11. januar

11. januar je jedanaesti dan u godini u Gregorijanskom kalendaru. 354 dana (355 u prestupnim godinama) ostaje u godini posle ovog dana.

Događaji

januar
P	U	S	Č	P	S	N
	1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12	13
14	15	16	17	18	19	20
21	22	23	24	25	26	27
28	29	30	31

• 630 — Osvajanje Meke: Prorok Muhamed i njegovi sledbenici osvajaju grad, Kurejš se predaje.
• 1055 — Teodora je krunisana za caricu Vizantijskog carstva.
• 1158 — Vladislav II, vojvoda Češke postao je kralj Češke.
• 1569 — U Engleskoj je, pod patronatom kraljice Elizabete I, u katedrali Svetog Pavla u Londonu prvi put organizovana lutrija. Prihod je korišćen za obnovu utvrđenja, luka i drugih javnih radova.
• 1654 — Arauko rat: Špansku vojsku su porazili lokalni Mapuche-Huilliches dok je pokušavala da pređe reku Bueno u južnom Čileu.
• 1672 — Isak Njutn je izabran za člana Britanske kraljevske akademije.
• 1775 — Pogubljen je Jemeljan Pugačov, ruski kozak koji je, proglasivši se za cara Petra III, podigao ustanak protiv ruske carice Katarine II (1773-1775). Ustanak je imao karakter seljačkog rata i zahvatio je Uralski kraj, Povoložje i deo Sibira. U njemu su, pored ruskih, učestvovali i seljaci tatarskih narodnosti, kao i rudari i radnici iz ruskih manufaktura. Posle većih uspeha i pokazane organizatorske sposobnosti, Pugačov je poražen, zarobljen u kavez i odveden u Moskvu gde je pogubljen.
• 1779 — Čing Thang Khomba je krunisan za kralja Manipura, sadašnje jedne od saveznih država u Indiji.
• 1787 — Vilijam Heršel je otkrio dva Uranova meseca, koje je kasnije njegov sin nazvao Oberon i Titanija.
• 1811 — Skupština svih narodnih starešina u Srbiji osnovala je u vreme Prvog srpskog ustanka prva popečiteljstva (ministarstva). Ministar prosvete postao je najučeniji Srbin tog vremena, rektor Velike škole u Beogradu Dositej Obradović.
• 1843 — Austrijski car Ferdinand I je u vreme najvećeg uspona Ilirskog preporoda zabranio upotrebu ilirskog imena, posebno u „novinama i javnim spisima“.
• 1858 — Svetoandrejska skupština izvršila je smenu dinastije u Srbiji zbacivši kneza Aleksandra Karađorđevića. Na presto je vraćen Miloš Obrenović, a za njegovog naslednika proglašen je njegov sin Mihailo.
• 1861 — Američki građanski rat: Alabama se odvojila od Sjedinjenih Američkih Država.
• 1863 — Američki građanski rat: Bitka za Arkanzas: General Džon McKlernand i admiral David Dikon Porter zauzeli su reku Arkanzas za Uniju.
• 1870 — U Boki kotorskoj završen Krivošijski ustanak srpskog naroda, koji je izbio zbog odluke okupacionih vlasti zbog odluke austrougarske o uvođenju vojne obaveze za stanovništvo tog kraja. Primirje je uspostavljeno posle tromesečnih žestokih borbi, kada je austrijski namesnik Dalmacije general Gavro Rodić, po nalogu Beča, amnestirao ustanike, ukinuo zabranu slobodnog nošenja oružja, doneo odluku o nadoknadi materijalne štete i ukinuo vojnu obavezu za kotorski okrug.
• 1878 — U Srpsko-turskom ratu srpska vojska je oslobodila Niš i u grad je stupio vladar Srbije Milan Obrenović, tada knez, a od 1882. kralj. Za oslobođenje grada odlučujuća je bila pobeda Braničevske brigade na Čegru. U završnim operacijama Moravski i Šumadijski korpus osvojili su sve strateške objekte u Nišu. Tim činom ovaj drevni grad konačno je nakon viševekovne turske okupacije ponovo postao sastavni deo Srbije. Ovaj datum je u vojsci Kraljevine Jugoslavije slava Petog pešadijskog puka „Kralj Milan“.
• 1879 — Anglo-Zulu rat: Britanske snage pod komandom lorda Čelmsforda su napali Zululand bez dozvole britanske vlade.
• 1882 — Napadom ustanika na pandursku stanicu u Ulogu počeo ustanak u Hercegovini protiv austrougarske okupacije.
• 1886 — U Njujorku je počeo prvi šahovski meč za prvaka sveta između Vilhelma Štajnica i Johana Cukertorta, koji je dobio Štajnic rezultatom 10:5, uz pet remija. Titulu je odbranio 1889. i 1892. u mečevima protiv Mihaila Čigorina, ali je 1894. poražen od Emanuela Laskera. Napisao je „Udžbenik modernog šaha“, koji se smatra osnovom moderne šahovske strategije.
