Википедија

Čokići

Prezime Čokić je izuzetno retko i raspoređeno u desetak srodnih grupacija širom Balkana. Ovaj prikaz je pokušaj da se sagleda srodstvo i poreklo postojećih familija Čokić u istorijskom kontekstu i sa aktivnim učešćem njenih članova. Najpre krenimo sa navođenjem velikih seoba stanovništva.

U ratu 1683-99. izvršena je velika seoba Srba pod Arsenijem III Čarnojevićem, u ratu 1737-39. seoba pod Arsenijem IV Jovanovićem – Šakabentom, u ratu 1788-91. ogromne mase iz Srbije i Bosne preplavile su Vojvodinu, Slavoniju i Hrvatsku,[1] a posle sloma Prvog srpskog ustanka 1813. ogroman broj srpskog stanovništva prebegao je na područje Srema i Banata.[2]

U XVIII veku je jedno jako udruženo bratstvo krenulo ka Rudniku, odnosno pobeglo iz Crne Gore preko Novog Pazara i Raške. Vođa im je bio Petar Stojanov (Pera) prstenjar od koga su današnji Čokići u Kovačevcu kod Mladenovca. Petrovo bratstvo je bilo dobro odeveno i naoružano i svi su jahali na dobrim konjima. Nastanili su se prvo u selu Vojkovci na Rudniku. U osmanskom popisu iz 1741. za Vojkovce pominje se Stojko Nikolin (rođen oko 1720).[3] U austrijskim popisima Vojkovca iz 1732/33. navodi se Nikola Ristivojev, kao i Ristivoje Subotić.[4], što znači da je Petrov čukundeda Subota rođen oko 1645. godine. Gaja Pantelić Vodeničarević, kasnije znamenita ličnost Prvog srpskog ustanka, navodi da je Petar Čokić iz Masloševa (Stragari kod Topole) preseljen u selo Zagorica, koje je u blizini Ratara.[5] Mula Husein (došao iz Mostara u Palanku) kupi od Sulemana Kićanovića (iz Užica) selo Zagoricu i tu naseli pored Karađorđevog oca Petra i Gajinog oca Panteliju Desimirovića iz Žabara i Petra Čokića iz Masloševa, pored 10-ak drugih ljudi. Zatim dođu u selo Ratari kod Smederevske (Hasan Pašine) Palanke i tu se nastane. Petrovo bratstvo se zadrži u Ratarima, ograde sebi kolibu u kojoj će stanovati. Petar tu udaje sestru Živanu u jednu dobru porodicu, i od nje ima familija u Ratarima.[6] Petrov brat Damnjan u zavadi ubije Turčina u Ratarima i odmetne se u hajduke. Petar se od straha od turske odmazde sa preostala 3 brata i snahom Rumenom preseli u Kovačevac oko 1780. Po navodima Živadina T. Čokića bratstvo Čokića iz Kovačevca je od plemena Kuči, iz Dobrinja kod Podgorice (naknadni podaci iz literature, ne po predanju).[6] Postoji mesto (zaseok) Dobrinje u severnoj Albaniji na granici sa Crnom Gorom i 63 kilometra od Podgorice (između sela Selce i Tamare). Međutim, genetička istraživanja po muškoj liniji ukazuju na poreklo iz sela Petrović, nahija Banjani, pre doseljavalja u Rašku.[3]

Sa bratstvom Čokića je krenulo i bratstvo čiji je vođa bio Jovan (Jovanča Čamdžić, imao sinove Miloja i Milenka), od koga su Jovančevići iz Vlaške, slave Sv. Jovana. Jovanovo bratstvo je iz drugog plemena i kumovalo je Perinom bratstvu. Tokom seobe od Jovanovog bratstva ostao je samo kum Jovan, koji se razdvojio sa Petrovim bratstvom u Belosavcima. Jovan je otišao u Vlaško Polje ženi u kuću, a Čokići u Ratare.

Postoji Čokin grob i obližnje Čokino polje u Zagorici kod Topole. Čoka je bio knez Beogradske nahije i ubili su ga Turci 1717. godine dok je predvodio zbeg. Turci su ih sustigli i Čoku ubili, a ceo zbeg odveli u roblje. Ubili su ga na onom mestu gde mu je grob, kod Belosavaca blizu Kubršnice u Krćevačkoj zagradi. Kamen je na grobu veliki s čoveka.[7]

Čokići u Šumadiji

uredi
  • Familija Čokića u Kovačevcu, Mladenovac

Petar se u Kovačevcu ženi sa Ankom Pantić iz Azanje i sa njom ima sina Marka, od koga su današnji Čokići. Petar i Rumena se u početku bave trgovinom nakita po Jasenici, a onda su proširili posao do Pešte u trgovanju stokom. Svinje su do Grocke gonili pešice a u Grockoj su je utovarali u šlepove i plovili do Pešte. Od Petrova 2 brata (Vladislav i Ranisav) u Kovačevcu su od Vladislava: današnji Vlajići, Ivanovići, Jovanovići, Stevanovići (od Vlajića), Rakići i Ivkovići; a od Ranisava: Ristići i Pantići. Svi slave sv Đurđic. Marko Čokić (1783-1846.) je sa maćehom Stojanom (Stanisava) kupio vodenicu sa 4 vitla od spahije Turčina na reci Lug u Bataševu, Kovačevac.[6] Marko Čokić je oženjen 19.7.1803. (nedelja po starom kalendaru) Stanojkom Grčić (rođena 1779), ćerkom Tome Grka (današnji Grčići) iz Kovačevca, kum na venčanju Đurađ-Đuka Kuzmanov (današnji Đukići) iz Kovačevca.[3] Danas Čokići iz Kovačevca žive i u Mladenovcu, Beogradu, Kragujevcu, Kusatku, Zrenjaninu, Čikagu, Hamburgu...

  • Familija Rumenića u Ratarima, Smederevska Palanka

Petrov brat se tokom probijanja udavio u reci Raški, dok je njegova žena Rumena nastavila put. Po predanju iz Ratara, Rumena je nakon smrti supruga dovela sina Đorđa iz Drače (Lepeničke). Od Đorđa su Jovanovići, slava Sv. Stevan, odnosno današnji Markovići u Ratarima. Snaha Rumena se udaje u Ratare i izrodila je šestoro dece, od njih su Stanišići, Rumenići i druge današnje familije u Ratarima, slave Sv. Stevana. Od Stanišića u Ratarima su Mijailovići, Rumenići, Mijatovići, Markovići, Đurđevići, Starčevići, Stamatovići, Kostandinovići, Dokići, Arsenijevići, Dimitrijevići, Tušakovići, Radovanovići, Ivanovići, Pešići, Petrovići, Gajići, Milićevići, Milenkovići, Topalovići.[8] Nakon smrti muža ponovo se udaje u Kovačevcu i živela je u kući Ivanovića, potomaka Čokića, gde je imala sina i ćerku. Sahranjena je u Ratarima, gde je i danas sačuvan njen spomenik. Rumena je imala dve sestre Matorku (Matorkići iz Kusadka) i Nikosavu (Nikosavići u Azanji). Jedan od 6 sinova se zvao Stepan. Od njega su Marko, Petar i Proka. Markov sin je Raša, a Rašin sin je Čeda. Petar je imao sinove Filipa i Miloja. Proka je imao sinove Dragutina (u Đurđevu između Topole i Rače Kragujevačke), Milutina i Đurđa, kao i ćerke Staniju (u Natalincima), Milojku (u Rabrovcu) i Radojku (Predvorica kod Šapca). Dragutin se drugi put oženio Stanijom iz Ratara i dobio sina Živomira i ćerku Vladanku.

  • Familija Marinkovića i Jankovića u Vlaškom Polju, Mladenovac

Nakon smrti Anke, Petar Čokić se ženi sa Stanisavom poznatom kao Stojana, od oca Dušana iz Velike Plane, poreklom iz Crne Gore. Sa njom je imao Marinka i Janka od kojih su Marinkovići i Jankovići iz Vlaške, slave Sv. Đurđic. Nakon smrti Petra, Stojana se preudala za Miloša Nogića (danas Pavlovići) iz roda Milosavljevića, na preporuku kuma Jovana, i povela sa sobom sinove Marinka i Janka. Kad su Marinko i Janko poodrasli očuh ih vrati u Kovačevac. Na putu ih sretne spahija, vrati ih natrag u Vlašku, uzme polovinu imanja od Rake Rakića i njima podeli. Kumovi u Vlaškoj su im Jovančevići. Rod su im Čokići (Vlajići i ostale srodne familije) u Kovačevcu, ali ne i Čokići u Koraćici i Vujičići u Ameriću po muškoj liniji.[9]

  • Familija Velikića u Ropočevu, Sopot

Dalji rođaci Čokića su Velikići koji su dobili prezime od majke Velike, supruge Jovana koji je došao u Šepšin iz Vojkovca u Kačeru. Jovan odlazi sa Karađorđem u rat, nakon propasti ustanka biva odveden u tursko ropstvo iz koga se nije vratio. Velika (†1840.) je rodom iz Popovića od porodice Radosavljević i dovela je svog i Jovanovog sina Petra (rođen 1808.) iz Šepšina u Ropočevo, gde se preudala za Mijaila Dmitrovića posle sloma ustanka i nestanka supruga.[10] Velikići slave Đurđic. Starinom su "Arnauti".[9]

