te je počeo da se bavi i publicistikom. Nakon triju zatvaranja otpušten je iz fabrike, pa je 1934. godine otišao u Zagreb i postao oblasni sekretar Saveza prerađivačkih radnika Hrvatske i član Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Hrvatsku. Zbog aktivnosti kod „Bate“ bio je 1936. godine osuđen na 22 meseca robije,[1] koju je izdržao u Staroj Gradiški. Posle toga je radio u zagrebačkoj fabrici „Ventilator“, rukovodio je partijskom ćelijom i bio sekretar oblasnog odbora Saveza metalaca Jugoslavije za Hrvatsku te član komisije Agitpropa pri Centralnom komitetu Komunističke partije Hrvatske. Godine 1940. povukao se u ilegalnost i rukovodio osnivanjem ilegalnih sindikata.
Narodnooslobodilački rat uredi
Potkraj 1941. godine Cazi odlazi u partizane, u Liku, gde je postao rukovodilac partijskog biroa u bataljonu „Marko Orešković“. Godine 1942. bio je komesar Drugog ličkog partizanskog odreda, zatim Drugog slavonskog, pa rukovodilac Agitpropa komisije poverenstva CK KPH i Oblasnog komiteta za Slavoniju, te urednik i saradnik partizanskih listova.
Godine 1942. osnovao je kulturno-prosvetnu, a posle kazališnu družinu „August Cesarec“, za koju je pisao i tekstove. Bio je većnik ZAVNOH-a i AVNOJ-a, te član Oblasnog Narodnooslobodilačkog odbora za Slavoniju 1943. godine. Godine 1945. držao je referat na osnivačkom Kongresu jedinstvenih sindikata u Beogradu.
Posleratna karijera uredi
Nakon oslobođenja bio je prvi urednik lista „Rad“ 1945. godine, te član redakcije „Crvene zvezde“ od 1948. do 1950. godine.
Obavljao je mnoge dužnosti:
- član Centralnog odbora Jedinstvenih sindikata
- ministar lake industrije FNR Jugoslavije od 1945. do 1948. godine
- ministar mašinogradnje NR Hrvatske od 1951. do 1952. godine
- potpredsednik Republičkog veća Saveza sindikata Hrvatske
- predsednik Gradskog sindikalnog veća Zagreba od 1952. do 1956. godine
- predsednik Republičkog veća Saveza sindikata Jugoslavije za Hrvatsku od 1956. do 1963. godine
- zastupnik u Saveznoj skupštini i Saboru Hrvatske
- sudija Ustavnog suda Jugoslavije od 1963. do 1967. godine
- član Centralnog komiteta SKJ i Centralnog komiteta SKH od Drugog kongresa SKH do 1968. godine
- član Saveta federacije
Umro je 22. novembra 1977. godine u Zagrebu. Sahranjen je na zagrebačkom groblju Mirogoj.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941., Ordena narodnog oslobođenja, Ordena junaka socijalističkog rada, Ordena Republike sa zlatnim vencem i ostalih odlikovanja.
Rad u publicistici i književnosti uredi
Uz politički rad, Cazi se bavio i publicistikom, proučvanjem istorije radničkog pokreta i književnošću. Političkim i sociološkim člancima javljao se od 1934. godine u listovima „Saradnik“, „Glas sindikalno organizovanih radnika“, „Slobodna misao“ (Toronto, 1939). Za vreme rata pisao je političke brošure („Rad političkih komesara“, „Linija KPJ“, „Oslobodilački rat“ i ostalo).
Posle rata objavljivao je članke, govore, predavanja i referate u dnevnom i radničkom tisku („Rad“, „Borba“, „Laka industrija“, „Sindikati“, „Glas naroda“, „Vjesnik“, „Narodni list“, „Informator“, „Privredni vjesnik“, „Glas Slavonije“, „Mladost“, „Samoupravljanje“, „Naše teme“ i dr.). Proučavao je istoriju sindikalnog i radničkog pokreta u Hrvatskoj. Posebno je istaknut njegov prikaz političke, organizacione, ekonomske i idejno-propagandističke delatnosti Nezavisnih sindikata od 1921. do 1929. godine.
Cazi je pisao revolucionarne pesme, crtice i zapise iz NOB-a. Prvu pesmu „Čini što hoćeš“, objavio je u „Glasu omladine“ br. 2, 1935. godine. Cikluse pesama „Jaram i okovi“ (štampane 1969.. godine kao „Jaram i tamnice“) objavljivao je od 1936. do 1941. godine u zagrebačkim publikacijama „Glas omladine“, „Radnik“, „Glas“, „Izraz“ i „Radnički tjednik“. Godine 1940. objavio je zbirku od deset pesama o zidarima proleterima, koji u neimašitini i gladi svakodnevno traže posao ili grade raskošne gradove, crkve i palače bogatašima, verujući u pobedu socijalne revolucije („Zidari“).
Za NOB-a objavljivao je pesme i članke u listovima „Zvijezda“ (Lika, 1942. godine) i „Slavonski partizan“ (Slavonija, 1942. godine), koje je sam pokrenuo. Od 1945. do 1961. godine objavljivao je pesme, pripovesti, sećanja i utiske s putovanja u publikacijama „Izvor“, „Rad“, „Crvena zvezda“, „Sindikati“, „Književnost“, „Laka industrija“, „Metalac“, „Socijalistički front“, „Vjesnik“, „Glas Slavonije“, „Pionir“, „VUS“, „Bridski list“, „Glas mladih“, „Kulturni radnik“, „Naša djeca“ i ostalo.
Knjiga crtica o počecima revolucionarnog kretanja radničke omladine istočne Slavonije „Licem prema buri“ prevedena je na mađarski, albanski, slovenački, makedonski, turski jezik i ostale. Pesme su uvrštene u zbornik revolucionarne poezije, „Krilata riječ“ (1978).
Literatura uredi
- Hrvatski biografski leksikon (knjiga druga). „Jugoslavenski leksikografski zavod Miroslav Krleža“, Zagreb 1989. godina.