• 1916 — Prvi svetski rat: Sa Cetinja su zbog pada "Lovćena" u austrougarske ruke evakuisani prema Podgorici crnogorski dvor, vlada, vrhovna komanda, savezničke misije, a delimično i državne ustanove.
• 1917 — Kao rezultat sabotaže dogodila se eksplozija u fabrici municije u Kingslandu .
• 1919 — Rumunija je anektirala Transilvaniju koja je bila u sastavu Austrougarske monarhije do njenog raspada 1918. Mirom u Trijanonu 1920. Transilvanija je formalno dodeljena Rumuniji.
• 1922 — Prvi pacijent izlečen insulinom od šećerne bolesti je postao 14-godišnji Kanađanin Leonard Tomson.
• 1923 — Vojske Francuske i Belgije su okupirale Rursku oblast kako bi prisilile nemačku Vajmarsku republiku da plati odštetu za Prvi svetski rat.
• 1931 — Osnovana Biblioteka grada Beograda.
• 1941 — Drugi svetski rat: Nemačka i Italija su objavile rat SAD, a Kongres SAD je istog dana objavio rat tim dvema zemljama. Poljska je objavila rat Japanu, a Kuba, Kostarika, Nikaragva, Dominikanska Republika i Gvatemala Nemačkoj i Italiji.
• 1942 —
  • Drugi svetski rat: Japanci su zauzeli Kuala Lumpur.
  • Drugi svetski rat: Japanske snage napale Tarakan u Borneu (Tarakanska bitka).
  • Drugi svetski rat: Jugoslovenska izbeglička vlada u Londonu za ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva postavila Dragoljuba – Dražu Mihailovića, pukovnika jugoslovenske vojske i vođu četnika u okupiranoj zemlji.
• 1946 — Ustavotvorna skupština u Tirani je proglasila Narodnu Republiku Albaniju.
• 1962 — Pod snežnom lavinom, koja je u peruanskim Andima zatrpala selo Huaskaran, život je izgubilo više od 3.000 ljudi.
• 1970 — Armija Nigerije je posle 32 meseca borbi u građanskom ratu u kojem je poginulo milion i po ljudi, ugušila pobunu secesionista u provinciji Bijafra. Vođa pobunjenika general Čukvuemeka Odumegvu Odžukvu napustio je zemlju dan posle pada Overija, glavnog grada Bijafre.
• 1972 —
  • Uhvaćeni pripadnici hrvatskog proleća, Marko Veselica, Franjo Tuđman, Šime Đodan, Vlado Gotovac, Hrvoje Šošić, Jozo Ivičević-Bakulić, Zvonimir Komarica, Ante Glibota, Ante Bačić i Vlatko Pavletić.
  • Veštački sateliti: Američki astronauti iz broda “Apolo 17” Eugen Kernon i Harison Smit spustili su se na Mesec, u poslednjoj misiji u okviru programa “Apolo”.
• 1973 — Zapadnonemački kancelar Vili Brant i čehoslovački premijer Lubomir Štrougal potpisali su ugovor kojim je formalno poništen Minhenski pakt iz 1938. godine, kojim su Velika Britanija i Francuska prepustile nacističkoj Nemačkoj oblast Sudeta u Čehoslovačkoj.
• 1976 — Vojni puč: Predsednik Ekvadora Rodriges Lara zbačen vojnim udarom.
• 1989 — U Jugoslaviji u Titogradu je ispred Skupštine Crne Gore održan masovni miting građana na kojem je zatraženo smenjivanje državnog i partijskog rukovodstva. U 11 sati i 25 minuta potpredsednik Skupštine Crne Gore dr Božidar Tadić saopštio je da će Predsedništvo SR Crne Gore podneti Skupštini kolektivnu ostavku. Istoga dana, uveče, održana je vanredna sednica CK SK Crne Gore na kojoj su ostavke podneli predsednik i članovi Predsedništva CK SK Crne Gore. Na političku scenu stupila je grupa mladih komunista na čelu s Momirom Bulatovićem i Milom Đukanovićem.
• 1992 —
  • Referendum za teritorijalnu i političku autonomiju Albanaca u Makedoniji
  • Savet bezbednosti UN je, na zahtev Makedonije, odobrio upućivanje 800 vojnika UN-a u tu bivšu jugoslovensku republiku.
• 1994 — Partnerstvo za mir: U Briselu je završen samit NATO-a na kome je iniciran Program Partnerstvo za mir. Navedeno je da je cilj Programa postizanje spremnosti za očuvanje mira kroz zajedničko planiranje, obuku, vežbe i poboljšanje međuoperativnosti snaga zemalja partnera i NATO-a. Republika Srbija pozvana je da pristupi Partnerstvu dvanaest godina kasnije, na samitu u Rigi 29. novembra 2006, zajedno sa Bosnom i Hercegovinom i Crnom Gorom. Okvirni dokument o pristupanju potpisan je 14. decembra 2006. u Briselu, čime je Srbija i formalno postala učesnica Programa.