  • Familija Čokića u Koraćici, Mladenovac

Godine 1735. pominje se knez Petko u Pavlovcu sa 40 hlebova (domova). Petkovići - Petkaći (Pavlovići, Petrovići-Ćerimovići, Dačići-Ivanovići, Ivkovići-Džudžići, Milenići-Lazarevići, Đurići, Brankovići, Radosavljevići-Uroševići, Serdarovići, Bakalovići, Čokići, Živanovići-Milančevići, Milošičići). Svi slave Sv. Đurđic. Čokići u Koraćici tvrde da su im stari doseljeni pre 300 godina od Pešteri, u Sjeničkom kraju. Njihov predak je bio Petko, sin Stojšin, što je potvrđeno i u osmanskom popisu Koraćice iz 1741. Braća su mu po predanju bila Milanac, Pavle, Darije i Mardarije. Petko je imao šest sinova: Miloja (čiji je jedan sin Nikola imao nadimak „Čoka“ te se Milojevi potomci zovu Čokići), Dimitrija (čiji se potomci zovu Dišići), Todora (čiji se potomci po sinu Lazaru zovu Lazarevići, a po ženi Mileniji imaju nadimak „Milenići“), Vojina (čiji se potomci po sinovima Ivku i Pavlu zovu Ivkovići i Pavlovići, Ivkovići stanuju u Kusarliji i imaju nadimak Džudžići), Uroša (čiji se potomci po jednom sinu mu – Radosavu – zovu Radosavljevići) i Aleksu (od koga su postali Aleksići).[9][11] Knez Vićentije Petrović je rođen u Koraćici u prvoj polovini XVIII veka. Bio je jedan od pokretača ustanka Srba 1804. godine. Kao seoski knez učestvovao je na prvom sastanku ustanika, a zatim i na dogovoru u Orašcu na praznik Sretenje Gospodnje 1804. godine, a bio je i među glavnima koji su ustanike vodili na Turke. Učestvovao je i u Drugom srpskom ustanku 1815 godine, kada ga je knez Miloš Obrenović postavio za oberkneza Nahije gročanske. Umro je u dubokoj starosti u Koraćici 31. oktobra 1820. godine. Nekadašnji Vićentijevi Petrovići nastali su od prethodno pomenute koraćičke porodice Petkovića - Petkaća. Vićentijev sin Jovan Vićentijević takođe je bio koraćički knez. Nakon gušenja Đakove bune 1825 godine, uhvatio je Miloja Đaka u bekstvu u Malom Mokrom Lugu i odveo knezu Milošu. Živeo je od 1794. do 8. oktobra 1831. godine, imao je turski nadimak Ćerim sa značenjem veran, plemenit, a sahranjen je u crkvi Sv. apostola Petra i Pavla u Nemenikuću. Od Jovana Vićentijevića – Ćerima nastala je porodica Ćerimović u selu Koraćica. U blizini ušća potoka Tijanovac u potok Besnu, u potesu Dakini virovi, nalazila se vodenica Joksima Čokića (1853—1932), koja je prestala sa radom početkom XX veka.[12] Čokići u Koraćici nisu rod sa Čokićima u Kovačevcu po muškoj liniji.[3]

  • Familija Vujičića u Ameriću, Mladenovac

Vujičići u Ameriću (Radojkovići, Milosavljevići, Uroševići, Ivkovići, Milinkovići, Milivojevići, Gavrilovići, Jovanovići, Milićevići). Svi slave Sv. Đurđic. Vujičići tvrde da su im stari doseljeni od Skadra, kao i da su im rod Čokići u Kovačevcu i Koraćici, i Marinkovići u Vlaškoj, opština Mladenovac.[9] Međutim, iako postoji predanje Vujičići nisu rod Čokićima u Kovačevcu i Koraćici po muškoj liniji. Po predanju preci Milićevića su došli iz okoline Skadra. Maticu su napustili “zbog krvi“ i došli u Srbiju, na Kosmaj.[13] Vujičići navode da su došli iz Vrake kod Skadra (naknadni podaci iz literature, ne po predanju). Vraka je oblast severno od Skadra, duž Skadarskog jezera, gde su živeli Srbi pravoslavne veroispovesti. Najezdom Turaka u XV veku plodna ravnica Vrake je postala poprište borbi i dolazi do seoba iz nje u planinske predele Crne Gore i Brda. Njeno se stanovništvo proređivalo, tako da je krajem XVII i početkom XVIII veka skoro iščezlo. U osmanskom popisu iz 1741. za Amerić pominje se Vujča Subota, kao rodonačelnik bratstva Vujičića. Vujičići u Ameriću nisu rod sa Čokićima u Kovačevcu po muškoj liniji.[3]

Od starijih seoskih porodica doseljenih pred kraj XVIII veka, u Kočinoj Krajini, jesu Filipovići (ili donji Filipovići ili Ravničari), oni su doseljeni iz Zvjezda u Polimlju po knjizi Ljubomira Pavlovića, međutim po njihovom predanju kažu da su došli iz Kolašina. U tefteru iz 1839. godine pominje se rodonačelnik familije Filip Mićić star preko 90 godina. Imao je tri sina Nikolu (Filipovići), Đorđa (Đorđevići) i Petra (Petrovići). Slave Sv. Đurđic. Kao rod sa Filipovićima pominju se Rakići (2 kuće) i Vlajići (1 kuća) po knjizi Ljubomira Pavlovića, međutim oni su se preselili u Lajkovac iz Kovačevca oko 1895. godine i nemaju nikakvo predanje o srodstvu sa Filipovićima. Rakići i Vlajići isto slave Sv. Đurđic kao i u Kovačevcu.[14]

  • Familija Čokića u Blaznavi, Topola

Čokići u Blaznavi: Nikolići (Čokići) 12 kuća. Slava: Sv. Nikola. Doselio se praded iz Mutnja (Kačer). Zovu ih i Mutnjanovićima. Za vreme propasti bežali u Srem, gde imaju familiju. Ima 3 familije koje vode poreklo od pretka Apostola u Blaznavi, to su Nikolići, Stevanovići, Jovanovići, svi slave Sv. Nikolu. Kačer (ili Kačerski kraj) je oblast u Šumadiji, koja obuhvata basen reke Kačer. Nekada je činio srez u okviru Rudničkog okruga. Sve je seosko stanovništvo doseljeno za vreme Prvog ustanka od Novog Pazara, Sjenice i jugozapadne granice Užičkog okruga.[8] Nikolići (Čokići) nisu rod sa Čokićima u Kovačevcu po muškoj liniji, kao ni sa Čokićima u Koraćici.[3] U selu Grgurevci, opština Sremska Mitrovica, živela je familija Čokić sa slavom Sv. Nikola.[15]

  • Familija Čokića u Rudovcima, Lazarevac

Rudovci se pominju kao selo 1723. godine, a 1732. godine pominje se seoski knjaz Nikodim. U XVIII veku doselili su se među prvim familijama u Rudovce i Čokići koji ne znaju za svoju starinu, a slave Sv. Nikolu. Zajedno sa njima doselili su se i Simići, poreklom od Sjenice, a rod su im Petrovići u Međulužju pod Kosmajem koji slave isto Sv. Nikolu i poreklom su iz Hercegovine.

Čokići na Kosovu i Metohiji

uredi
  • Familija Čokića iz naselja Gornje Kusce, Gnjilane

Čokići iz naselja Gornje Kusce, Gnjilane po podacima iz 1929: Čokići (6 kuća) slave Sv. Nikolu, doseljeni iz prilepskog kraja, u drugoj polovini XVII veka.[16] Interesantno je postojanje toponima Selce i u prilepskom i u skadarskom kraju, gde postoje sela Selce.

Čokići u Raškoj oblasti

uredi
  • Familija Čokića u Prijepolju

Od potpadanja pod osmansku vlast 1465. godine, u selu Hisardžik (na turskom gradić) sa istoimenom tvrđavom Hisardžik, kilometar od manastira Mileševe, većina sadašnjih porodica vezana je za članove nekadašnjih vojnih postava (i došljaka) koje su se smenjivale na ovom utvrđenom vidikovcu. To su Veljagići, Fazlići, Fetahovići, Fejzići, Zaimovići, Čokići, Mutavdžići, Aličkovići, Rizvanovići, Malagići i Tandiri. Ostatke drvene „mašinerije“ barutane na Čokića imanju zapamtili su najstariji stanovnici današnjeg Hisardžika. Preci Čokića iz Hisardžika/Prijepolja su se po predanju doselili iz Jajca u Bosni, mada postoje indicije da su poreklom iz područja Budimpešte i Pečuja.[17] U Prijepolju, pored Čokića poreklom iz Hisardžika, postoje i Čokići koje zovu Langete. Prezivali su se Langovići, a poreklom su sa granice Srbije i Crne Gore iz okoline Pljevalja. Langovići se pominju u selu Babino (oblast Polica, opština Berane, Crna Gora), kao i u selu Babine, zaselak Rogušje (Prijepolje).[18]

Čokići u Vojvodini

uredi
  • Familija Čokića u Srbobranu

Čokići u Srbobranu slave Todorovu subotu, navode poreklo iz Bosne preko Bečeja. Nakon austrougarsko-turskog rata 1737. godine, 7. septembra 1739. godine granica dve imperije postaje Dunav. Pomeranjem granice ka Dunavu, stara granica na Tisi i Morišu gubi smisao i pred Srbima se nalaze dve mogućnosti: da postanu kmetovi ili da se pomere na novu granicu na Dunavu. Da bi smirili strasti među graničarima, carski dvor 1751. godine donosi dekret da svi oficiri koji se neprekidno nalaze u vojnoj službi od 1740 godine imaju prava da dobiju plemstvo i određenu površinu zemlje. Među oficirima koji su tada dobili plemstvo bio je i Đorđe Čokić.[19] Plemićki list i grbovnica (Ugarska) dati su u Beču 10.03.1751. godine poručniku Đorđu Čokiću u Starom Bečeju, ženi mu Ruži Živanov i deci im Jovanu i Živani. U popisu plemića Bačke županije 1786. godine spomenuti su Nikola i Sebastijan, sinovi Jovana Čokića.[19] U građi za biografiju oficira potisko – pomoriške vojne granice od Slavka Gavrilovića piše: „Poručnik Đurađ Čokić, 51 godinu star, 1735. godine kao kaplar u Šleziji posle rata kod Vidina, napredovao je u pogledu svoje službe do Cornet-a i njegova uredba bila je qva talis od 8. aprila 1739. izdata od generala Piosasqve, koji je komandovao do Praga, a zatim bi prešao kao njegov poručnik odlukom g-dina de Fabrj od 21.marta 1743, dakle zapovedao bi u Bavarskoj, Carstvu, i Elzasu.“[20] U Bečejskom arhivu u najstarijoj knjizi rođenih se od 1748. godine kao roditelji rođene dece javljaju Georgije (Đurađ) i Ruža, Jakov i Poleksija, Jovan i Jelisaveta, Isak i Marija, kao i Sava i Marija iz familije Čokić. Osim u Bečeju od 1750. do 1850. Čokići žive i u Kovilju, Čurugu, Nadalju, Žablju i Srbobranu.[21] Ima ih u javnom životu, pa tako 1790. srećemo Mihajla Čokića iz Sentomaša (Srbobran) kao plemića i učesnika Temišvarskog sabora. 1848. godine predstavnik Bečeja u potisko-krunskom distriktu bio je Georgije Čokić. Poslednji potomci ove plemićke porodice testamentom ostavljaju svoju kuću Srpskoj Pravoslavnoj crkvi. Kuća se nalazila u centru Bečeja pored placa takozvanog „Starog Magistrata“. 1923. godine Srpska Pravoslavna crkva prodaje opštini ovaj plac sa kućom i spajanjem ova dva placa dobija se mesto gde se gradi Bečejska gimnazija[22] Potomci ove plemićke porodice sada žive u Novom Sadu, Srbobranu i Sremskoj Kamenici.

  • Familija Čokića u Orlovatu, Zrenjanin

Krsna slava Čokića u Orlovatu je Sv. Stevan, kažu da su došli iz Crne Gore preko Čoke. Na mestu današnjeg Novog Bečeja je bio sabirni centar selo Vranjevo, gde su dolazile izbeglice iz Otomanske imperije. Odatle su ih raspoređivali po Vojvodini, Hrvatskoj i Rumuniji. Po predanju u Orlovat je iz Vranjeva došla jedna baba sa sinom. Doneli su pun akov (55 litara) dukata. Potomci tog sina su svi Čokići u Orlovatu. U početnom popisu Orlovata iz 1741. godine kao domaćin kuće je popisan Nikola Čokin sa 5 sinova. Jedna su od 2 najstarije familije u Orlovatu. Sredinom XVIII veka Čokići žive u dve kuće i po broju ukućana dele se na velike i male. Mali Čokići po pretku Relji dobijaju nadimak Reljcovi koji i danas nose, bez obzira što se ne prezivaju Čokić već Turakov po nekoj babi koja nije bila venčana. Zahvaljujući donetim dukatima kao i svojoj sposobnosti veliki Čokići postaju ekonomski najjača porodica u sledećih nekoliko generacija. Imaju veliku površinu zemlje, na stotine krupne stoke, odaju (salaš), suvaču i drugu vrednu imovinu. Sačuvano je srebrom okovano jevanđelje u crkvi u Orlovatu sa zapisom da su ga poklonili Jovan Čokić i Petar Arsenijević, žitelji Orlovata, 1773. godine. U isto vreme se Jovan Čokić pojavljuje kao zakletnik, tutor i eškut. U poznatim istorijskim događajima 1848. godine kada je stvorena srpka Vojvodina, u Orlovatu je napravljen pododbor od 6 članova. Među njima su i Jovan i Živan Čokić, a kao Kićaninov izaslanik na pregovore sa Kišom je išao i štažmešter Ilija Čokić. Sedam najstarijih porodica u Orlovatu slavi Sv. Stevana (Subić, Stanić, Stankov, Popadić, Arsenović, Čokić, Cvetinov). Danas na početku XXI veka Čokići osim u Orlovatu žive i u Beogradu, Zrenjaninu, Novom Sadu, Novom Bečeju, Vrbasu, Subotici...

Čokići u Istočnoj Srbiji

uredi
  • Familija Čokić u Popovnjaku, Despotovac

Prema Drobnjakoviću u Popovnjaku (okolina Despotovca u Pomoravskom okrugu) je živela familija Krstići-Čokići (20 kuća), slave Sv. Stevana i došli su sa Kosova. Pre ovoga selo se zvalo Donja Resavica.

  • Familija Čokića iz Jabukovca, Mokranja, Veljkova, Negotina

Čokića iz Jabukovca, Mokranja, Veljkova, Negotin slave Sv. Petku, došli iz okoline Erdelja, odnosno Transilvanije u današnjoj Rumuniji.

  • Familija Čokića iz Trućevca, Despotovac

U Trućevcu (Resava) je živela familija Čokići (5 kuća), slave Sv. cara Konstantina i caricu Jelenu, doseljeni iz Aleksinačkog kraja. U selu postoji izvor Čokin Kladenac.[9]

  • Familija Čokića iz sela Knežica, Petrovac na Mlavi

Stefanovići (Čokići 18kuća; Mićići 12k) u Dabovcu i Jugovcu, sa Kosova. Slave Sv. Lazara.[23]

Čokići u Bosni i Hercegovini

uredi
  • Familija Čokića u Kovačima, Živinice, Tuzlanski kanton

Temišvar je pao pod Otomansku vlast 30. jula 1552. godine i ostao naredne 164 godine. Privilegovana zajednica muslimana došla je da se pridruži već postojećim zajednicama u gradu - rumunskim, srpskim i mađarskim, organizovanim po crkvama. Školstvo u Temišvaru se sastojalo od sedam škola za decu i višeg muslimanskog obrazovnog sistema. Karlovačkim mirom 1699. Otomanska imperija je zadržala severno od Dunava samo Banat sa Temišvarom, da bi i to izgubila 1716. godine bitkom kod Petrovaradina. Ova se ratovanja završavaju Požarevačkim mirom 1718. godine.[24] Predak familije Čokić iz Kovača je Hasan Islamović Čoka koji je bio muderis (profesor) u Temišvaru, odakle je došao u selo Kovači kod Živinica početkom XVIII veka.[25] Hasan se ubrzo oženio sa suprugom iz susednih Bašigovaca, sagradio kuću i zasnovao mnogobrojnu porodicu. Kada bi ga pitali koliko ima dece kratko bi odgovarao ČOK (što na turskom znači mnogo), po čemu je dobio nadimak Čoka. Prema legendi Čokina supruga je imala dva brata koji se iznenada razboleše i jedan na samrti poveri sestri gde je zakopan ćup zlata. Kada je sahranila brata, sa mužem Čokom je iskopala zlato. Pošto je u to vreme zemlja bila jeftina, s malo zlata su kupili skoro svu zemlju u Kovačima i okolini, a svoju decu su slali u Tursku na školovanje. Hasan-efendijin sin je Sulejman, njegov sin Osman-baša Čoka, a njegov sin Mula Mehmed je carskim Beratom postavljen za muteveliju vakufa obnovljene medrese u gornjoj Tuzli. Njegov sin Ahmed Ferhad takođe carskim Beratom je postavljen za muderisa obnovljene medrese u gornjoj Tuzli. Mustafa Čokić, tzv Mujo je treći sin Mula Mehmeda Čokića po kome su njegovi potomci dobili prezime Mujić. Toplica je bilo vrelo sa kratkim tokom do ušća u Spreču. Na reci Toplici je bila najpoznatija vodenica zvana Čokićka, vlasništvo Čokića iz Kovača.[26]

  • Familija Čokića u Bugojnu, centralna BiH

Humac je selo u opštini Bugojno. Krajem 19. veka pominje se familija Čokić u selu Humac (od oca Ivana Stjepan (1914—1942.) i Ivo (1919—1943), od oca Ante Niko (1921—1942)).

  • Familija Čokića u Brodu, Republika Srpska

Čokići iz Bosanskog/Srpskog Broda (Brod) slave Sv. Nikolu, derventski protoprezviterat, na osnovu šematizma i arhidijeceze Dabro-bosanske za godinu 1882. Sarajevo 1882.[27] Čokića ima i u Slavonskom Brodu (Slavonija, Hrvatska).

Čokići u Hrvatskoj

uredi

Krajiški Čokići imaju najstariji pisani trag 1702. godine, kada se kao garant za oslobođenje knezova Janka Borojevića i Stevana Derete pominje Milin Čokić.[28]

  • Familija Čokića iz Srednje Meminske, Banija

Čokići iz Srednje Meminske, Banija, između Sunje i Kostajnice slave Sv. Vrače, poreklom iz Jabuke na granici Srbije i Crne Gore.

Čokići iz Kostajnice slave Sv. Vrače.

  • Familija Čokića iz Donjeg Budačkog, Krnjak, Karlovačka županija, Kordun

Srbi se naseljavaju u Gornji i Donji Budački negde oko 1685, i to kao graničari koji brane prodore Turaka prema Austrijskom carstvu. Došle su 284 porodice sa 2.784 člana. Prva srpska pravoslavna crkva na tom području izgrađena je 1759. godine i posvećena Gospodnjem Uzvisenju, sva od tesanog drveta, nalik na brod. Crkvena slava je bila Velika Gospojina. Čokići iz Donjeg Budačkog, Krnjak, Karlovačka županija slave Đurđevdan.

  • Familija Čokića iz Kloštara Podravskog, Koprivničko-križevačka županija

Kloštar Podravski

  • Familija Čokića u Dalmaciji

Čokići su raspoređeni oko planine Biokovo iznad Makarske rivijere. Pominju se Čokića kuće 1928. godine u mestu Brela (između planine Biokovo i Jadranskog mora, Hrvatska).[29] U zaleđu planine Biokovo su mesta Imotski (Čokić) i Runovići (Babić Čokić). U blizini Imotskog je i Raško polje (opština Tomislavgrad, BiH), odakle su se Čokići preselili u Bugojno. Ima ih i u mestu Gruda, severno od planine Biokovo (u BiH na granici sa Hrvatskom). U popisu sela Jabuka (jugoistočno od Sinja, pripada gradu Trilju) iz 1701. godine navodi se "Čokić drugi Radojica".[30]

Geografske odrednice

uredi

Zaseok Čokići, selo Rača, kod manastira Rača u blizini Bajine Bašte.

Čokića kuće u mestu Brela - 15 km od Makarske u pravcu Splita, Dalmacija.

Zaseok Čokići, selo Bistrica, u blizini Banje Luke u Republici Srpskoj, na 44°48'27" severno od ekvatora i 17°04'14" istočno od početnog meridijana.

Čokića livada kod Nikšića.

Oblast Vraka se nalazi severno od Skadra uz Skadarsko jezero i obuhvata 6 sela: Novi Borič, Stari Borič, Grilj, Raš, Kule i Omara. Severno od sela Kule, na pola puta ka granici sa Srbijom nalazi se planinski masiv sa toponimom Čok.

Definicije

uredi

Značenje prezimena Čokić: a) Veliko bratstvo – različite slave, religije, a isto prezime, kazuje da Čokići pre seobe nisu bili jedna familija, već rod, bratstvo ili pleme. U nahijama stare Crne Gore svako selo je pleme za sebe, a u njima postoje više familija sa različitim ili istim slavama, kao i religijama (na primer Kuči). Karakteristika prezimena poreskih obveznika iz Kovačevca 1836. godine je da su patronimije (imena po ocu ili pretku), izuzev kod Marka Čokića čije je prezime staro i u Kovačevac doneseno iz starog kraja.[31] b) Imaju velike posede – familija sa čitavim potezima zemljišta u bivšem i sadašnjem vlasništvu po katastarskim knjigama u Kovačevcu.

v) Nekome su se mnogo zamerili – pobegli su u Šumadiju jer su se zakrvili sa Turcima, a i usput su proveli dosta vremena probijajući se i tukući sa Turcima.

g) Među ekavizmima koje nalazimo u Vukovom rečniku iz 1818, nalazi se i imenica čovek. Osnovna su tri njena oblika: čovek, čovjek i čovik. Uz to dolaze i različite fonetske izmene koje su pratile ove reči u toku razvitka našeg jezika: čojek, čoek, čok, ček i slično. Oblik čoek, sa mogućim varijantama: čojk, ček. Čok i sl. nalazimo u svim crnogorskim govorima, istočnocrnogorskog: čoek, ček, čok; iz Kuča i Pipera: čok – čoka. I u govorima centralne Šumadije imamo: čoek, čoeka, čoeče.[32]

Bratstvo predstavlja rođačke grupacije, dok pleme teritorijalne. Bratstva podrazumevaju isključivo krvno srodstvo. Bratstva se dele na porodice. Prvi znak bratskog jedinstva predstavlja slavljenje istog sveca. Pleme se sastoji od više bratstava. U stara vremena plemena su predvodili serdar ili vojvoda. I danas postoji familija Serdarevići (vodi poreklo od Petkovića) u Koraćici kod Mladenovca za koje se navodi da su u srodstvu sa familijom Čokića iz Koraćice (Petkaći).[9]

Istorijski osvrt

uredi

Posle učešća Klimenta u austrijskom ratu protiv Turske skadarski vezir Hodaverdi-paša Mahmudović, u nameri da se oslobodi njihovog pritiska na Skadar, silom preseljava jedan deo Klimenta iz Malesije na Pešter 1700. godine. Prva faza procesa islamiziranja srpskog stanovništva na Pešteru bila je završena do tursko-austrijskog rata 1737-1739. godine. Kad je ćesarski pukovnik Lentulus 1737. godine prodro do Novog Pazara i Peštera, on tamo nije našao katolička naselja, niti su Klimenti muslimani s Peštera pristali uz njega. Uz njega su pristali pravoslavni Srbi i Klimente katolici iz Brda, i kad se on povukao u Srbiju, s njim su se povukli i oni i naselili su se neki ispod planina Rudnika i Avale, a drugi su prešli čak u Srem i nastanili su se u selima Hrtkovci i Nikinci kod Sremske Mitrovice.[33] Klimenti, dok su održavali krsnu slavu, slavili su Sv. Nikolu.

Severno od plemena Klimenti živi pogranično pleme Kuči. Kuči slave Sv. Nikolu, kao i Todorovu subotu. Takođe posle Morejskog tursko mletačkog rata 1684-1699. zbog turskih represivnih mera mnogi iz plemena Kuča i Pipera morali su da se sele za Srbiju. Do masovnijeg preseljenja Kuča u Srbiju došlo je kasnije posle prvog turskog progona 1774. godine.[34] Na istoku se Kuči graniče sa Albanijom, na severu i severoistoku je područje Vasojevića i Plavska oblast, zapadno su Bratonožići i Piperi, a južna granica Kuča je prema gradu Podgorica. Inače, administrativno, teritorija Kuča je u sastavu opštine Podgorica.

U Šumadiji prema ispitivanju Cvijićevih đaka i sledbenika prevagu u stanovništvu imaju doseljenici sa crnogorskih Brda, osobito sa visoravni oko Durmitora i od Pive, zatim od Pešteri i Sjenice. U dinarskoj struji najjača je ona njena grana koja je polazila od Bijeloga polja, Sjenice, Pešteri i Bihora i preko Javora i Kokinog broda naselila Stari Vlah i Dragačevo, zatim visoke šumadijske oblasti. Ova je grana preko Kačera i Gruže doprla i u Jasenicu i odatle dalje na sever u Beogradsku okolinu. Većina sadašnjeg stanovništva Šumadije je doseljena posle 1690. godine, ili se naselila, posle lutanja, prilikom većih i manjih seoba 1718, 1737, Kočine krajine 1788, i kasnije. Selo Ratari se 1717. godine tokom Habsburške okupacije navodi kao naseljeno mesto od ukupno 19 u Smederevskom okrugu. Preci Čokića su na Rudnik stigli posle Prve seobe Srba 1690. godine. godine pod patrijarhom Arsenijem IV Jovanovićem Šakabentom.[8][35] Posle ratova između Austrije i Turske i mirom koji je zaključen u Požarevcu 1718. godine Banat je pripao Austriji. Pomeranjem granice prestala je potreba za postojanjem Potisko – Pomoriške granice i Srbima graničarima je ponuđeno da ostanu na istom mestu i postanu kmetovi ili da pređu na novu granicu na Dunavu i zadrže status graničara sa svim privilegijama. Granica nije zamišljena kao jedna linija već kao skupina sela naseljenih po dubini. Iako je zvanično naseljavanje počelo 1751. godine oko 2500 porodica je već ranije prešlo Tisu i samoinicijativno se naselilo u mestima predviđenim za granicu. U cilju održavanja reda na toj teritoriji i saobraćaja na Tisi formirano je šest kompanija i sedište jedne je bilo u mestu Vranjevo na obali Tise preko od Bečeja. Vranjevo je sada deo Novog Bečeja. Na ovom mestu je najveći broj graničara i prelazio u Banat.

Reference

uredi
  1. ^ NASELjA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 16) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XXVIII). Subotica, 1923.
  2. ^ Slavko Gavrilović. Prilog istoriji trgovine i migracija Balkan-Podunavlje XVIII- XIX stoleća. Beograd, 1969.
  3. ^ a b v g d đ Vladan Čokić. Poreklo i srodstvo familija doseljenih u Šumadiju u 18. veku - demografska i genetička analiza rodova. Beograd, 2019.
  4. ^ Sreta Pecinjački. Različiti podaci iz 1732-1733. godine o komorskim naseljima Rudničkog distrikta. Čačak, 1976.
  5. ^ Dragana Samardžić. Kazivanja o srpskom ustanku 1804. Janićije Đurić, Gaja Pantelić, Petar Jokić, Anta Protić. Beograd, 1980.
  6. ^ a b v Živadin T. Čokić. Život jednog srpskog vojnika – memoari Živadina T. Čokića. Beograd, 1999.
  7. ^ Dragana Samardžić. Kazivanja o srpskom ustanku 1804: Janićije Đurić, Petar Jokić, Antonije Protić. Beograd, 1980.
  8. ^ a b v NASELjA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 13) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XXV). Beograd, 1923.
  9. ^ a b v g d đ NASELjA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 26) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XLVI). Beograd, 1930.
  10. ^ Miloje M. Radojević. Ropočevo i Sopot, povesnica o nastanku i ljudima. Sopot, 1986.
  11. ^ Kašić Dušan. Letopis koraćičke parohije. Koraćica, 1944.
  12. ^ Miladin T. Stankić. 150 godina škole u Koraćici. Koraćica, 2003.
  13. ^ Predrag Milićević. Amerić i Mala Vrbica (1516—1941). Amerić, 1997.
  14. ^ Ljubomir Pavlović. Kolubara i Podgorina - antropogeografska promatranja. Beograd, 1907.
  15. ^ Miloša Đ. Škarić. Dvanaest sela u Fruškoj gori. Objavljeno u Zborniku za narodni život i običaje južnih Slavena, broj 24, JAZU, Zagreb, 1919, str. 239-272.
  16. ^ Atanasije Urošević. Kosovo. Priština, Jedinstvo 1990.
  17. ^ Sreten Vukosavljević (1881-1960). Pisma sa sela. Beograd, 1962.
  18. ^ Prezimena u Crnoj Gori. Cetinje, 2003.
  19. ^ a b Dušan J. Popović. Srbi u Vojvodini. Od Karlovačkog mira 1699. do Temišvarskog sabora 1790. Novi Sad, 1990.
  20. ^ Slavko Gavrilović. Građa za istoriju Vojne granice u XVIII veku. Knj. 1, Banska krajina : 1690-1783. Beograd, 1989.
  21. ^ Gordana Vuković, Ljiljana Nedeljkov. Rečnik prezimena Šajkaške: (XVIII i XIX vek). Novi Sad, 1983.
  22. ^ Jovan D. Medurić. Bečejska gimnazija: 1925-2005. Bečej, 2005.
  23. ^ Borisav Čeliković. MLAVA, HOMOLjE, ZVIŽD. Naselja, poreklo stanovništva, običaji - knjiga 22. 1912.
  24. ^ Dušan J. Popović. Srbija i Beograd: od Požarevačkog do Beogradskog mira: (1718-1739). Beograd, 1950.
  25. ^ Nusret Mujagić, Đulaga Mujagić. Kovači – fenomenologija nastanka i razvoja tipičnog bosanskog sela. Tuzla, 2007.
  26. ^ Halid Čokić. Tri stoljeća porodice Čokić. Tuzla, 1999.
  27. ^ Đorđe Janjatović. Prezimena Srba u Bosni. Sombor, 1993.
  28. ^ Milan Radeka. Gornja krajina ili Karlovačko vladičanstvo : Lika, Krbava, Gacka, Kapelsko, Kordun i Banija. Zagreb, 1975.
  29. ^ Josip Bebić. Brela. Izd. Crkva u svijetu, Biblioteka korijeno, knjiga 3. Split, 1985.
  30. ^ Fazileta Hafizović. Popis sela i zemlje sandžaka Krka, Klis i Hercegovina, oslobođenih od Mletačke republike 1701. godine. Zagreb, 2016.
  31. ^ Bora Stefanović. Kovačevac i Kovačevačke familije. Kovačevac, 2008.
  32. ^ Peco Asim. Iz života naših reči. Beograd, 1996.
  33. ^ Mita Kostić: Ustanak Srba i Arbanasa u Staroj Srbiji protiv Turaka 1737-1739. i seoba u Ugarsku. Skoplje, 1930.
  34. ^ NASELjA SRPSKIH ZEMALjA (knjiga 4) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga VIII). Beograd, 1907.
  35. ^ Dušan J. Popović: Velika seoba Srba 1690 – Srbi seljaci i plemići. Beograd, 1954.

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Чокићи&oldid=27752324”