Википедија

Grad Bijeljina

град Босне и Херцеговине
Ukoliko ste tražili istoimeno naseljeno mjesto, pogledajte članak Bijeljina.

Grad Bijeljina je grad u Republici Srpskoj, Bosni i Hercegovini. Sjedište grada je gradsko naselje Bijeljina. Grad zauzima površinu od oko 734 km2. Prema konačnim podacima Popisa stanovništva BiH 2013. godine za Republiku Srpsku koje je izdao Republički zavod za statistiku a trebalo da preuzme i objavi Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine, u Gradu Bijeljini je popisano 103.874[1] (podatak RZS) ili 107.715[2] (podatak AGS) lica.

Grad Bijeljina

Grb Bijeljine
Grb

Zastava Bijeljine
Zastava
Osnovni podaci
Država  Bosna i Hercegovina
Entitet  Republika Srpska
Sjedište Bijeljina
Stanovništvo
Stanovništvo Rast 103.874[1] ili
Rast 107.715[2] (2013)
Gustina naseljenosti 141 st./km2
Geografske karakteristike
Površina 733,8 km2


Ostali podaci
Vremenska zona UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Gradonačelnik Ljubiša Petrović (SDS)
Poštanski broj 76300
Pozivni broj 55
Krsna slava Sveti Pantelejmon
Dan grada 24. septembar
(Dan oslobođenja grada u Drugom svjetskom ratu 1943. godine)
Veb-sajt www.gradbijeljina.org

Bivša opština Bijeljina je dobila status grada 18. jula 2012. odlukom Narodne skupštine Republike Srpske kada je usvojen „Zakon o Gradu Bijeljina”, odnosno „Zakon o lokalnoj samoupravi Republike Srpske”.[3] Zakon je stupio na snagu 26. jula 2012. godine kada je objavljen u Službenom glasniku Republike Srpske (Službeni glasnik Republike Srpske 70/2012).[4]

Geografija uredi

Grad Bijeljina se nalazi u sjeveroistočnom dijelu Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Smještena je u oblasti Semberije. Drugi je po broju stanovnika u Republici Srpskoj, nakon grada Banje Luke, i peti u Bosni i Hercegovini. Sa juga i zapada graniči se sa Brčko Distriktom i opštinama Lopare, Ugljevik i Zvornik, dok se na sjeveru i istoku graniči sa Srbijom preko rijeka Save i Drine.

Vodeni tokovi uredi

Bistrik je vodeni tok koji teče od sela Dvorovi do ušća u drugi bijeljinski vodeni tok Dašnicu, malo prije ušća u Savu kod uzvišenja Visoc. Bistrik u stvari predstavlja jedan presušeni rukavac Drine. Druga rječica u opštini Bijeljina je Dašnica koja skuplja male potočiće iz niskog podbrđa Majevice. Danas su ovi vodeni tokovi kroz ravnicu Semberiju skoro presušili zbog meliorizacije i prosijecanja kanala Dašnica, koji s dva račvanja ide od Janje do Gornjeg Crnjelova i približno označava granicu ravne Semberije. Južnom granicom opštine Bijeljina teče rječica Tavna i rijeka Janja koja ima dužinu od 57 km i površinu sliva od oko 300 km2 a protiče kroz tri opštine Semberije i Majevice.

Čuvene su ljekovite vode Banje Dvorovi u naselju Dvorovi 6 km od Bijeljine. U sklopu lječilišta izgrađen je i otvoreni bazen olimpijskih razmjera koji se puni termalnom i pitkom vodom. Termalna voda Banje Dvorovi, čija je temeperatura viša od 38 °C, tretira se kao hipertermalna voda i pomaže u liječenju raznih kožnih bolesti, nekih oblika čireva i postreumatskih stanja. Odlične uslove za kupanje i ribolov pruža desna obala Drine, pred njeno ušće u Savu.

Geološki sastav uredi

U geološkom smislu, ravna Semberija je nekada bila dio Panonskog mora (Paratetis), koje je postojalo od početka miocena oko 30 miliona godina i presušilo tokom ledenih doba. Današnji izgled ravnice je rezultat rada erozija tokom ledenih doba i naročito riječnih naplavina — fluvijalne erozije. Brežuljci su rezultat marinsko-jezerskih sedimenata, za razliku od Majevice koja je flišni dinarid. U Semberiji koja predstavlja ravnu naplavinu rijeke Drine, prevladava plodna crnica i degradirani černozem, a dijelom i ritska crnica i riječni nanosi.

Naseljena mjesta uredi

 
Mapa naseljenih mjesta Grada Bijeljine

Prema Popisu stanovništva iz 1991. godine na području današnjeg Grada Bijeljine nalazila su se sljedeća naseljena mjesta:[5] Amajlije, Balatun, Banjica, Batar, Batković, Bijeljina, Bjeloševac, Brijesnica, Brodac Gornji, Brodac Donji, Bukovica Gornja, Bukovica Donja, Velika Obarska, Velino Selo, Vršani, Glavičice, Glavičorak, Glogovac, Gojsovac, Golo Brdo, Dazdarevo, Dvorovi, Dragaljevac Gornji, Dragaljevac Donji, Dragaljevac Srednji, Zagoni, Janja, Johovac, Kacevac, Kovanluk, Kojčinovac, Kriva Bara, Ljeljenča, Ljeskovac, Magnojević Gornji, Magnojević Donji, Magnojević Srednji, Međaši, Modran, Novo Naselje, Novo Selo, Obrijež, Ostojićevo, Patkovača, Piperci, Popovi, Pučile, Ruhotina, Suvo Polje, Triješnica, Trnjaci, Ćipirovine, Hase, Crnjelovo Gornje, Crnjelovo Donje, Čađavica Gornja, Čađavica Donja, Čađavica Srednja, Čardačine i Čengić.

Pored gorenavedenih naseljenih mjesta, prema Popisu stanovništva iz 2013. godine na području Grada Bijeljine nalaze se još: Gradac-Stupanj, Donji Zagoni, Mala Obarska, Novi i Slobomir.[6]

Mjesne zajednice uredi

Grad prema informacijama iz 2012. u Gradu ima 68 mjesnih zajednica, od čega 13 gradskih i 55 seoskih.[7]

  • MZ Amajlije
  • MZ Balatun
  • MZ Banjica
  • MZ Batar
  • MZ Batković
  • MZ Bjeloševac
  • MZ Bogdanovići
  • MZ Brijesnica
  • MZ Brodac
  • MZ Bukovica Gornja
  • MZ Bukovica Donja
  • MZ Velika Obarska
  • MZ Velino Selo
  • MZ Veljko Lukić
  • MZ Vršani
  • MZ Vuk Karadžić
  • MZ Galac
  • MZ Glavičice
  • MZ Glogovac
  • MZ Golo Brdo
  • MZ Gradac
  • MZ Dazdarevo
  • MZ Dašnica
  • MZ Dašnica
  • MZ Dvorovi
  • MZ Dragaljevac Gornji
  • MZ Dragaljevac Donji
  • MZ Dragaljevac Srednji
  • MZ Zagoni
  • MZ Zagoni Donji
  • MZ Janja
  • MZ Johovac
  • MZ Kovačići
  • MZ Kojčinovac
  • MZ Kriva Bara
  • MZ Ledinci
  • MZ Ljeljenča
  • MZ Ljeskovac
  • MZ Magnojević Gornji
  • MZ Magnojević Donji
  • MZ Magnojević Srednji
  • MZ Mala Obarska
  • MZ Međaši
  • MZ Modran
  • MZ Novi
  • MZ Novo naselje
  • MZ Obrijež
  • MZ Ostojićevo
  • MZ Patkovača
  • MZ Petnaesta majevička
  • MZ Piperci
  • MZ Popovi
  • MZ Pučile
  • MZ Ruhotina
  • MZ Sokolski dom
  • MZ Stari grad
  • MZ Suvo Polje
  • MZ Trnjaci
  • MZ Filip Višnjić
  • MZ Hase
  • MZ Centar
  • MZ Crnjelovo Gornje
  • MZ Crnjelovo Donje
  • MZ Čađavica Gornja
  • MZ Čađavica Donja
  • MZ Čađavica Srednja
  • MZ Čardačine
  • MZ Čengić

Političko uređenje uredi

Sastav Skupštine Grada Bijeljina prema rezultatima izbora 2020.
7
5
4
3
3
2
2
2
2
1
7 5 4 3 3 2 2 2 2 1 
Od ukupno 31 mandata na pojedine partije otpada:
      SNSD: 7
      SDS Semberija: 5
      DEMOS: 4
      PDP: 3
      SDS: 3
      SP: 2
      SDA-NIP: 2
      DNS: 2
      US: 2
      Pokret za Bijeljinu-NDP-Prva SDS: 1

Opštinska administracija uredi

Vidi još: Spisak načelnika i gradonačelnika u Republici Srpskoj
 
Zgrada administrativne službe Grada Bijeljina na Trgu Kralja Petra

Gradonačelnik Grada predstavlja i zastupa Grad i vrši izvršnu funkciju u Bijeljini. Izbor gradonačelnika se vrši u skladu sa izbornim Zakonom Republike Srpske i izbornim Zakonom BiH. Gradsku administraciju, pored gradonačelnika, čini i skupština grada. Institucionalni centar Grada Bijeljine je naselje Bijeljina, gdje su smješteni svi gradski organi.

Gradonačelnik Grada Bijeljine je Ljubiša Petrović ispred Srpske demokratske stranke, koji je na tu funkciju stupio nakon lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini 2020. godine. Sastav skupštine Grada Bijeljina je prikazan u tabeli.[8]

Nacionalni sastav uredi

Glavni članci: Popis stanovništva u SFRJ 1991: Bijeljina i Rezultati popisa stanovništva u Republici Srpskoj 2013.

Tokom rata u BiH, muslimansko stanovništvo se većinom iseljavalo iz Bijeljine, dok je veliki broj Srba iz drugih gradova Federacije BiH bio prognan u Bijeljinu. Na taj način je Bijeljina odigrala značajnu ulogu za srpske izbjeglice iz Sarajeva, Tuzle i Zenice, ali i drugih krajeva Federacije.

Prema konačnim podacima Popisa stanovništva BiH 2013. godine za Republiku Srpsku koje je izdao Republički zavod za statistiku a trebalo da preuzme i objavi Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine, u Gradu Bijeljini je popisano ili 103.874[1] (podatak RZS) ili 107.715[2] (podatak AGS) lica.[2]

Nacionalnost
(naseljeno mjesto)[1][2][9] 		2013. 1991. 1981. 1971.
Srbi [2] 91.784 (85,21%) ili [1] 89.474 (86,14%) 57.541 (59,44%) 56.029 (60,37%) 60.595 (69,79%)
Muslimani/Bošnjaci[a] [2]13.090 (12,15%) ili [1].11.680 (11,24%) 30.314 (31,32%) 24.282 (26,16%) 23.343 (26,88%)
Hrvati [2] 515 (0,48%) ili [1] 498 (0,48%) 517 (0,53%) 500 (0,54%) 806 (0,93%)
Jugosloveni — 4.256 (4,40%) 9.090 (9,79%) 747 (0,86%)
ostali i nepoznato [2] 2.326 (2,15%) ili [1] 2.222 (2,14%) 4.168 (4,30%) 2.907 (3,13%) 1.335 (1,54%)
Ukupno: [2] 107.715 (00,00%) ili [1] 103.874 (00,00%) 96.796 (00,00%) 92.808 (00,00%) 86.826 (00,00%)
Demografija[1][2][9]
Godina Stanovnika
1948. 63.877
1953. 86.865
1961. 78.890
1971. 86.826
1981. 92.808
1991. 96.796
2013. ?103.874

Nacionalne manjine uredi

Jevreji uredi

Najraniji tragovi o naseljavanju Jevreja u Bijeljinu potiču iz polovine XIX vijeka. Tada su se u ovaj grad u Semberiji naselile porodice španskih Jevreja — Sefarada, koji su dolazili iz Soluna, Skoplja i Sarajeva. Najprije su se doselile porodice Papo, Salom, Danon, Altarac i Alkalaj. Prema turskom popisu stanovništva iz 1865. godine u Zvorničkom sandžaku (kasnije Tuzlanski okrug) samo je u Bijeljini bilo Jevreja — popisane su 93 muške glave. To je bio i najbolji dokaz da je Bijeljina bila centar trgovine u sjeveroistočnoj Bosni, jer je poznato da su se Jevreji najradije naseljavali u one gradove koji su imali najbolje uslove za ovu vrstu zanimanja. Još 1867. godine Jevreji u Bijeljini su imali svoj hram i konfesionalnu osnovnu školu, tzv. Meldar sa 11 muških učenika (školu su pohađala samo muška djeca). Meldar se nalazio do početka Drugog svetskog rata u uličici odmah iza Srpsko-pravoslavnog arhijerejskog namjesništva, u blizini tadašnje gimnazije. Škola je bila smještena u prizemnoj zgradi. Posljednji vjeroučitelj u toj školi bio je Aron Altarac, koji je istovremeno vršio i funkciju honorarnog nastavnika jevrejske vjeronauke u Bijeljinskoj gimnaziji. Meldar je uništen za vreme Drugog svetskog rata. Uz hram Jevreji su imali priručnu biblioteku. Sefardi su se uglavnom naselili u dijelu grada oko Srpske osnovne škole (kasnije gimnazija), u Šabića mahali. Od doseljenja većina Jevreja bila je naseljena u nekadašnjoj ulici Maršala Tita i ulici Fadila Jahića Španca, do gradskog parka. Poslije 1878. u Bijeljinu su se počeli naseljavati Jevreji njemačkog porekla, tzv. Aškenazi. Među prvima su se naselili Grinfeld Gabor (1890. godine), Arpad Vajs (1895. godine) i nešto kasnije Vilim Švicer. Svi navedeni Jevreji bili su poznati bijeljinski veletrgovci. Sve do izgradnje velikog zajedničkog hrama—sinagoge početkom XX veka, koji se nalazio na prostoru današnjeg parka, ispred hotela Drina, Sefardi i Aškenazi su imali zasebne hramove, vjerske škole i rabine. Novi jevrejski hram bio je veoma prostran, sa galerijama na spratu i sa dva tornja. Sadržavao je i elemente istočnjačke arhitekture. Posljednjih nekoliko godina hram su opsluživala dva rabina. U toku Drugog svjetskog rata, Nijemci — a posebno njemačka manjina iz Francjozefsfelda (danas Novo selo) — izvršili su pogrom nad jevrejskim hramom i onesposobili ga za svaku upotrebu.[10]

Popis stanovništva iz 1879. za BiH pokazuje da je u kotaru Bijeljina bilo 149 Jevreja i da su svi bili nastanjeni u gradu. U odnosu na ukupan broj od 6.090 stanovnika Bijeljine, Jevreja je bilo 2,44%. Do drugog po redu popisa stanovništva u Austrougarskoj, izvršenog 1. maja 1885. godine, broj Jevreja u kotaru Bijeljina porastao je za 170, pa ih je bilo ukupno 319 ili 0,83% od ukupnog broja stanovnika kotara. Od toga su u gradu Bijeljini bila 293 Jevreja ili 3,75% od ukupnog broja stanovnika grada. Zanimljivo je da je deset godina kasnije (treći po redu austrougarski popis, iz 1895. za BiH) broj Jevreja u Bijeljinskom kotaru ostao na brojci 319, od čega u gradu 306 ili 3,28% od ukupnog broja stanovnika Bijeljine. U odnosu na ukupan broj stanovnika Bijeljinskog kotara Jevreja je bilo 0,67%. Četvrti popis stanovništva iz 1910. za BiH pokazuje da se broj Jevreja u kotaru Bijeljina povećao za 128, pa ih je bilo 447 ili 0,77% od ukupnog broja stanovnika kotara. Od toga je u gradu bilo 429 Jevreja ili 4,26% od ukupnog broja stanovnika Bijeljine. Najveći broj Jevreja činili su Sefardi, ukupno 400, dok je Aškenaza bilo 47.[10]

Odmah poslije okupacije zemlje domaći „kulturbundovci” stavili su se na raspolaganje njemačkoj vojsci. Oni su već u aprilu 1941. godine započeli opštu pljačku jevrejskih radnji i stanova. U blizini Bijeljine nalazilo se selo „Petrovo Polje” (danas Novo selo), u kome je živjelo dosta Nijemaca. Odmah po okupaciji ovo selo je promijenilo ime u „Šenborn”. To je bilo ime jednog njemačkog majora koji je komandovao prilikom zauzeća Bijeljine. Domaći Nijemci odmah su zauzeli sve jevrejske radnje, i to ne kao povjerenici, već su se ponašali kao vlasnici. Prave vlasnike tih radnji vodili su na prisilne radove, zlostavljali ih i raspolagali njima kao svojim robovima. Tokom 1941. godine Jevreji iz Bijeljine su u više mahova po naređenju Karla Lajtenbergera, krajslajtera Kulturbunda i folksdojčera Hajnriha Vinterkorna morali predati novac, zlato i dragocjenosti, jer su im zaprijetili strijeljanjem ako ne izvrše naređenje. U području Bijeljine živjelo je do rata preko 400 Jevreja. Niko nije smio ostati kod svojih kuća, izuzev dvije žene u mješovitom braku, od kojih je jedna ubijena. U logore je odvedeno 200 Jevreja, od kojih se nijedan nije vratio. Od prebjeglih na oslobođenu teritoriju, kao aktivista i boraca NOP-a poginulo ih je 11 a 7 bilo uhvaćeno od 13. SS divizije. Ostatak se spasio prelaženjem na oslobođenu teritoriju, bjekstvom na italijansko okupaciono područje ili u vojnom zarobljeništvu.[11]

Karavlasi uredi

Karavlasi (tur. Crni Vlasi) često se miješaju sa Romima; sebe smatraju posebnim narodom porijeklom iz Rumunije.[12] Karavlasi su u ove krajeve došli početkom XIX veka iz Vlaške u Rumuniji. Sada su naseljeni u selima Batković i Modran kod Bijeljine, te u Malom Sitnešu kod Srpca, Dragaševcu kod Vlasenice, Vozućoj na planini Ozren, u Devetinama kod Prnjavora i Ostružnji Gornjoj i Donjoj kod Stanara. Sada u Batkoviću, naselju nadomak Bijeljine, živi veliki broj Karavlaha u oko dvjesta kuća, a među njima je i oko tridesetak porodica njihovih sunarodnika, koji su početkom rata u Bosni i Hercegovini izbjegli iz Federacije BiH, iz sela Maoče na obroncima Majevice. Batkovljanski Karavlasi poodavno su prestali da obrađuju drvo. Mnogi od njih su se bavili muzikom, a sredinom prošlog vijeka otišli su na rad u Švedsku, te nešto manje u Austriju i Nemačku. Najveća skupina ih je u Geteborgu u Švedskoj. U Batkoviću su izgradili najsavremenije kuće, a obradivu zemlju su — zbog zaposlenja u inostranstvu — dali susjedima, batkovljanskim poljoprivrednicima u zakup. Karavlasi u Semberiji bili su uvijek na dobrom glasu — čestiti i pošteni ljudi, vrijedni i iskreni. Većina ih slavi krsnu slavu Svetu Petku, a manji broj Svetog Nikolu i Đurđevdan. Karavlasi se podjednako koriste srpskim i rumunskim jezikom, odnosno dako-rumunskim dijalektom, ali sve češće srpskim jezikom.

Karavlasi, su pravoslavne vjere, pa je ta njihova dvojezičnost dovela do zabune o etničkom identitetu. Naime, Karavlasi, starosedioci u Batkoviću, imaju trojni etnički identitet. Izjašnjavaju se kao Karavlasi, ali i kao Rumuni i Srbi. Karavlasi iz Maoče u međusobnom razgovoru koriste isključivo rumunski jezik a u razgovoru sa ostalim narodima srpski jezik, pa se izjašnjavaju i kao Rumuni i kao Karavlasi. Tako im je jezik, uz religiju i dva vijeka zajedničkog života sa Srbima u Semberiji, imao ključnu ulogu u formiranju identiteta Karavlaha u Batkoviću.[13]

Nijemci uredi

Neposredno poslije okupacije Austrougarske, naseljavaju se trgovci Nijemci, a 1882. godine na tri kilometra od grada naselili su se Nijemci iz Srema i Banata (porijeklom iz Virtemberga). Naselje je dobilo naziv Francjozefsfeld (njem. Franzjosefsfeld — dosl. Polje Jozefa) poslije Prvog svjetskog rata; kasnije Petrovo Polje u čast kralja Petra I, danas Novo Selo, postojalo je sve do 1942. godine.[14] Nijemci, nešto preko 2.000 ljudi, iselili su 1942. godine. Komanda njemačke vojske je donijela odluku da se kompletno selo iseli u poljski grad Lođ.[15] Po Popisu iz 1931. u Kraljevini Jugoslaviji na ovom području je živjelo oko 2.000 Nijemaca, dok danas u Bijeljini živi samo desetak porodica njemačkog porijekla.[16]

Romi uredi

Po Popisu stanovništva iz 1981. u SFR Jugoslaviji 976 lica izjasnilo se kao Romi, dok je Roma u Bijeljini stvarno bilo oko 2.500 (velik broj Roma izjasnio se da su Muslimani). Romi su se u ovom kraju pojavili za vrijeme turske carevine, početkom XVII vijeka. Prema porijeklu, etničkom sastavu i antropološkim odlikama, bijeljinski Romi se dijele u dvije grupe. Jedna grupa je porijeklom iz Egipta a druga iz Indije. I jedni i drugi su u prošlosti, sve do vremena SFRJ, smatrani građanima drugog reda, nazivani raznim pogrdnim imenima i bili strogo izolovani u poseban dio grada. Romi porijeklom iz Egipta (tur. „kiptijan” — kopti) migrirali su poslije turske invazije na Egipat početkom XVI vijeka. Primili su islam postepenim seljenjem i preko Palestine i Anadolije dok nisu stigli na Balkan. Turci su se njima koristili kao pomoćnim osobljem u svojim pohodima u Evropi, dok su ih u vrijeme mira naseljavali u posebna naselja. Tako je bilo i u Bijeljini. Živjeli su dugo sa slovenskim sugrađanima, izgubili su vlastiti jezik, običaje i ostale karakteristike posebne nacije. Romi porijeklom iz Indije migrirali su iz svoje pradomovine pred najezdom Mongola, pa su postepenim seljakanjem preko Avganistana, Irana i Turske došli na Balkan. Turci su ovu skupinu Roma nazivali „gurbeti” (tur. za skitnica). U okolini Bijeljine (selo Ravno polje) naseljeni su početkom XIX vijeka. U toku Drugog svjetskog rata četnici su ih protjerali iz sela u Bijeljinu. Poslije Drugog svjetskog rata, komunistička vlast je u naselju Fincijev Salaš sagradila 100 kuća. Odatle su postepeno migrirali u grad. Danas žive na periferiji Bijeljine. Od ’60-ih godina veliki broj Roma je na radu u zapadnoj Evropi. Podigli su moderne, savremeno opremljene kuće, a smatra se da ovih Roma ima približno 1.500.[14]

Slovaci uredi

Doseljavanje Slovaka u Bijeljinu počelo je 1885. godine kada se 12 porodica iz mjesta Pivnica, Kovačica, Ljuba, Bingula i Bački Petrovac naseljava u Ljeljenču. Slovaci su počeli da se naseljavaju u Bijeljini u potrazi za boljim životnim uslovima. Svi Slovaci koji su se tada doselili u Bijeljinu bili su poljoprivrednici. Pored poljoprivrede, neki od Slovaka su bili i zanatlije; kolarski i kovački zanati su bili među najzastupljenijim. Jedini poznati izuzetak je Jozef Senohradski, industrijalac koji je 1902. kupio zemlju i izgradio jednu od najmodernijih ciglana u tadašnjoj Bijeljini. Za razliku od prve, treća generacija Slovaka u Bijeljini se nakon 1945. godine okreće školovanju i daje veći broj intelektualaca. Slovaci u Bijeljini, posebno oni koji su bili ekonomski moćniji, značajno su doprinosili i razvoju ovog kraja. Kao ilustracija ove tvrdnje su priznanja porodici Šimon, tačnije Mihajlu Šimonu i njegovoj supruzi Julijani. Oni su darovali 4,5 dunuma zemlje u Ljeljenči za izgradnju osnovne škole, kao i veliki novčani prilog. Pored ovoga, Mihajl je odlikovan i ukazom kralja Petra II od 30. decembra. 1937. jer je kao volonter u dva mandata bio član Izvršnog odbora Opštine Bijeljina. U to vrijeme, Julijana je bila jedan od osnivača Prostornog društva za obrazovanje ženske djece „Knjeginja Zorka”.[17]

Od 2006. godine u Bijeljini postoji Udruženje Slovaka Semberije „Juraj Janošik”. Godine 2009. je otvorena Slovačka evangelička crkva, a riječ je o prvom vjerskom objektu te vrste u BiH. Crkva je izgrađena donacijom Slovaka koji žive u Semberiji, uz pomoć Opštine Bijeljina i Ambasade Slovačke u BiH. U Bijeljini danas živi između 20 i 30 slovačkih porodica.[18]

Znamenitosti uredi

 
Spomenik kralju Petru Karađorđeviću

Spomenik Kralju Petru uredi

Glavni članak: Spomenik kralju Petru I Karađorđeviću (Bijeljina)

Na glavnom trgu Bijeljine, ispred gradske skupštine, nalazi se spomenik kralju Petru I Karađorđeviću, replika spomenika podignutog prije Drugog svjetskog rata. Autor originalnog spomenika je hrvatski vajar Rudolf Valdec. Tokom Drugog svjetskog rata ustaše su spomenik sklonile sa trga i uništile, a i komunistička vlast po završetku rata je odbila da ga vrati. Tek prve godine Rata u Bosni i Hercegovini, 1992. godine, replika spomenika je postavljena na mjesto na kojem se nalazio i originalni spomenik a na čijem je mjestu za vrijeme SFRJ stajao spomenik borcima NOR-a. Autor replike je akademski vajar Zoran Jezdimirović.

Manastir Tavna uredi

Glavni članak: Manastir Tavna
 
Manastir Tavna

Manastir Tavna je smješten u južnom dijelu opštine Bijeljina. Prvobitni manastir je zadužbina sinova Stefana Dragutina, Vladislava i Urošica. Današnji manastir je smješten gdje i prvobitni, i stariji je od većine manastira u svojoj okolini. U prvim godinama turske vladavine, manastir Tavna je bio oštećen, ali je uz pomoć pravoslavne zajednice tokom narednog vremena popravljen. Između 1941. i 1945. godine, ustaše su bombardovale ovaj manastir, ali je ponovo popravljen nakon Drugog svjetskog rata.

Manastir Svete Petke uredi

Glavni članak: Manastir Svete Petke — Pet jezera (Bijeljina)

Manastir Svete Petke je novi manastir u gradu Bijeljini. Nalazi se u sjevernom dijelu, u naselju Pet Jezera. Manastir je rađen u ruskom stilu. Posvećen je Svetoj Petki i Svetom Sergeju. U manastirskom kompleksu se nalazi starački dom i spomenik poginulim borcima VRS i nastradalim civilima opština Ilijaš, Breza i Visoko u posljednjem ratu.

Banja Dvorovi uredi

Glavni članak: Banja Dvorovi

Banja Dvorovi se nalazi u selu Dvorovi, istočno od Bijeljine. Sastoji se od hotela „Sveti Stefan”, banjskog medicinskog bloka, kompleksa bazena punjenih lokalnom termomineralnom vodom (75 °C), sportskim terenima za tenis, mali fudbal i košarku itd. Kompleks bazena, koji se sastoji od jednog olimpijskog bazena, dodatna dva bazena za odrasle sa srednjom dubinom, te dva bazena za djecu i kompleksa uslužnih radnji, tokom ljetnih perioda predstavlja glavno mjesto za rashlađivanje većine stanovništva Bijeljine i okolnih sela.

Etno-selo „Stanišići” uredi

Glavni članak: Stanišići (etno-selo)
 
Etno-selo „Stanišići”

Etno-selo „Stanišići” je etno-selo u okolini Bijeljine (tri kilometra od grada). Kompleks je izgrađen u martu 2003. godine[19] i u početku se sastojao od jednog vještačkog jezerceta, restorana i potočića, ali se vremenom širio pa danas sadrži dvije funkcionalne vodenice — jednu „drinsku” (iz 1917) i jednu „potočnu” (iz 1937), mljekarnik (iz 1948), kameni bunar, ambar, još jedno jezerce i restorane sa domaćim specijalitetima pripremanim na tradicionalnom ognjištu (gdje se služe i peciva od brašna samljevenog u dvjema vodenicama, kao i jela savremene kuhinje).[20]

U organizaciji etno-sela moguće su vožnje fijakerom i lovačkim saonicama po semberskim selima i obali Drine.

U etno-selu „Stanišići” postoji i drvena kuća iz 1933. godine u kojoj se prodaju unikatni drveni namještaj (tronošci, stolice, stolovi), stari alati i drugi suveniri.

Sport uredi

Počeci organizovanog bavljenja sportom u Bijeljini se vezuju za 1908. godinu i osnivanje Gimnastičkog društva „Srpski sokolovi” (pod nazivom „Obilić”) koje je bilo dio Sveslovenskog sokolskog pokreta. U „Obilić” je bila uključena skoro sva srpska omladina iz grada i ubrzo je društvo brojalo preko 250 članova. Sokolari su vježbali trčanje, rvanje, bacanje kugle, dizanje tereta, bacanje koplja, izvodili su vježbe na spravama — razboju, vratilu, konju s hvataljkama itd. Iste godine osnovan je i „Muslimanski soko” koji je, pored sportskih, imao i horsku i tamburašku sekciju, a uskoro je osnovan i „Hrvatski soko”.

U Bijeljini je 1929. godine, zahvaljujući zalaganju uglednih Bijeljinaca, počela izgradnja „Sokolskog doma”; završen je početkom 1932. godine i odmah je postao jedna od najreprezentativnijih građevina u gradu.

Prvi sportski klub u Bijeljini osnovan je 1919. godine pod nazivom „Podrinje”; slijedi osnivanje klubova „Zora”, „Građanski” i „Semberija”, a 1938. godine osnovan je i „Radnički”, preteča današnjeg FK Radnik.

Poslije Drugog svjetskog rata dolazi do snažnijeg razvoja sporta i fizičke kulture, a grade se i veći sportski tereni u Bijeljini, Janji i Dvorovima, sportske dvorane u Bijeljini i većim seoskim mjesnim zajednicama, kao i olimpijski bazen u Dvorovima.

Bijeljinski sportisti su postizali značajne rezultate na takmičenjima na kojima su učestvovali, kako na lokalnom tako i na međunarodnom planu.[21]

Prije Drugog svjetskog rata, preteče današnjeg FK Radnik bili su FK Podrinje, Zora i Radnički, da bi 14. juna 1945. godine bio osnovan FK Radnik. To ime je zadržao do danas, sem što se u periodu od 1995. do 1997. zvao FK Panteri Bijeljina. Fudbalski klub Radnik je u tri navrata od 1945. do 1991. nastupao u II saveznoj ligi Jugoslavije. Najveći uspjeh FK Radnik je zabilježio 1999. i 2005. godine — kada su bili šampioni Republike Srpske,[22] ali i 2010. godine — kada su osvojili Fudbalski kup Republike Srpske.[23]

Fudbalski klub Mladost je klub iz Velike Obarske kod Bijeljine. FK Mladost je osnovan 1948. godine u FNRJ pod imenom DTV „Partizan”. U Kupu Republike Srpske u fudbalu najbolji plasman je igranje u četvrtfinalu. Najveći uspjeh FK Mladost je zabilježio u sezoni 2012/13, kada su bili šampioni Republike Srpske.[24]

Odbojkaški klub Radnik u muškoj konkurenciji je bio šampion Republike Srpske 2002. i 2005. godine te pobjednik Kupa 2005. godine, a u ženskoj konkurenciji OK Radnik je osvojio Kup Republike Srpske 2005. godine.[21]

Karatisti su se pod nazivom „Partizan” takmičili u II ligi Jugoslavije, a pod nazivom „Panteri” bili su prvaci Premijer lige BiH 2006. godine, uz mnoštvo medalja osvojenih na svjetskim i prvenstvima Evrope. Bokserski klub Radnik je najuspješniji bokserski kolektiv na području bivše Jugoslavije u sezoni 2007/08. Član BK Radnik Velibor Vidić je peti na rang listi Olimpijskog komiteta za Evropu. Šahovski klub Panteri se uspješno takmiči u Premijer ligi BiH, a njihov član Dalibor Stojanović je učesnik Olimpijskih igara u šahu.[21]

Pobratimljeni gradovi i međunarodna saradnja uredi

Bijeljina je pobratimljena sa sljedećim gradovima:[25]

Takođe, Grad Bijeljina u okviru prekogranične saradnje razvija intenzivne ekonomske i kulturne odnose sa mnogim susjednim gradovima i opštinama u zemljama okruženja.

Poznate ličnosti uredi

Sljedeće poznate ličnosti su rođene u Bijeljini:

Galerija uredi

Vidi još uredi

Napomene uredi

  1. ^ Muslimani su se na popisu 2013. izjašnjavali kao Bošnjaci.

Reference uredi

  1. ^ a b v g d đ e ž z i „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA”
  2. ^ a b v g d đ e ž z i j „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. — konačni rezultati popisa” (PDF). popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. 2013. Pristupljeno 27. 4. 2017. 
  3. ^ „Narodna skupština Republike Srpske: Okončano proljećno zasjedanje Narodne skupštine Republike Srpske, 18. jul 2012.”. Arhivirano iz originala 07. 08. 2012. g. Pristupljeno 05. 08. 2012. 
  4. ^ Službeni glasnik Republike Srpske: Službeni glasnik Republike Srpske broj 70, 26. jul 2012.[mrtva veza]
  5. ^ „Popis stanovništva 1991. godine” (PDF). Pristupljeno 15. 6. 2016. 
  6. ^ „Preliminarni rezultati popisa 2013” (PDF). Pristupljeno 15. 6. 2016. 
  7. ^ „Grad Bijeljina: Mjesne zajednice, 5. avgust 2012.”. Arhivirano iz originala 25. 03. 2013. g. Pristupljeno 25. 03. 2013. 
  8. ^ „Bijeljina”. izbori.ba. Pristupljeno 24. 6. 2021. 
  9. ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
  10. ^ a b „Jewish Community of Bosnia and Herzegovina — Jevreji Bijeljine od doseljenja do 1914. — Jevreja, Bijeljina, Bijeljini, Bijeljine, Bilo”. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  11. ^ „Jevreji Bijeljine — EL MUNDO SEFARAD”. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  12. ^ „Crni čovjek – priča o Karavlasima u BiH — hodoljub”. hodoljub. Pristupljeno 26. 9. 2014. [nepouzdan izvor?]
  13. ^ „Karavlasi u semberskoj ravnici”. Nezavisne novine. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  14. ^ a b „BIJELJINA”. Pristupljeno 26. 9. 2014. [mrtva veza]
  15. ^ „Nijemci u potrazi za korijenima”. DW.DE. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  16. ^ „Nijemci u Bijeljini — AUDIO » BHRT”. BHRT. Arhivirano iz originala 23. 09. 2015. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  17. ^ Izvor: Bijeljina Danas (12. 9. 2011). „Udruženje Slovaka Semberije Juraj Jánošík — Bijeljina Danas”. Bijeljina Danas. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  18. ^ „U Bijeljini otvorena slovačka evangelistička crkva”. Klix.ba. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  19. ^ Etno-selo, Pristupljeno 5. maj 2013.
  20. ^ „Zvanična prezentacija etno-sela Stanišići”. Pristupljeno 27. april 2017.
  21. ^ a b v „Sport :: ZVANIČNA PREZENTACIJA GRADA BIJELjINA ::”. Arhivirano iz originala 12. septembar 2014. g. Pristupljeno 26. septembar 2014. 
  22. ^ „Bijeljinski Radnik šampion Republike Srpske”. frontal.rs. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  23. ^ „Kup FS RS — Fudbalski Savez Republike Srpske”. Arhivirano iz originala 30. 08. 2012. g. Pristupljeno 26. 9. 2014. 
  24. ^ „Upoznajte prvaka RS-a, Mladost iz Velike Obarske”. Arhivirano iz originala 12. 09. 2014. g. Pristupljeno 26. 9. 2014.  Nepoznati parametar |archiverurl= ignorisan (pomoć)
  25. ^ „Gradovi pobratimi”. Pristupljeno 14. 6. 2016. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Град_Бијељина&oldid=27528878”