• 1995 — Rat u BiH: Turski dnevnik „Sabah“ zatražio od vođe bosanskih muslimana Alije Izetbegovića da se izjasni je li za diktatorsku ili demokratsku državu i objašnjenje o sudbini 350 miliona dolara s računa otvorenog u Švajcarskoj, s kojeg su on i članovi njegove porodice podizali novac. Pisanje lista izazvalo je veliku buru, ali odgovori nikad nisu dati.
• 1998 — Terorizam: Naoružani napadač, islamski fanatik, ubio je najmanje 22 i ranio 51 šiitskog muslimanskog vernika tokom molitve u džamiji u pakistanskom gradu Lahor.
• 2000 — Predsednik Alžira Abdelaziz Buteflika doneo je opštu amnestiju za pripadnike Islamske armije spasa i za uzvrat zatražio raspuštanje njihove organizacije.
• 2001 —
  • Vlada Burundija i pobunjenička grupa Hutu, jedna od dve etničke manjine, postigli su dogovor o povlačenju svojih trupa iz Demokratske Republike Kongo.
  • Vlada Hrvatske donela odluku o preuzimanju i korišćenju dokumentacije bivšeg predsednika Franje Tuđmana, prema kojoj će ove dokumente preuzeti Državni arhiv, što, prema hrvatskim zakonima, znači da oni neće moći biti korišćeni dok ne prođe 30 godina od njihovog nastanka, osim u posebnim slučajevima kada to odobri Vlada.
  • Terorizam: Vrhovni sud SAD osudio je Francuza Zakariasa Musauia za učešće u terorističkim napadima 11. septembra, što je prva kazna u SAD koja se direktno odnosi na te napade.
  • Visoki predstavnik u BiH Volfgang Petrič doneo je odluku kojom se uspostavlja neophodan privremeni mehanizam, koji garantuje sredstva za implementaciju odluke Ustavnog suda BiH o konstitutivnosti naroda. Ovom odlukom se od entitetskih parlamenata zahteva da izmene i dopune svoje ustave da bi oni bili u skladu sa odlukom Ustavnog suda BiH.
  • Stalni savet OEBS-a usvojio je odluku o uspostavljanju misije OEBS-a u SR Jugoslaviji (SRJ). Predstavnici 55 zemalja članica OEBS-a odlučili su da mandat buduće misije u SRJ sa sedištem u Beogradu bude do 31. decembra 2001. godine.
  • Vlada SRJ donela je odluku o obnavljanju diplomatskih odnosa između Jugoslavije i Albanije, koji su prekinuti 17. aprila 1999. kao posledica aktivne podrške i učešća Albanije u agresiji NATO na Jugoslaviju i teritorijalnih pretenzija prema Kosovu i Metohiji.
• 2002 — Veštački sateliti: Prva evropska svemirska letelica “Ariana-5” eksplodirala je odmah pošto je lansirana iz Francuske Gvajane, nakon čega su se dva satelita vredna 600 miliona dolara, srušila u Atlantik.
• 2003 — Indijska vlada i pokret Naga, jedan od najstarijih separatističkih pokreta u Aziji, postigli su dogovor da petogodišnji prekid vatre postane stalan.
• 2006 — Vulkan Ogastin na Aljasci eruptirao dva puta, što je prva njegova erupcija od januara 1986.
• 2007 — CIA skinula oznaku tajne sa dokumenata koji opisuju ulogu Tomislava Merčepa u Hrvatskoj, kada je počinio i direktno naredio brojne zločine nad Srbima.
• 2008 —
  • Pozivajući se na ravnopravnost verskih zajednica u crnogorskom Ustavu, predstavnici vladajuće koalicije u Crnoj Gori DPS-SDP odbacili su tvrdnje ruskog patrijarha Aleksija II da su vernici Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori ugroženi.
  • Nezavisnost: "Internešenel herald tribjun" objavio je da su se SAD i Nemačka dogovorile da priznaju Kosovo i da su pozvale ostatak Evrope da učine isto kada pokrajina proglasi nezavisnost.
• 2014 — Građanski rat: Najmanje 200 ljudi utopilo se u Belom Nilu, prilikom bega od sukoba u Južnom Sudanu, pošto je prenatrpano plovilo potonulo, kod Malakala. Tamošnji sukob predsednika Salve Kira i vođe pobunjenika, bivšeg potpredsednika Rijeka Mačara, pretvorio se u etnički rat zavađenih plemena Dinka i Nuer.

Rođenja

• 1503 — Parmiđanino, italijanski slikar i bakrorezac. (prem. 1540)
• 1920 — Slavko Janevski, makedonski pisac kratkih priča, romanopisac, pjesnik, filmski scenarista, esejista i slikar. († 2000)
• 1924 — Rože Gijman, francuski endokrinolog sa američkim državljanstvom, dobitnik Nobelovu nagradu za medicinu 1977. godine. (prem. 2024)
• 1930 — Rod Tejlor, australijsko-američki glumac. (prem. 2015)
• 1934 — Mičel Rajan, američki glumac. (prem. 2022)
• 1941 — Žerson, brazilski fudbaler.
• 1943 — Branko Letić , srpski književni kritičar i profesor dubrovačke književnosti.
• 1945 — Žeraldo Azevedo, brazilski muzičar.
• 1956 — Filis Logan, škotska glumica.
• 1957 — Brajan Robson, engleski fudbaler i fudbalski trener.
• 1961 — Dubravko Jovanović, srpski glumac.
• 1963 — Mia Begović, hrvatska glumica.
• 1971 — Meri Džej Blajdž, američka muzičarka i glumica.
• 1971 — Mile Kekin, hrvatski muzičar i glumac, najpoznatiji kao pevač grupe Hladno pivo.
• 1972 — Amanda Pit, američka glumica.
• 1973 — Rokmond Danbar, američki glumac.
• 1975 — Mateo Renci, italijanski političar, 56. premijer Italije.
• 1978 — Emil Heski, engleski fudbaler.
• 1981 — Benjamin Auer, nemački fudbaler.
• 1982 — Uroš Mirković, srpski košarkaš.
• 1983 — Andre Mirer, švedski alpski skijaš.
• 1984 — Marko Perović, srpski fudbaler.
• 1985 — Zoran Erceg, srpski košarkaš.
• 1987 — Džejmi Vardi, engleski fudbaler.
• 1989 — Dani Karvahal, španski fudbaler.
• 1992 — Brijana Peri, američka hip hop muzičarka i glumica.
• 1996 — Leroa Sane, nemački fudbaler.

Smrti

• 1801 — Domeniko Čimaroza, italijanski kompozitor. (rođ. 1749)
• 1829 — Fridrih fon Šlegel, nemački književnik, književni kritičar, filozof i filolog (rođ. 1772)
• 1928 — Tomas Hardi, engleski književnik. (rođ. 1840)
• 1966 — Alberto Đakometi, švajcarski vajar i slikar. (rođ 1901)
• 1981 — Bjula Bondi, američka glumica. (rođ. 1889)
• 1988 — Izidor Ajzak Rabi, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1944). (rođ. 1898)
• 1991 — Karl Dejvid Anderson, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1936). (rođ. 1905)
• 1991 — Ratko Sarić, srpski glumac. (rođ. 1916)
• 1997 — Milutin Butković, srpski glumac. (rođ. 1930)
• 2003 — Jože Pučnik, slovenački filozof, sociolog i političar. (rođ. 1932)
• 2014 — Arijel Šaron, izraelski general i političar, 11. premijer Izraela. (rođ. 1928)
• 2015 — Jene Buzanski, mađarski fudbaler i fudbalski trener. (rođ. 1925)
• 2015 — Anita Ekberg, švedsko-italijanska glumica i model. (rođ. 1931)

Praznici i dani sećanja

• Srpska pravoslavna crkva slavi:
  • Svetih četrnaest hiljada mladenaca vitlejemskih
  • Prepodobnog Markela iz Apamije Sirijske
  • Prepodobnog Marka Grobara i Teofila Plačljivog
• 
• 
• 

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma