Википедија

Hronologija ustaških zločina 1942.

Nezavisna Država Hrvatska (1941-1945) proglašena je 10. aprila 1941. nakon ulaska njemačkih okupacionih trupa u Zagreb. Tokom prve godine postojanja NDH počinjeni su neki od najmasovnijih zločina ustaša nad srpskim, jevrejskim i romskim civilima i komunistima, među kojima je najviše bilo pripadnika hrvatskog naroda.

Ustaše odvode Srbe na streljanje, Banija, 1942.
Poverljivi izveštaj pukovnika Alemana zapovedniku Ustaške nadzorne službe Eugenu Kvaterniku o masovnim ubistvima srpskih rudara krampom od 11. februara 1942. godine.

Ideologija ustaškog pokreta bila je temeljena na rasističkoj i ekstremno nacionalističkoj politici, po uzoru na fašističke pokrete u Evropi, osobito one najuticajnije - u Italiji i Njemačkoj, na osnovu čega ovaj pokret ubrajamo među fašističke pokrete. Osnovna tendencija ustaške politike ticala se stvaranja etnički homogenog prostora u kome neće biti mjesta za pripadnike srpskog, jevrejskog i romskog naroda, kao i za političke neistomišljenike, osobito kada je riječ o komunistima. Ovakva politika rezultirala je masovnim uništavanjem srpskog, jevrejskog i romskog stanovništva, kao i svih političkih protivnika bez obzira na etničko porijeklo. Ovakva praksa bila je karakteristična za sve djelove NDH.

Izbijanjem partizanskog ustanka tokom 1941. u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, smanjen je intenzitet ustaških zločina u pojedinim regionima na području NDH. Boljom organizacijom partizanskog pokreta i masovnijim prilivom boraca omogućen je aktivniji otpor fašističkim formacijama i stvaranje slobodne teritorije. Ustaše sada moraju angažovati velike snage kako bi prodrle u srpska naselja, dok im je tokom ljeta 1941. polazilo za rukom da sa manjim snagama pohvataju velik broj stanovnika koje bi potom likvidirali. Međutim, u pojedinim regionima u kojima su uslovi organizovanja antifašističke borbe bili otežani (Srem, Slavonija, gradska naselja, itd.) ili u regionima koji su bili izloženi ofanzivama ustaških i njemačkih snaga (Kozara, Kordun, Fruška gora, itd.) zabilježeni su masovni zločini i masovne deportacije lokalnog stanovništva u logore, što je podrazumjevalo izuzetno visoke ljudske gubitke. Takođe, tokom 1942. zapaža se masovnije uništavanje romskog stanovništva nego prethodne godine. Ovo se odnosi na kolektivne deportacije romskih zajednica u logor Jasenovac. Isto tako, tokom 1942. učestale su kolektivne deportacije stanovništva srpskih sela Bosanske krajine, Slavonije i dijela Banije, kao i masovne deportacije iz drugih regiona, u logor Jasenovac, a nastavljene su i deportacije jevrejskog stanovništva u logore, kao i prethodne godine.

Pojedini regioni nastanjeni srpskim stanovništvom, pre svega u Bosni, bili su 1942. pošteđeni ustaških pokolja i masovnijih deportacija u logore zahvaljujući sporazumima o saradnji sa organima NDH lokalnih četničkih odreda. Ipak, ovi sporazumi, ako i neposredna saradnja četnika sa NDH, omogućili suoružanim formacijama NDH da se više usredsrede na područja pod kontrolom partizana, što je rezultiralo masovnih stradanjima civilnog stanovništva i boraca NOVJ.

Januar 1942. uredi

 
Ustaše odvode narod posle ofanzive na Kozaru juna 1942.
  • početak januara 1942: Osnivanje logora Stara Gradiška, kao petog podlogora logora Jasenovac.[1] Prema poimeničnom popisu žrtava KCL Jasenovac, Spomen-područja Jasenovac, koji obuhvata istraživanja do 31. avgusta 2007. godine, utvrđena su imena i podaci za 12.790 osoba ubijenih u ustaškom logoru u Staroj Gradiški. Ovaj broj nije konačan.[2]
  • 1-3. januar 1942: Jedna od masovnih likvidacija u logoru Jasenovac koju je moguće hronološki locirati i strukturisati na osnovu svjedočenja nekoliko preživjelih logoraša. Prema svjedočenju više logoraša, tih dana je u logoru ubijeno oko 262 zatočenika srpske nacionalnosti. Među ubijenima nalazio se i veći broj stanovnika Sarajeva, dotjeranih u logor 24. decembra, kao i određeni broj stanovnika Pakraca i okolnih sela, dotjeranih u logor 25. decembra 1941. Najodgovorniji za ovaj zločin bio je upravnik logora Vjekoslav Maks Luburić koji je odabrao logoraše koji će biti ubijeni.[3]
  • 1-6. januar 1942: Ubistvo 36 romskih i srpskih stanovnika sela Skakavac, između Karlovca i Lasinje. Većina ubijenih bili su Romi. Među ubijenima bilo je 19 djece. Zločin je počinjen u dva navrata, u vrijeme ustaško-domobranske ofanzive na slobodnu teritoriju Korduna, iako je Skakavac kao hrvatsko selo bio van područja napada. Najprije je 1. januara u samom selu ubijena jedna grupa lica, da bi 6. januara u Domačaj lugu pokraj Skakavca bio izvršen zločin nad ostatkom žrtava. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. U Domačaj Lugu ukupno je 6. januara 1942. ubijeno 145 stanovnika kordunaških sela.[4]
  • 1-10. januar 1942: Stradanje 40 stanovnika Lasinjskog Sjeničaka, sela između Karlovca i Vrginmosta, u vrijeme ustaško-domobranske ofanzive. Među ubijenima bilo je 6 djece. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[5][6]
  • 2-3. januar 1942: Ubistvo 18 srpskih stanovnika sela Kirin pokraj Vrginmosta. Selo je opljačkano i spaljeno. Veće stradanje stanovništva osujećeno je partizanskim otporom i evakuacijom stanovništva prema Petrovoj gori. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[7][8]
  • 4-9. januar 1942: Ubistvo oko 210 zatočenika logora Jasenovac - bolesnika improvizovane logorske bolnice, srpske i jevrejske nacionalnosti. Ubistava izvršena u tri navrata: 4, 5 i 8-9. januara 1942.[9]
  • 6. januar 1942: Ubistvo 66 stanovnika srpskog sela Sažije pokraj Slavonske Požege. Među ubijenima bilo je 34 žene i 5 djece. Selo je u potpunosti spaljeno. Zločin su počinile ustaše iz Slavonske Požege i okolnih sela.[10]
  • 6. januar 1942: Ubistvo 218 srpskih i romskih stanovnika seoskih naselja na sjevernom Kordunu, na stratištima Domačaj lug i Lipjansko mlađe, pokraj sela Skakavac. Početkom januara uhapšen je veći broj ljudi, oba pola i svih uzrasta u selima između Karlovca i Vrginmosta. U Trebinji je uhapšena 21 osoba, u Popović Brdu 45, u okolici Skakavca 39, u Lipju 42 osobe, u Slunjskim Moravcima 17, u Banskim Moravcima 21, te još nekoliko desetina ljudi u okolnim selima, odnosno ukupno 218 osoba. Među ubijenima je bilo 112 muškaraca i 106 žena, od čega 94 djece do 15 godina starosti. U šumi Domačaj lug, kilometar od sabirališta u Skakavcu ubijeno je 145 ljudi. Izdvojene su žrtve iz sela Lipje i dijela Skakavca, koje su utrpane u kamione i otpremljene u Lipje, na drugo stratište, u šumu Lipjansko mlađe. Tu su pogubljene još 73 žrtve (Srbi iz sela Lipje, njih 42 ili 43 i Romi iz naselja Pištac i Glavica). Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[11][12]
  • 6. januar 1942: Pripadnici 5. i 6. ustaške bojne, stacionirani u Dvoru na Uni i Bosanskom Novom izvršile upad u selo Matijevići, nedaleko od Dvora. Pohvatano je 115 stanovnika sela i odvedeno u ustaški zatvor u Dvoru. U toku hvatanja ubijeno je 7, a u Dvoru još 5 muškaraca i žena. Nakon 15 dana uhapšenici su deportovani u logore Jasenovac i Stara Gradiška, gdje su većinom ubijeni.[13]
  • 6-7. januar 1942: Pokolj nad srpskim stanovništvom u selima Šipovica i Pridvorica u Gornjem Borču (mikroregion između Gacka i Kalinovika, u gornjem toku Neretve). Najprije su 6. januara poklani članovi porodice Lero u Šipovici (15 članova porodice), da bi sutradan, 7. januara, bili ubijeni članovi 15 porodica u Pridvorici (ukupno 147 lica). U Pridvorici su najprije zaklani muškarci, a njihove žene i djeca su potom živi spaljeni. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Snažno ustaško uporište u Gornjem Borču neutralisale su snage NOVJ 17-18. aprila 1942, tako da do kraja rata na ovom prostoru nije bilo ustaškog uporišta.[14]
  • 6-15. januar 1942: Stradanje 58 stanovnika sela Pješćanica pokraj Vrginmosta. Stradali stanovnici ubijeni su u selu, u toku nekoliko dana januara 1942, a selo je opljačkano i spaljeno. Među ubijenima je 11 djece. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[15][16]
  • 10. januar 1942: Ubistvo 43 stanovnika sela Donja Čemernica, pokraj Vrginmosta, u logoru Jasenovac. Među ubijenima bilo je 21 dijete. Tokom januara 1942. stradalo je ukupno 54 stanovnika Donje Čemernice. Selo je imalo velika stradanja i prethodne godine, kada su ustaše 3. avgusta 1941, u glinskoj crkvi ubile 130 muškaraca iz ovom mjesta. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[17][18]
  • 10. januar 1942: Hapšenje 2 komunista i 5 simpatizera NOP-a hrvatske nacionalnosti u selu Šemovac pokraj Đurđevca. Publikovana su imena uhapšenih lica. Neki od njih su kasnije sprovedeni u logore.[19]
  • 13-14. januar 1942: Ubistvo oko 200 srpskih muškaraca iz sela Kometnik i susjednog zaseoka Dobrić nedaleko od Voćina (kotar Podravska Slatina). Počinioci zločina bili su ustaše iz Podravske Slatine i drugih dijelova Slavonije. Ovaj zločin predstavlja jedan od prvih masovnih zločina ustaša nad cjelokupnim stanovništvom nekog seoskog naselja u Slavoniji. Na licu mjesta, u selu Kometnik, ubijeno je oko 28 stanovnika, dok su ostali stanovnici deportovani van sela. Muškarci iz Kometnika i Dobrića (174 iz prvog i 32 iz drugog sela) otjerani su u improvizovani zatvor u Voćinu, dok su žene sa djecom (spominje se brojka od 190) odvedene u Zdence, selo između Podravske Slatine i Našica, gdje su izolovane u privremenom logoru. U podrumu voćinskog zatvora od nedostatka zraka ugušilo oko 25 zatočenika, dok su ostali ubijeni iz pušaka 14. januara 1942. Desetak muškaraca nije ubijeno jer su ostavljeni da pokapaju mrtve. Prema podacima Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača utvrđena su imena 175 stradalih stanovnika Kometnika 13-14. januara 1942. Ovaj spisak nije konačan. Zatočene žene sa djecom su nakon određenog vremena puštene iz privremenog logora u Zdencima i vraćene su kućama.[20]
  • 14. januar 1942: Pokolj u Drakseniću pokraj Bosanske Dubice. Ustaše i pripadnici Hrvatskog domobranstva 14. januara 1942, u sklopu napada na Donju Gradinu i Draksenić, ubili su 207 žitelja srpskog sela Draksenić, mahom žena i djece. Ustaše su ubile oko 130, a domobrani oko 70 stanovnika sela. Najveći broj stradalih je ubijen u seoskoj pravoslavnoj crkvi. Pokolj u crkvi preživjele su Anka Pavković i Mara Blagojević koje su bile teže ranjene hladnim oružjem. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Tokom Drugog svjetskog rata život je izgubilo 896 stanovnika Draksenića.[21][22]
  • 14. januar 1942: Ubistvo 48 stanovnika sela Bukovica pokraj Vrginmosta. Ubistva su izvršena u selu i u šumi Gominac. Među ubijenima bilo je 15 djece. Prethodno je 5. januara ubijeno 7 stanovnika sela, a kasnije, 20. januara 1942, u logoru Jasenovac ubijeno je još 18 stanovnika Bukovice. Ukupno je tokom januara 1942. stradalo 18 dece iz Bukovice. Prethodne godine, 3. avgusta 1941, u glinskoj crkvi ubijeno je 85 odraslih muškaraca iz sela. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[23][24]
  • 14. januar 1942: Strijeljanje 5 komunista, zatočenika ustaškog zatvora u Zagrebu.[25]
  • 19. januar 1942: Ubistvo 3 pripadnika NOP-a hrvatske nacionalnosti u selu Greda pokraj Siska. Publikovana su imena stradalih.[27]
  • 20. januar 1942: Strijeljanje 14 komunista, aktivista i simpatizera NOPa iz Stare Pazove, slovačke i srpske nacionalnosti, na Dudiku u Vukovaru. Ova lica su, uz veći broj drugih stanovnika Stare Pazove, uhapšena 17. novembra 1941. Jedan broj uhapšenika je pušten. Među uhapšenima bio je i komunista Janko Čmelik, kasnije proglašen za narodnog heroja, koji je strijeljan 12. maja 1942. u Sremskoj Mitrovici.[28]
  • 20. januar 1942: Jedna od masovnih likvidacija u logoru Jasenovac koju je moguće hronološki locirati i strukturisati na osnovu svjedočenja nekoliko preživjelih logoraša. Prema svjedočenju više logoraša, toga dana je u logoru ubijeno oko 120 zatočenika koji su se kao bolesnici nalazili u improvizovanoj logorskoj bolnici. Najodgovorniji za ovaj zločin bio je upravnik logora Vjekoslav Maks Luburić.[29]
  • 20-21. januar 1942: Ubistvo 102 stanovnika sela Batinova Kosa pokraj Vrginmosta. Od ovog broja stradalih, 20. januara 1941. u Ratkovića Strani u selu Čemernica, ubijeno je 74 stanovnika Batinove Kose, mahom žena i djece. Ostatak stradalih ubijen je u selu Batinova Kosa, 21. januara. Među žrtvama pokolja 20-21. januara, bilo je 32 djece. Selo je spaljeno. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[30][31]
  • 20-21. januar 1942: Stradanje srpskog stanovništva na području Donjeg Borča (sela u gornjem toku Neretve: Kruščica, Pločnik, Presedovac, Porija, Obrnja, na lijevoj obali Neretve i Krupac, Dubrava, Trnovica, Mekoči, Cerova, Rastovac i Klinja, na desnoj obali rijeke). U literaturi se spominje stradanje 49 lica (13 staraca, 24 žene i 12 djece). Stradanje bi bilo veće da nije došlo do evakuacije stanovništva u sela pod partizanskom kontrolom. Sva ova naselja su opljačkana i spaljena.[32]
  • 22-30. januar 1942: Ofanziva ustaško-domobranskih snaga i oružništva (žandarmerije) NDH na slobodnu teritoriju između Kostajnice i Petrinje na Baniji. Ovim snagama komandovao je pukovnik Ivan Mrak. Ubistva, hapšenja, pljačke i paljevine vršene su u sljedećim selima: Svinjica, Staro Selo, Jabukovac, Mlinoge, Jošavica, Komogovina. Na osnovu raspoloživih podataka nije moguće rekonstruisati broj ubijenih stanovnika ovih sela. Većina stanovnika uspjela je pobjeći na Šamaricu uoči i za vrijeme napada.[33] Prema podacima NDH provenijencije u ovom razdoblju ustaše su opljačkali i popalili Komogovinu, Zrilić, Gornju Pastušu, Donju Pastušu i Rakovac, pobivši prema vlastitom priznanju "70-100" žena, djece i staraca iz tih sela.[34]
  • 25. januar 1942: Ustaše i pripadici oružništva (žandarmerije) NDH zapalili polovinu sela Obljaj (kotar Glina) i nekoliko zaseoka susjednog sela Bosanska Bojna. Lokalno stanovništvo na vrijeme se povuklo koristeći zaštitu partizana. Toga dana neutralisana je oružnička postaja u Obljaju.[36]
  • 25. januar 1942: U ustaški zatvor u Zagrebu sprovedena 3 komunista hrvatskog porijekla uhvaćena u blizini Siska. Dvojica su kasnije sprovedena u logor Jasenovac gdje su ubijeni.[37]
  • 29-30. januar 1942: Pokolj nad stanovništvom sela Šegestin, Oraovica i Draškovac pokraj Dvora na Uni, bez obzira na starost i pol. Zločin se dogodio u selu Šegestin. Pokolj su izvršili ustaše iz sela Zrin, Divuša, Unčani i Struga Banska, pokraj Dvora i pripadnici ustaške bojne pod komandom pukovnika Narcisa Jaszenskog. Postoje različiti podaci o broju stradalih. Jedni izvori navode 189 žrtava, a drugi izvori ističu 273 stradala stanovnika ovih sela, pri čemu se navodi da je ubijeno 84 stanovnika Šegestina (38 djece, 26 žena i 23 muškarca), dok se za ostatak žrtava navodi da su poticali iz Oraovice i Draškovca. Sva tri sela su opljačkana i spaljena.[38][39]

Februar 1942. uredi

  • 3-4. februar 1942: Stradanja stanovništva sela Piskavica, između Banja Luke i Prijedora. Pokolj je izvršen u zaseoku Miloševići gdje je ubijeno 54 stanovnika, bez obzira na pol i starost, od kojih je 17 spaljeno u kući Jovana Miloševića. Među ubijenima bilo je 23 djece. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[40]
  • 7. februar 1942: Masovni pokolj nad srpskim stanovništvom u naseljima nedaleko od Banja Luke: rudnik Rakovac, Drakulić, Motike, Šargovac. Najprije je u rudniku Rakovac ubijeno 37 rudara srpske nacionalnosti, a potom u selu Drakulić ubijeno je hladnim oružjem i tupim predmetima, kako se ističe u literaturi, oko 1.430 lokalnih Srba, bez obzira na starost i pol. Isti postupak počinjen je i u obližnjim Motikama, gdje je ubijeno 672 lica, i Šargovcu, gdje je ubijeno 114 lica. Ukupno je u ova četiri naselja ubijeno oko 2.216 lica.[41] Tokom 1982. publikovani su poimenični podaci za 1.038 stradalih stanovnika Drakulića, 54 stradala stanovnika Motika i 87 stradalih stanovnika Šargovca.[42] Zločin su izvršile ustaše iz Banja Luke i okolnih naselja, predvođene fratrom Miroslavom Filipovićem (Miroslavom Majstorovićem), koji je lično učestvovao u ubijanju, dok je najodgovorniji za organizovanje zločina bio Viktor Gutić, veliki župan i stožernik Ustaškog stožera Sana i Luka.
  • sredina februara 1942: Transport 94 lica jevrejske nacionalnosti, stanovnika grada Zenice u logor Jasenovac i logor Stara Gradiška. Transportovani su jevrejske žene, djeca, starci i manji broj odraslih muškaraca (većina odraslih jevrejskih muškaraca iz Zenice transportovani su u logor Jasenovac 20. septembra 1941). Zeničke žene i najmlađa djeca otpremljeni su u logor Stara Gradiška, a ubrzo potom iz Stare Gradiške transportovani su u logor Đakovo, gdje su svi stradali.[44]
  • sredina februara 1942: Transport većeg broja jevrejskih stanovnika Visokog u ustaške logore. Transportovani su jevrejske žene, djeca i starci. Većina jevrejskih muškaraca iz Visokog transportovana je u logor Jasenovac 30. oktobra 1941). Od predratnih 199 Jevreja u Visokom rat je preživjelo samo 18 osoba. Realno je pretpostaviti da je februara 1942. u logor internirano nešto više od 100 lica.[45]

Mart 1942. uredi

  • 3-4. mart 1942: Stradanje stanovništva sela Crnaja, zapadno od Cazina. Zločin su izvršili ustaše i pripadnici Muslimanske milicije iz sela Šturlić. Selo je opljačkano i spaljeno, dio stanovništva pobijen,a veći dio stanovništva je izbjegao na Kordun. Ovo selo do tada je bilo pošteđeno većih stradanja zbog spremnosti lokalnog stanovništva da pristupi ustanku. Prema publikovanim podacima, selo Crnaja je tokom 1942. imalo 77 žrtava fašističkog terora. Znatan broj od ovih 77 stradao je početkom marta 1942. Selo je ukupno imalo 161 žrtvu fašističkog terora tokom rata.[47]
  • 4. mart 1942: Napad ustaško-domobranskih snaga (4. posadni ustaško-domobranski zdrug pod komandom pukovnika Ivana Mraka) na selo Dragotina, istočno od Gline. Prema izvorima partizanske provenijencije toga dana u Dragotini ubijeno je oko 50 stanovnika.[48]
  • sredina marta 1942: Kolektivna deportacija romskog stanovništva iz okoline Virovitice u logor Jasenovac, bez obzira na starost i pol. Iz naselja Lješčare odvedeno je oko 140, a iz Špišić Bukovice oko 40 osoba. Niko od njih nije preživio rat.[49]
  • 21-22. mart 1942: Ubistvo 72 stanovnika sela Komesarac pokraj Cetingrada (kotar Slunj). Među ubijenima bilo je 41 dijete. Zločin je sproveden na nekoliko lokacija u selu i okolini. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[50]
  • 23. mart 1942: Ubistvo 40 stanovnika sela Brezovac, nedaleko od Rakovice (kotar Slunj). Većina stanovnika zaklana je u Brezovcu,a jedan dio je ubijen u Furjanu. Među ubijenima bilo je 14 djece. Selo Brezovac je tokom Drugog svjetskog rata imalo 69 žrtava fašističkog terora, pri čemu su ustaše pobile većinu stradalih. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[51]
  • 23. mart 1942: Ubistvo 52 srpska stanovnika sela Furjan pokraj Slunja. Zločin se dogodio u selu Furjan. Među ubijenima bilo je 23 djece. Selo Furjan imalo je ukupno 122 žrtve fašističkog terora, pri čemu su većinu žrtava ubile ustaše. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[52]
  • 23. mart 1942: Ubistvo komunistkinje Nade Dimić u logoru Stara Gradiška. Nada Dimić je kasnije proglašena za narodnog heroja. Uhapšena je 4. decembra 1941. Mučena je u ustaškom zatvoru i logoru.[53]
  • 23. mart 1942: Jedna od masovnih likvidacija u logoru Jasenovac koju je moguće hronološki locirati i strukturisati na osnovu svjedočenja nekoliko preživjelih logoraša. Prema svjedočenju više logoraša, toga dana je u logoru ubijeno 50-60 zatočenika koji su se kao bolesnici nalazili u improvizovanoj logorskoj bolnici. Najodgovorniji za ovaj zločin bio je upravnik logora Vjekoslav Maks Luburić.[29] Drugi izvor navodi da se zločin dogodio 18. marta 1942. i da je tada ubijeno 20 bolesnika iz logorske bolnice.[54]
  • 25. mart 1942: Ubistvo 13 stanovnika sela Komić pokraj Udbine. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Krajem godine, 14. decembra 1942, u Komiću je ubijeno 26 lokalnih stanovnika, bez obzira na starost i pol. Prethodne godine, 1. avgusta 1941, ubijeno je 19 seoskih muškaraca.[55]
  • 28. mart 1942: U logor Jasenovac i u logor Stara Gradiška upućeno preko 100 Jevreja iz Travnika, svih uzrasta i oba pola. Publikovani su poimenični podaci o 86 deportovanih travničkih Jevreja, pri čemu njihova djeca u ustaškom dokumentu nisu poimenice navedena.[56]

April 1942. uredi

  • početak aprila 1942: Ubistvo 20 komunista hrvatskog porijekla u logoru Stara Gradiška. Komunisti su zatočeni u jednu ćeliju i ubijeni su glađu i žeđu. Zločinom je upravljao Vjekoslav Maks Luburić, koji je tada boravio u Staroj Gradiški. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[57]
  • 2-3. april 1942: U selu Staza pokraj Kostajnice oružniištvo (žandarmerija) NDH uhapsila 8 muškaraca srpske nacionalnosti pod sumnjom da pomažu NOP. U izvoru se ne navodi dalja sudbina ovih ljudi.[58]
  • 3. april 1942: Ubistvo 93 stanovnika sela Begovo Brdo, pokraj Cetingrada, u kotaru Slunj. Među ubijenima bilo je 39 djece. Zločin nad lokalnim stanovništvom počinjen je u samom selu i na lokalitetu Latićke kod sela Batnoge. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[59] Prema podacima istoričara Đure Zatezala ustaše iz Pavelićeve tjelesne bojne pod komandom Ante Moškova, ubile su 3. aprila 1942. 121 stanovnika Begovog Brda i nekoliko okolnih sela, pri čemu je najveći broj stradalih bio iz Begovog Brda. "Njih 73 su poklale ustaše u šumi Latićkima kod sela Batnoge iskopavši pod batinama zločinaca sami sebi masovnu grobnicu. Istoga dana hvatali su srpske seljake kod njihovih kuća, na njivama i pobili ih 48." U zločinu su saučestvovali i ustaše sa područja Cetingrada i Slunja. Poznata su imena pojedinih počinilaca zločina.[60] Selo je ponovo stradalo 26. aprila 1942. kada su ustaše ubile 22 lokalna stanovnika. Begovo Brdo je imalo ukupno 134 žrtve fašističkog terora i 8 pakih boraca.
  • 3. april 1942: Ubistvo 9 stanovnika sela Polojski Varoš, pokraj Cetingrada, u kotaru Slunj. Jedan dio žrtava ubijen je na lokalitetu Latićke kod Batnoge. Selo je imalo ukupno 38 žrtava fašističkog terora tokom rata. Publikovani su podaci o stradalima.[61]
  • 3. april 1942: Ubistvo 15 srpskih stanovnika sela Gornja Žrvnica, pokraj Cetingrada, u kotaru Slunj. Većina ubijenih bili su žene i djeca. Među ubijenima bilo je 5 djece. Zločin je počinjen u selu Gornja Žrvnica. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[62]
  • 3-4. april 1942: Ubistvo 16 stanovnika sela Samarevci pokraj Cetingrada, u kotaru Slunj. Među ubijenima bilo je 10 djece. Zločin nad lokalnim stanovništvom počinjen je u samom selu. Selo je imalo ukupno 28 žrtava fašističkog terora tokom rata. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[63]
  • 3-10. april 1942: Ubistvo 11 stanovnika sela Kutanja pokraj Veljuna u šumi Otmić. Publikovani su podaci o stradalima. Selo Kutanja imalo je 21 žrtvu fašističkog terora, pri čemu su većinu ubile ustaše.[64]
  • 5. april 1942: Ubistvo 52 srpska stanovnika sela Snos pokraj Veljuna. Među ubijenima bilo je 19 djece. Većina žrtava ubijena je u selu Snos, a manji dio u okolini. Nedugo potom, 10. aprila, ubijeno je još 6 stanovnika sela Snos, pretežno u obližnjem selu Rabinja. Snos je tokom rata imao 85 žrtava fašističkog terora, pri čemu su većinu žrtava ubile ustaše. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[65]
  • 10. april 1942: Stradanje 220 stanovnika srpskog sela Katinovac pokraj Topuskog, pretežno žena i djece, u vrijeme ustaško-domobranske ofanzive na Petrovu goru. Žrtve su na prevaru pohvatane, kao učesnici zbjega, od strane ustaša i domobrana i potom ubijene u selu od strane ustaša. Najveći broj žrtava ubijen je kolektivnim spaljivanjem. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Selo Katinovac je tokom Drugog svjetskog rata imalo 411 žrtava fašističkog terora i 50 poginulih partizanskih boraca, dok je 58 stanovnika umrlo od tifusa.[66]
  • 10-11. april 1942: Stradanje 13 srpskih stanovnika sela Pašin Potok pokraj Cetingrada, u kotaru Slunj. Selo je imalo ukupno 83 žrtve fašističkog terora. Tokom 1942. u logoru Stara Gradiška stradao je 21 stanovnik Pašinog Potoka. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[67]
  • 14-15. april 1942: Kolektivna deportacija stanovnika srpskog sela Mlaka pokraj Jasenovca, bez obzira na starost i pol, u logor Jasenovac. U noći 13-14. aprila 1942. pohapšeno je gotovo cjelokupno stanovništvo sela, najmanje oko 1.100 ljudi. Hapšenje je izbjeglo samo 18 stanovnika koji su uspjeli da se sakriju. Iste večeri u selu su ubijena 24 muškaraca. Nedugo nakon deportacije u Jasenovac, stanovnici Mlake su sprovedeni u logor u Staroj Gradiški, gdje je izvršena njihova selekcija. Oni koji su bili sposobni za rad deportovani su u njemačke logore. Muškarci su 2. maja 1942. deportovani u Prihvatni logor Zemun (Staro sajmište). Potom su u septembru 1942. prebačeni u obližnji Logor Organizacije Tot na Ušću, da bi u oktobru Dunavom bili deportovani u Nemačku, a zatim u Norvešku, gdje je većina umrla ili ubijena. Dio radno sposobnih žena je takođe sproveden u njemačke logore. Ostatak stanovništva: žene, djeca i radno nesposobni muškarci ubijeni su u logoru Jasenovac. Publikovani su poimenični podaci za za 933 stradala stanovnika Mlake u Drugom svjetskom ratu. Od ovog broja 286 su djeca mlađa od 14 godina. Realno je pretpostaviti da ovo nije konačan broj žrtava. Od 161 stanovnika Mlake interniranih u nacističke logore u Norveškoj, u ovim logorima stradalo je 117 lica. Nekoliko dana prije deportacije Mlačana u logore stanovnici susjednog srpskog sela Jablanac Jasenovački izbjegli su preko Save na slobodnu teritoriju pod kontrolom partizana.[68]
  • 15. april 1942: Deportovaje 56 muškaraca iz ustaškog zatvora u Banja Luci u logor Jasenovac. Ova lica poticala su iz seoskih naselja sa područja Banja Luke, Manjače, Lijevča polja i Prnjavora (sela: Obrovac, Kokori, Ljubačevo, Dobrnja, Slatina, Romanovci, Braniševci, Krupa na Vrbasu, Skakavci, Brezičani).[69]
  • sredina aprila 1942: Hapšenje oko 250 stanovnika Sarajeva. Prema svjedočenju preživjelog uhapšenika, od ovog broja 2/3 su bili lica srpske, a ostatak hrvatske i bošnjačke nacionalnosti. Od oko 250 uhapšenika, oko 180 je ubrzo transportovano u logor Jasenovac, odakle je oko 150 uhapšenika 17. maja 1942. transportovana u Prihvatni logor Zemun na Starom sajmištu.[70]
  • sredina aprila 1942: Kolektivna deportacija romskog stanovništva iz Turanovca i Dugog Sela (kotar Virovitica) u logor Jasenovac. Postojeći podaci govore o deportaciji 44 lica. Svi su stradali u logoru.[49]
  • sredina aprila 1942: Sprovođenje treće grupe Jevreja iz Zenice u logor Jasenovac. U ovoj grupi nalazilo se 16 muškaraca, žena i djece. Svi su stradali u logoru. Prva grupa zeničkih Jevreja transportovana je u logor septembra 1941, a druga grupa aprila 1942.[44]
  • 16. april 1942: Hapšenje 24 lica bošnjačke i 10 lica srpske nacionalnosti u Visokom, "zbog pomaganja partizanima". Uhapšenici su transportovani u ustaški zatvor u Sarajevu, a odatle, 10. maja 1942, dijelom u logor Jasenovac.[72]
  • 18. april 1942: Stradanje stanovnika sela Crni Potok pokraj Topuskog. Toga dana ustaše su na prevaru pohvatale 64 žena i djece iz Crnog Potoga, u zbjegu na Petrovoj gori. Od 64 žrtve 18 je spaljeno. Tokom i nakon ustaške ofanzive na Petrovu goru stradalo je 112 stanovnika Crnog potoka. Tokom Drugog svjetskog rata selo je imalo ukupno 376 ubijenih, poginulih i lica umrlih od tifusa, među kojima je 58 palih boraca. Publikovani su podaci o stradalima.[73]
  • 23. april - 3. maj 1942: Prema podacima Ustaške nadzorne službe od 23. aprila do 3. maja 1942. u kotaru Ludbreg uhvaćeno je 11 komunista, a 1 je ubijen, u kotaru Varaždin uhvaćeno je 7 komunista, a 5 je ubijeno, u kotaru Koprivnica uhvaćeno je 5 komunista, a 3 su ubijena.[75] Ubistva i hapšenja komunista na području kotara Varaždin odigrala su se u selu Jalkovec.
  • 26. april 1942: Ubistvo 22 stanovnika sela Begovo Brdo, pokraj Cetingrada, u kotaru Slunj. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Prethodno, 3. aprila 1942, ustaše su ubile 91 stanovnika Begovog Brda.[77]
  • 29. april 1942: U selu Jalkovec pokraj Varaždina od strane oružništva (žandarmerije) NDH ubijeno 5 komunista, a 6 ih je zarobljeno. Među ubijenima bili su Florijan Bobić i Marija Vidović, kasnije proglašeni za narodne heroje. Sva ova lica bila su hrvatske nacionalnosti.[78]

Maj 1942. uredi

  • 1. maj 1942: U mjestu Ivanec i okolnim selima u Hrvatskom zagorju pripadnici Ustaške doknadne bojne ubile jednog komunistu, ranile drugog komunistu i uhapsili 13 lica za koje se navodi da su "poznati komunisti". Sva lica su hrvatske nacionalnosti, sem jednog lica. U izvoru nije navedena dalja sudbina ovih osoba.[79]
  • 3-5. maj 1942: Ubistvo 16 srpskih muškaraca u selu Rabinja pokraj Veljuna. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[80]
  • 6. maj 1942: Stradanje Jevreja grada Vlasenice. Zločin je izvršila ustaška Crna legija na lokalitetu Ružina Voda, između Vlasenice i Han Pijeska. U dostupnoj literaturi ne navodi se broj ubijenih vlaseničkih Jevreja u ovim okolnostima.[82]
  • 6-8. maj 1942: Hapšenje komunista i naoružanih "vojnih bjegunaca" u selu Poznanovec pokraj Zlatara u Hrvatskom zagorju. Uhapšeno je 18 lica, a jedno lice, za koga se navodi da je "vojni bjegunac", je ubijeno. Među uhapšenima 15 su bili stanovnici Poznanovca, a 3 Gornje Bedekovčine. Svi su bili hrvatske nacionalnosti. Hapšenje i ubistvo izvršili su pripadnici oružništva (žandarmerije) NDH. Uhapšenici su sprovedeni u ustaški zatvor u Zagrebu. U izvoru nije navedena dalja sudbina ovih lica.[83]
  • 8. maj 1942: Kolektivna deportacija srpskog stanovništva mjesta Jasenovac i Uštica u logor Jasenovac. Prilikom hapšenja ubijeno je nekoliko lica. Uhapšeno je više stotina lica. Prema svjedočenjima preživjelih, sutradan, 9. maja, pohapšene žene i djeca iz jasenovačkog logora deportovani su u logor Stara Gradiška. Iz Prihvatnog logora na Starom sajmištu, 27. maja 1942. oslobođeno je 19 zatočenih stanovnika Jasenovca i Uštice, koji su prethodno transportovani u ovaj logor iz logora Jasenovac.[84] Većina pohapšenih je stradala u ustaškim logorima, dok je određen broj radno sposobnih muškaraca i žena transportovan u njemačke logore. Tokom Drugog svjetskog rata stradalo je 367 stanovnika mjesta Jasenovac kao žrtve fašističkog terora.[85]
  • 8. maj 1942: Hapšenje 32 romska stanovnika sela Ponorac pokraj Duge Rese. Uhapšenici su transportovani u logor Jasenovac gdje su ubijeni. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[86]
  • 10. maj 1942: Ubistvo 27 stanovnika sela Poljani smještenog nedaleko od Topsukog. Žrtve su ubijene na Petrovoj gori, u zbjegu. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[88]
  • 10. maj 1942: Ubistvo 17 stanovnika srpskog sela Udbinja pokraj Skakavca, na Kordunu, na stratištu Domačaj lug, nedaleko od Skakavca.[12]
  • 11. maj 1942: Ubistvo 111 mještana sela Pecka, smještenog između Vrginmosta i Velike Kladuše, na Kordunu. Zločin se dogodio na Petrovoj gori u vrijeme ustaško-domobranske ofanzive. Većina ubijenih bili su žene i djeca. Prethodno, 3. avgusta 1941, ustaše su ubile 56, a 13-17. septembra 1941. još 43 stanovnika. Selo je imalo ukupno 333 stradalih tokom rata, od čega 289 žrtava fašističkog terora. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[89]
  • 12. maj 1942: Ubistvo 33 stanovnika sela Malička, pokraj Vrginmosta, na Kordunu. Zločin se dogodio na Petrovoj gori u vrijeme ustaško-domobranske ofanzive. Većina ubijenih bili su žene i djeca. Selo je imalo ukupno 87 žrtava fašističkog terora tokom rata. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[90]
  • 12. maj 1942: Ubistvo 215 stanovnika sela Perna, pokraj Vrginmosta, na Kordunu. Zločin se dogodio na Petrovoj gori u vrijeme ustaško-domobranske ofanzive. Većina ubijenih bili su žene i djeca. Selo je imalo ukupno 388 žrtava fašističkog terora tokom rata, od čega 170 djece. Ako uračunamo poginule partizanske borce i umrle od tifusa u zbjegu, onda je selo imalo 572 stradalih stanovnika. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[91]
  • 14-15. maj 1942: Deportacija u logor Jasenovac i logor Stara Gradiška oko 1.800 pretežno žena, djece i staraca, iz zbjega na Petrovoj gori, koji su se počev od 14. maja 1942. predali ustašama. Većina ovih ljudi nije preživjela rat. Iz sela Vojišnica je u logorima NDH i na raznim stratištima nakon 14. maja 1942. stradalo je 121 lice, od čega 66 djece.[92] Prema svjedočenju 19 preživjelih zatočenika logora Jasenovac sa područja kotara Vojnić moguće je hronološki locirati deportaciju uhvaćenih stanovnika Korduna u logore. Jedan dio radno sposobnih muškaraca i žena transportovan je od 19. maja 1942. u njemačke logore, uključujući Prihvatni logor Zemun, ali i logore u Njemačkoj i Norveškoj, gdje su mnogi ubijeni ili umrli. Manji broj logoraša (19 pomenutih svjedoka) oslobođen je krajem maja 1942. iz Prihvatnog logora Zemun i sproveden je u Srbiju.[93]
  • sredina maja 1942: "Prije rata u Zvorniku je bilo oko 118 jevrejskih duša. U maju 1942. tadašnji komandant mjesta Ljubomir Vujina, ustaški natporučnik, rodom iz Sarajeva, sa ostalim ustašama pohvatao je sve Jevreje Zvornika, odveo ih u Šabac i predao Nijemcima, koji su ih odveli u logor Banjicu."[94]
  • 17. maj 1942: Deportacija 770 stanovnika sela Kinjačka, Bestrma i Blinjski Kut u logor Jasenovac. Sela se nalaze na Baniji, između Sunje i Siska. Ovaj broj proizilazi iz izvještaja 1. domobranskog zbora Glavnom stožeru Ministarstva domobranstva NDH, u kome se ističe da je među deportircima bilo 210 muškaraca i 560 žena i djece. Iz izvještaja se može naslutiti da su deportaciju izvrršili pripadnici Hrvatskog domobranstva. Sela su opljačkana.[95]
  • 19-20. maj 1942: Kolektivno hapšenje srpskih stanovnika sela Bodegraje i Lađevci pokraj Okučana u kotaru Nova Gradiška. Tokom rata ustaše su u logore odveli 100 stanovnika Lađevaca i 133 stanovnika Bodegraja. Od ovog broja poimenice je poznato 98 stanovnika Lađevca i 98 stanovnika Bodegraja koji su stradali u logorima Jasenovac i Stara Gradiška. Poznati su podaci za stanovnike pojedinih naselja koji su stradali u ovim okolnostima. [96]
  • 20. maj 1942: Kolektivno hapšenje srpskih stanovnika sela Rađenovci, Rajičići i Milisavci (kotar Novska) i Alavuke (kotar Pakrac). Pohapšeni stanovnici ovih srpskih sela deportovani su u logor Stara Gradiška (na putu do Gradiške ubijeno je sedam mještana Milisavaca), gdje su neki ubijeni, da bi potom jednim dijelom bili deportovani u logor Jasenovac, gdje će takođe znatno stradati. Jedan dio seljana je prošao i kroz njemačke logore. Tokom rata stradalo je 97 stanovnika Milisavaca, 211 stanovnika Rajičića i 209 stanovnika Rađenovaca.[97]
  • 28. maj 1942: Prema dopisu ustaškog redarstva iz Zagreba upravi logora Jasenovac, iz okoline Zagreba u logor je deportovano 69 romskih muškaraca i mladića. U dokumentu su navedeni poimenični podaci o deportircima. U dokumentu se ne spominju žene i djeca ovih lica iako postoji velika vjerovatnoća da su pripadnici ustaškog redarstva izvršili kolektivnu deportaciju romskih porodica u logor, što je bila praksa koju su upražnjavali naročito 1942.[99]
  • kraj maja 1942: Krajem aprila 1942. započela je izgradnja sabirnog logora za Jevreje u Osijeku, po nalogu Ustaške nadzorne službe. Logor je poznat pod nazivom Logor Tenje i nalazio se između Osijeka i obližnjeg mjesta Tenje. Prvi osiječki Jevreji izolovani su u logoru krajem maja 1942. (prethodno, u ljeto 1941, oko 500 osiječkih jevrejskih muškaraca transportovano je za Liku i pobijeno je u logoru Jadovno). Početkom jula u logoru je boravilo oko 2000 osječkih Jevreja i oko 500 Jevreja iz iz Donjeg Miholjca, Valpova, Podravske Slatine i Virovitice. Jevreji iz okolnih gradova sprovode se u logor od sredine juna. Logor su objezbjeđivali pripadnici osječke ustaške pripremne bojne. Jedan dio osiječkih Jevreja izolovan je na još dvije lokacije u gradu. Prvi transport logoraša za Auschwitz krenuo je 15. avgusta oko 1.000 logoraša, pretežno djece), a drugi transport je krenuo 22. avgusta (ostatak logoraša, oko 1.800 lica). Rat je preživelo svega nekoliko deportiraca.[101] Jedan dio logoraša sabirnog logora u Tenji (pretežno starija, bolesna i iznemogla lica, nesposobna za rad) ubijen je u logoru Jasenovac, avgusta 1942.[102]

Jun 1942. uredi

  • početak juna 1942: Hapšenje oko 400 Roma iz Zemuna i okoline i njihova deportacija u logor Jasenovac. Hapšenje su izvršili pripadnici Hrvatskog domobranstva.[103]
  • početak juna 1942: Sa područja kotara Županja u logor Jasenovac, kako se ističe u izvještaju ustaškog redarstva iz Županje, upućeno "preko 2000" Roma (ili "83 vagona" Roma). Izvještaj potiče iz 5. juna 1942, što znači da se deportacija odvijala početkom juna. U izvještaju se pominju pohapšeni Romi iz sela Vrbanja, Bošnjaci i Drenovci i navodi se da je u seoskoj opštini Vrbanja "od 500 Cigana umakao samo jedan, a u Bošnjacima od 418 Cigana, umakao je također samo jedan Ciganin", kao i podatak da su u Drenovcima pohapšeni svi romski stanovnici, bez navođenja broja uhapšenih.[104] U jasenovačkom logoru istrijebljene su čitave romske zajednice iz sela sa područja kotara Županja.
  • 2. jun 1942: Ubistvo 118 srpskih civila u selu Gornje Primišlje (kotar Slunj), pretežno žena i djece. Mnoge žrtve su spaljenje. Zločin je izvršen u selu Gornje Primišlje. Među ubijenima bilo je 34 djece. Kao žrtve fašističkog terora tokom rata stradalo je 226 stanovnika Gornjeg Primišlja, pri čemu je većina žrtava ubijena od strane ustaša. Publikovani su poimenični podaci o stradalom stanovništvu.[105]
  • 2. jun 1942: Ubistvo 133 srpska stanovnika u selu Tobolić (kotar Slunj), pretežno žena i djece. Zločin je izvršen u selu Tobolić. Među ubijenima bilo je 51 dijete. U Toboliću je 2. juna 1942. ubijeno i 10 stanovnika sela Tržić. Kao žrtve fašističkog terora tokom rata stradalo je 192 stanovnika Gornjeg Primišlja, pri čemu je većina žrtava ubijena od strane ustaša. Publikovani su poimenični podaci o stradalom stanovništvu.[106]
  • 6-7. jun 1942: Transport 24 lica iz Banja Luke u logor Jasenovac. Među uhapšenicima bilo je 15 lica bošnjačke, 6 srpske i 4 hrvatske nacionalnosti. Publikovani su poimenični podaci o uhapšenim licima.[107]
  • 8. jun 1942: U selu Šarampovo pokraj Čazme uhvaćena 3 partizana bez oružja i 8 "seljaka jataka" od strane oružništva (žandarmerije) NDH. U izvoru se ne navodi dalja sudbina ovih ljudi.[108]
  • 9. jun 1942: U selu Narta pokraj Bjelovara ubijena 3 stanovnika od strane oružništva (žandarmerije) NDH, zbog crtanja komunističkih simbola na lokalnoj crkvi.[108]
  • 10. jun 1942: U selu Gakovo pokraj Grubišnog Polja ubijena 2 stanovnika od strane oružništva (žandarmerije) NDH, "radi sumnje komunizma".[108]
  • 12. jun 1942: U Zagrebu strijeljano 12 komunista, među kojima je 11 bilo hrvatske, a 1 srpske nacionalnosti. Publikovana su imena stradalih.[110]
  • 13. jun 1942: Hapšenje 22 lica romske nacionalnosti u selu Bijela Stijena između Okučana i Pakraca. Hapšenje je izvršila ustaška bojna Maksa Luburića. Uhapšene su čitave porodice koje su potom deportovane u logor Jasenovac, gdje su svi ubijeni.[111]
  • 15. jun - 5. jul 1942: U prvoj polovini juna 1942. započeto je rasformiranje logora Đakovo. Prvi transport zatočenika upućen u logor Jasenovac 15. juna 1942, a posljednji 5. jula 1942. Procjenjuje se da je u transportima bilo oko 2.800 Jevrejski sa djecom i oko 280 Srpkinja sa djecom. Kako se ističe u literaturi, "neposredno po dolasku u Jasenovac svi su pobijeni".[112]
  • 15. jun 1942: Likvidacija 32 osobe srpske nacionalnosti u Dvoru na Uni. Riječ je o licima uhvaćenim na području kotara Dvor na Uni u toku ustaško-domobranske i njemačke ofanzive na slobodnu teritoriju Banije, 9-15. juna 1942.[113]
  • 15. jun 1942: Pripadnici NDH oružništva iz Trnova sproveli u ustaški zatvor u Sarajevu 35 pripadnika NOVJ i NOP-a koje su uhvatili Italijani u okolini Kalinovika. U dokumentu se ne navodi dalja sudbina ovih lica.[114]
  • sredina juna 1942: Kolektivna deportacija romskih stanovnika iz pojedinih naselja kotara Virovitica u logor Jasenovac. Iz Suhopolja je deportovano oko 100 osoba, iz Borove 15, iz Pčelića 30, iz Pepelana 20, iz Gradine 18, iz Bačevca 36, iz Detkovca 150, iz Pivnice 22, iz Cabune 56, iz Trnave 8, iz Budanice 41, iz Žubrice 16, iz Naudovca 21, iz Orešca 20, iz Jasika i iz Novog Gaćišta 13, iz Budakovca 88, iz Gaćišta 31. Svi su stradali u logoru. Prema podacima Spomen područja Jasenovac i podacima iz naučne literature, poimeničan broj stradalih Roma u logoru Jasenovac sa područja kotara Virovitica iznosi 675 osoba. Ovo nije konačan broj.[115]

Jul 1942. uredi

  • 4-5. jul 1942: Ubistvo 40 partizanskih ranjenika pod Prosijom na Kozari, u vrijeme fašističke ofanzive na slobodnu teritoriju Kozare. Zločin su počinili pripadnici oružanih snaga NDH iz 3. gorskog zdruga pod komandom pukovnika Mate Rupčića. Ovo nije jedini primjer zločina oružanih snaga NDH u danima fašističke ofanzive na Kozaru. Njemačke i ustaške snage su takođe odgovorne za masakriranje nekoliko desetina ranjenika na području Široke Luke na Kozari. U zločinu nad ranjenicima na području Jugovića Brda i Mlječanice, učestvovali su pripadnici ustaško-domobranske bojne "Šimić", pod komandom potpukovnika Rudolfa Šimića i bojne "Šnur" pod komandom potpukovnika Ivana Šnura.[118]
  • 5-15. jul 1942: Njemačke i ustaško-domobranske snage deportovali su u logore oko 68.500 stanovnika kotereva Bosanska Dubica, Bosanska Gradiška, Bosanski Novi, Prijedor i Banja Luka, u vrijeme ofanzive na slobodnu teritoriju Kozare. Procjenjuje se da su gubici NOVJ i civilnog stanovništva u vrijeme ofanzive na Kozaru iznosili oko 10.000 ljudi. Većina uhvaćenih stanovnika Kozare i Potkozarja, deportovanih u logore u ljeto 1942, nije preživjela rat. Među stradalima najviše je bilo žena i djece.[119]
  • 12. jul 1942: Osnivanje dječijeg logora Jastrebarsko. Logor je osnovan prema odluci poglavnika Nezavisne Države Hrvatske Ante Pavelića. U logoru je prema podacima Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača NR Hrvatske bilo zatočeno 3.336 djece, uglavnom porijeklom sa područja Kozare i Korduna. Prema istim podacima, u logoru je do kraja oktobra 1942. umrlo najmanje 449 djece. Prema podacima Dragoja Lukića, u logoru je umrlo 768 djece. Partizani su 28. avgusta 1942. iz logora oslobodili nekoliko stotina djece (najčešće se spominje brojka od 727 oslobođene djece). Oslobođena djeca su potom našla utočište na Kordunu. Većina druge djece logoraša, koji zbog bolesti i iznemoglosti nisu mogli da napuste područje Jastrebarskog i pređu na Kordun, nakon boravka u logoru, još tokom rata, zbrinuta su u hrvatskim porodicama.[120]
  • 12. jul 1942: Deportacija 112 lica sa područja Banja Luke u logor Stara Gradiška. Publikovani su poimenični podaci o deportircima među kojima je bilo lica srpske, bošnjačke i hrvatske nacionalnosti.[121]
  • 14. jul 1942: Deportacija 17 lica različitih nacionalnosti iz ustaškog zatvora u Banja Luci u logor Jasenovac. Među deportircima bilo je lica bošnjačke, srpske, slovenačke i hrvatske nacionalnosti.[122]
  • 15-20. jul 1942: U dva navrata, 15. jula i 20. jula 1942, ustaše su u Mudrić Selu pokraj Slunja ubile su 12 mještana. Mudrić Selo je imalo ukupno 35 žrtava fašističkog terora tokom rata. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[123]
  • 18. jul 1942: Ubistvo 262 stanovnika sela Kordunski Ljeskovac pokraj Rakovice (kotar Slunj). Većina ubijenih bili su žene i djeca. Najveći broj stradalih mještana ubijen je u Klisi pokraj Kordunskog Ljeskovca. Zločin su izvršile ustaše sa područja Slunja i Cazinske krajine. Uskoro su uslijedila dva naredna pokolja nad stanovništvom Kordunskog Ljeskovca, najprije 21. jula, a potom 31. jula 1942, kada je ubijeno nekoliko desetina seljana. Selo je tokom rata imalo ukupno 420 žrtava fašističkog terora, pri čemu su ogromnu većinu mještana ubile ustaše. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[124] Prilikom napada ustaša na Kordunski Ljeskovac stradao je i određeni broj odbjeglog srpskog stanovništva sa područja Cazinske krajine (Crnaja, Rujnica, Bugar). Veća stradanja spriječena su zahvaljujući otporu 4. bataljona Drugog kordunaškog partizanskog odreda.[125]
  • 18. jul 1942: Ubistvo 67 stanovnika sela Mašvina pokraj Rakovice (kotar Slunj). Većina ubijenih bili su žene i djeca. Toga dana u Mašvini ustaše su ubile i veći broj stanovnika sela Basara i Koranski Lug. Selo Mašvina je tokom rata imalo 86 žrtava fašističkog terora. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[126]
  • 18. jul 1942: Ubistvo 20 stanovnika sela Basara pokraj Rakovice (kotar Slunj). Zločin se dogodio u selima Mašvina i Basara. Među ubijenima bilo je 14 djece. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[127]
  • 18. jul 1942: Ubistvo 13 stanovnika sela Koranski Lug pokraj Rakovice (kotar Slunj). Zločin se dogodio u selima Mašvina i Basara. Među ubijenima bilo je četvoro djece. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[128]
  • 18-21. jul 1942: Ubistvo 11 stanovnika sela Jamarje pokraj Rakovice (kotar Slunj). Većina žrtava ubijena je u selu. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[129]
  • 18-31. jul 1942: Ubistvo 101 stanovnika sela Nova Kršlja pokraj Slunja. Većina ubijenih bili su žene i djeca. Jedan dio žrtava ubijen je 18. jula u Novoj Kršlji (ukupno: 33), drugi, najveći, dio 23. jula u Rakovici (ukupno: 48), treći, najmanji, dio u Oštarijskim Stanovima (ukupno: 5), a četvrti dio u Sadilovcu 31. jula 1942. (ukupno: 15), gdje je stradao zajedno sa stanovništvom Sadilovca. Ogromna većina žrtava usmrćena je klanjem ili spaljivanjem. Nedugo potom, 15. avgusta 1942, u selu Grabovac ubijeno je 27 stanovnika Nove Kršlje, zajedno sa mnogim stanovnicima Grabovca. Nova Kršlja je imala 165 žrtava fašističkog terora tokom Drugog svjetskog rata. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[130]
  • 21. jul 1942: Ubistvo 10 stanovnika sela Močila pokraj Slunja. Selo je tokom rata imalo 60 žrtava fašističkog terora. Većinu stradalih pobile su ustaše. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[129]
  • 24. jul 1942: Ustaško redarstvo iz Sarajeva uputilo 146 "nepoćudnih osoba" u logore Jasenovac i Stara Gradiška. U policijskom izvoru se ne navodi politička i etnička struktura deportiraca.[132]
  • 25. jul 1942: Hapšenje 23 stanovnika sela Guber i Komorani, pokraj Livna, od strane livanjskih ustaša. Među uhapšenima bilo je 14 Hrvata i 9 Bošnjaka (21 muškarac i 2 žene). Uhapšena lica su dijelom pobijena, a dijelom deportovana u logore.[133]
  • 26. jul 1942: Hapšenje 23 lica srpske nacionalnosti, članova partizanskih porodica, u Putincima pokraj Rume, u Sremu. Među uhapšenicima bilo je 13 žena. Sva lica deportovana su u logor Jasenovac. Rat je preživjelo 8 uhapšenih lica iz Putinaca. Publikovana su imena stradalih.[134]
  • 27. jul 1942: Hapšenje 55 muškaraca srpske nacionalnosti, simpatizera NOP-a, u Pećincima pokraj Rume, u Sremu. Ova lica su jednim dijelom (23 lica) strijeljana u Rumi 14. avgusta, a drugim dijelom (22 lica) u Sremskoj Mitrovici, takođe tokom avgusta 1942. Publikovana su imena stradalih.[135]
  • 28. jul 1942: Hapšenje 14 muškaraca srpske nacionalnosti u Dobrincima pokraj Rume, u Sremu. Ova lica su strijeljana tokom avgusta 1942. u Sremskoj Mitrovici. Publikovana su imena stradalih.[136]
  • 28. jul 1942: Deportacija 170 lica jevrejske nacionalnosti iz Banja Luke u ustaške logore.[137] Prema izvoru ustaškog redarstva iz Banja Luke, ovaj broj bio je još veći. U ovom izvoru spominju se poimenice 61 muškarac i 101 žena jevrejskog porekla iz Banja Luke koji su transportovani u Jasenovac, ali se ne pominje broj njihove djece koja su takođe transportovana sa roditeljima u logore.[138]
  • 28-29. jul 1942: Masovna hapšenja srpskog seoskog stanovništva u selima kotara Nova Gradiška: Okučani, Bodegraje, Dubovac, Kosovac, od strane ustaša iz logora Stara Gradiška. Radno sposobni muškaraci i žene ubrzo nakon sprovođenja u logor odvojeni su od strane njemačke komisije i transportovani u njemačke radne logore. Starije stanovništvo je ubijeno od strane ustaša, dok su djeca izolovana u dječjem logoru u Sisku. Poznata su imena 80 stanovnika Dubovca i 60 stanovnika Okučana stradalih u ustaškim logorima. [111]
  • 29. jul 1942: Hapšenje 6 pripadnika NOP-a u Novim Karlovcima pokraj Inđije u Sremu. Uskoro je u selu uhapšeno 16 lica osumnjičenih za pomaganje NOP-u. Ova lica su streljana tokom leta 1942. Najodgovorniji za hapšenja bio je Stjepan Blažeković, šef ustaške policije u Sremu. Publikovani su poimenični podaci o ovim licima.[139]
  • 29. jul 1942: Hapšenje simpatizera NOP-a u selu Buđanovci pokraj Rume, od strane ustaša. Toga dana uhapšeno je 11 lica (10 muškaraca i jedna žena). Prethodno, 27. jula, ustaše su uhapsili 2 stanovnika ovog sela. Sedmorica uhapšenih muškaraca su streljana 6. avgusta 1942, u blizini Rume, a trojica su osuđena na 10 godina robije. Početkom avgusta ustaše su u Buđanovcima uhapsile 15 muškaraca i žena. Svi su otjerani u privremeni logor u Rumi, odakle je jedno lice pušteno, a ostali su otjerani u logor Jasenovac. Rat je preživjelo samo 4 uhapšenika.[140]
  • 31. jul 1942: Stradanje stanovnika srpskih sela iz kotara Slunj i Cazinske krajine u selu Sadilovac pokraj Slunja. Toga dana ubijeno je 361 stanovnik sela Sadilovac, kao i 15 stanovnika sela Nova Kršlja pokraj Slunja, a takođe i 71 stanovnik sela Bugar (kotar Bihać) i 6 stanovnika sela Crnaja (kotar Cazin). Iz Bugara i Crnaje, među žrtvama, bilo je 45 djece. Takođe, među stanovništvom Sadilovca i Nove Kršlje, većina ubijenih bili su žene i djeca. Većina žrtava je spaljena od strane ustaša u lokalnoj pravoslavnoj crkvi. Nedugo potom, 15. avgusta 1942, ustaše su ubile 19 stanovnika Sadilovca u okolnim mjestima. Ustaše su tokom rata ubile ukupno 385 stanovnika Sadilovca. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[141][142]
  • 31. jul 1942: Oblasna komanda Gestapoa za Slavoniju i Srem, uz pomoć nemačkih vojnika, izvršila je masovno hapšenje stanovnika sremskog sela Jazak pokraj Iriga, pod izgovorom da seljaci Jaska pomažu partizane. Prema postojećim podacima toga dana uhapšeno je 154 muškarca i 11 žena. Publikovani su podaci sa imenima 45 uhapšenih stanovnika Jaska. Uhapšenici su sprovedeni u privremeni logor u Rumi gdje su mučeni prilikom istrage. Nakon tri nedjelje oko 40 stanovnika Jaska je pušteno iz logora, dok su ostali strijeljani tokom avgusta 1942. u Sremskoj Mitrovici od strane ustaša.[143]

Avgust 1942. uredi

  • početak avgusta 1942: Hapšenje oko 40 Roma iz Iriga u Sremu, bez obzira na pol i starost, od strane ustaške policije. Uhapšenici su sprovedeni u logor Jasenovac gdje su pobijeni. Publikovana su imena 29 stradalih Roma iz Iriga. Ovaj spisak nije konačan.[144]
  • početak avgusta 1942: Hapšenje oko 96 Roma iz Sremskih Karlovaca, bez obzira na pol i starost, od strane ustaške policije. Uhapšenici su sprovedeni u logor Jasenovac gdje su pobijeni. Publikovana su imena 49 stradalih Roma iz Sremskih Karlovaca. Ovaj spisak nije konačan.[145]
  • početak avgusta 1942: Kolektivno deportovanje Roma iz sela Molovin, pokraj Šida, u logor Jasenovac. Ukupno je deportovano 95 osoba. Svi su bili pripadnici poznate tamburaške porodice Familić. Niko od njih nije preživio rat.[146]
  • početak avgusta 1942: Hapšenje 29 lica srpske nacionalnosti u selu Zdena pokraj Sanskog Mosta i jednog lica iz Sanskog Mosta, pod optužbom da su simpatizeri NOPa. Uhaapšene su čitave porodice. Većina uhapšenika bili su žene i djeca. Uhapšenici su sprovedeni u logor Stara Gradiška gdje su pobijeni. Prema nekim indicijama ovaj događaj je se dogodio nakon 2. avgusta. Najodgovorniji za hapšenje ovih lica bio je ustaša Pero Šimić, inspektor političkog odijeljenja Zaštitnog redarstva iz Banja Luke. Krajem avgusta u selu Zdena uhapšena je grupa lokalnih Bošnjaka pod optužbom da sarađuju sa partizanima. Ova grupa je takođe transportovana u logor Stara Gradiška, odakle su oslobođeni 1944, izuzev jednog lica koje je ubijeno u ovom logoru. Publikovani su podaci o stradalim stanovnicima ovog sela.[148]
  • 1. avgust 1942: Masovno hapšenje Roma u selu Grabovci pokraj Rume, u Sremu, od strane Folksdojčera. Uhapšeni su svi Romi u selu koji su, potom, sprovedeni i zatvoreni u Rumi. Iz nepoznatih razloga, većina uhapšenika je puštena. Ipak, jedan dio uhapšenih Roma sproveden je u logor Jasenovac gdje su pobijeni. Publikovani su podaci o 17 grabovačkih Roma ubijenih u Jasenovcu. Među njima je bilo 9 djece.[149]
  • 2-4. avgust 1942: Hapšenje 75 Jevreja u Sanskom Mostu, od strane ustaša, po naređenju njemačkog okupatora, dogodilo se 2. avgusta 1942. Uhapšeni su svi lokalni Jevreji (18 porodica), uključujući i 2 izbjegličke porodice iz Bihaća i jednu iz Dervente. Uhapšenici su sprovedeni u logor Stara Gradiška gdje su ubijeni. Publikovani su poimenični podaci o uhapšenicima.[150] Postoje indicije da su Jevreji iz Sanskog Mosta stradali u Jasenovcu, kao i precizan podatak da je deportacija otpočela 4. avgusta 1942. Ovaj izvor je nepotpun je spominje brojku od 60 Jevreja.[151]
  • 3. avgust 1942: Hapšenje srpskih muškaraca u Rumi. Prethodno je izvršeno manje hapšenje 23. jula 1942. Ukupno je u ova dva navrata uhapšeno 40 lica. Oni će biti strijeljani tokom ljeta 1942. u Rumi i Sremskoj Mitrovici. Hapšenje je sproveo Gestapo, a strijeljanja ustaše.[152]
  • 4. avgust 1942: Stradanje stanovništva srpskog sela Dereza, između Pakraca i Daruvara. Ustaše su 4. avgusta 1942. u selu Velika Dereza ubile 147 stanovnika, od čega 46 djece, a u selu Mala Dereza 82 stanovnika, od čega 29 djece. Većina ubijenih bačena je u seoske bunare. Istog dana jedan dio stanovništva deportovan je u ustaške logore. Iz Velike Dereze u logore je deportovano 172 stanovnika, od čega 78 djece. Iz ovog sela u ustaških i njemačkim logorima stradalo je 87 stanovnika. Iz Male Dereze u logore je deportovano 125 stanovnika, od čega 55 djece. Iz ovog sela u ustaškim i njemačkim logorima stradala su 44 stanovnika.[153][154]
  • 5-6. avgust 1942: Suđenje pred ustaškim prekim sudom u Vinkovcima. Na smrt je osuđeno 12 lica iz okoline Vinkovaca i Šida, zbog pomaganja NOP-u, među kojima je bilo 6 lica hrvatske nacionalnosti. Publikovana su imena stradalih.[155]
  • 6. avgust 1942: Hapšenje 139 srpskih muškaraca iz sela Pavlovci pokraj Rume, u Sremu, od strane Gestapoa i ustaške policije. Većina uhapšenika streljana je u Rumi i Sremskoj Mitrovici tokom avgusta i septembra 1942. od strane ustaša, a jedan dio (u literaturi se spominje 21 lice) sproveden je u logor Jasenovac. Publikovani su podaci o 118 stradalih Pavlovčana.[156]
  • 6. avgust 1942: Ubistvo 9 srpskih civila u selu Lipovača pokraj Slunja. Publikovani su podaci o stradalima.[157]
  • 8. avgust 1942: Hapšenje 18 stanovnika sela Kupinovo u Sremu. Hapšenja su izvršena pod optužbom pomaganja partizanima. Osmorica uhapšenih streljana su 25. avgusta u Vukovaru. Publikovani su podaci o uhapšenim licima.[159]
  • 13. avgust 1942: Masovni zločin u selu Kusonje pokraj Pakraca. Toga dana u ovom selu ustaše su ubile 463 srpska stanovnika Kusonja, kao i obližnjih sela Dragović i Čaklovac. Među ubijenima bio je i jedan broj stanovnika Potkozarja koji su prisilno naseljeni u srpskim selima oko Pakraca. Većina ubijenih bili su stanovnici Kusonja, među kojima je bio velik broj žena i djece. Najveći broj žrtava ubijen je kolektivnim spaljivanjem u pravoslavnoj crkvi u Kusonjama.[161]
  • 13-14. avgust 1942: Masovne hapšenje u Sremskoj Mitrovici. Uhapšeno je oko 110 ljudi različitih nacionalnosti koji su prebačeni u Vukovar. Glavni organizator hapšenja bio je šef ustaške policije u Sremskoj Mitrovici, Mata Ciprijanović. Iz ove grupe uhapšenika u Vukovaru je izdvojeno 47 lica koji su streljani 19. avgusta 1942, prilikom masovnog strijeljanja kada je likvidiran veći broj uhapšenika iz sremskih mjesta. Najodgovorniji za ovaj zločin bili su Eugen Dido Kvaternik i Viktor Tomić.[162]
  • 14. avgust 1942: Strijeljanje 95 zatočenika privremenog logora u Rumi. Publikovan je djelimičan spisak od 90 stradalih. Streljana lica bili su stanovnici Rume i okolnih sela: Pavlovci (25), Jazak (16), Pećinci (15), Ruma (11), Deč (7), Stejanovci (4), Ledinci (1), Kraljevci (1), Irig (1), Vrdnik (1), Jarak (1). Zločin je izvršen na obodu grada. Najodgovorniji za ovaj zločin bili su Eugen Dido Kvaternik, Viktor Tomić, Eugen Đurić Tomić i Otmar Šild. Zločin su sproveli lokalni nacisti iz redova Folksdojčera i pripadnici ustaške bojne iz Sremske Mitrovice.[163]
  • 15. avgust 1942: Masovni zločin nad srpskim stanovništvom kotara Slunj u selu Grabovac. U ovom danu u Grabovcu su ubijeni stanovnici nekoliko sela, uključujući i Grabovac. 15. avgusta 1942. u Grabovcu ubijeno je 96 stanovnika sela Grabovac, 67 stanovnika sela Irinovac, 27 stanovnika sela Nova Kršlja, 25 stanovnika sela Stara Kršlja. Zločin se dogodio u selu Grabovac. Grabovac je ukupno imalo 207, Nova Kršlja 165, Irinovac 92, a Stara Kršlja 76 žrtava fašističkog terora, pretežno žrtava ustaških zločina. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[164]
  • 16. avgust 1942: Ubistvo oko 1.368 ljudi u selu Sloboština pokraj Slavonske Požege. Većina ubijenih bili su stanovnici Potkozarja koji su u ljeto 1942. deportovani u ustaške logore, potom dijelom u srpska sela u Slavoniji. Među ubijenima bio je velik broj žena i djece. U literaturi se navodi da je među ubijenima bilo 1.165 lica porijeklom sa Kozare i iz Potkozarja i 203 stanovnika srpskih sela zapadno od slavonske Požege. Glavni organizator zločina bio je Vjekoslav Maks Luburić.[166][167]
  • 16. avgust 1942: Strijeljanje 25 pripadnika i simpatizera NOP-a, u Rumi, osuđenih na smrtnu kaznu od strane ustaškog prijekog suda. Među ubijenima bilo je 9 stanovnika Buđanovaca, 3 stanovnika Jaska, 3 stanovnika Velikih Radinaca 2 stanovnika Iriga i po jedan stanovnik Riđice, Rakovca, Krčedina, Inđije, Pećinaca, Bešenova, Ogara i Stejanovca. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Svi su bili srpskog porijekla. Najodgovorniji za sprovođenje zločina bili su Viktor Tomić i Stjepan Blažeković.[168]
  • 16. avgust - 1. septembar 1942: Masovna hapšenja srpskih stanovnika sela Golubinci pokraj Stare Pazove. Prvo hapšenje sprovedeno je 16. avgusta, zatim je uslijedilo novo hapšenje 23. avgusta, a potom i treće hapšenje 1. septembra 1942. Mnogi uhapšenici su strijeljani tokom ljeta 1942, u okviru "Akcije Viktor Tomić", prvenstveno u Sremskoj Mitrovici. Publikovana su imena 63 stradala muškarca iz sela Golubinci, uhapšenih u ovim okolnostima. Pozunata su imena još 7 Golubinčana ubijenih u ataru sela, 29. avgusta 1942.[169]
  • 18. avgust 1942: Ubistvo 16 srpskih stanovnika sela Korana pokraj Slunja. Zločin je počinjen u samom selu. Publikovani su podaci o stradalima.[170]
  • 19. avgust 1942: Strijeljanje 10 komunista i pripadnika NOP-a u Vukovaru, koji su prethodno osuđeni na smrt od strane ustaškog prijekog suda. Strijeljani su poticali iz Sremske Mitrovice i bili su srpskog i hrvatskog porijekla. Zločin je izvršen na stratištu Dudik. Publikovani su podaci o stradalima. Najodgovorniji za sprovođenje zločina bili su Eugen Dido Kvaternik, Viktor Tomić i Stjepan Blažeković.[171]
  • 19. avgust 1942: Masovno hapšenje stanovnika sremskog sela Divoš, u podnožju Fruške gore. Među uhapšenima bio je znatan broj žena. Akciju hapšenja inicirao je Viktor Tomić, a sproveo ju je domobranski major Miroslav Turković, ustaše i nacifikovani Folksdojčeri iz susednog sela Čalma. Uhapšeno je 112 stanovnika Divoša koji su potom sprovedeni u privremeni logor u Vinkovcima, a potom u logor Jasenovac. Rat je preživjelo samo 10 uhapšenih Divošana. Publikovani su podaci o stradalima.[174]
  • 19. avgust 1942: Istoga dana kada i u Divošu, izvršeno je masovno hapšenje stanovnika susjednog sremskog sela Čalma. Uhapšeno je ukupno 114 stanovnika, oba pola. Većina uhapšenika bila je srpske nacionalnosti, dok su ostali bili romske i nemačke nacionalnosti. Akciju hapšenja inicirao je Viktor Tomić, a sproveli su je nacifikovani Folksdojčeri iz Čalme. Uhapšenici su potom sprovedeni u privremeni logor u Vinkovcima, odakle su srpski uhapšenici sprovedeni u ustaški zatvor u Vukovaru, a ubrzo potom (23. avgusta) u logor Jasenovac. Publikovani su podaci o uhapšenim licima.[175]
  • 19. avgust 1942: Masovno hapšenje srpskih muškaraca u selu Buđanovci pokraj Rume. Uhapšeni su svi muškarci starosti između 16 i 40 godina (oko 200 osoba). Akciju hapšenja inicirao je Viktor Tomić, a sproveli su je domobrani. Uhapšenici su potom sprovedeni u ustaški zatvor u Rumi gdje su zadržani oko 14 dana. U zatvoru je zadržano 60 Buđanovčana, a ostali su pušteni kućama. Zadržani uhapšenici su potom sprovedeni u Sremsku Mitrovicu, gdje je sprovedena nova klasifikacija: 32 uhapšenika je pušteno kućama, a 30 uhapšenika je zadržano. Pretpostavlja se da je ovih 30 stanovnika Buđanovaca strijeljano u Mitrovici tokom septembra 1942, ili su ubijeni u logoru Jasenovac. Publikovani su djelimični podaci o stradalima.[176]
  • 19-20. avgust 1942: Ustaška policija uhapsila oko 250 stanovnika Zemuna. Već 20. avgusta strijeljano je 10 komunista, a tokom narednih dana znatan broj uhapšenika sproveden je u Vukovar i Sremsku Mitrovicu gdje je likvidiran, krajem avgusta u Vukovaru (ukupno 42 lica) i početkom septembra u Mitrovici. Najodgovorniji za sprovođenje zločina bili su Eugen Dido Kvaternik, Viktor Tomić.[177]
  • 20. avgust 1942: Ubistvo 18 stanovnika sela Grabovac pokraj Slunja. Prethodno je 15. avgusta stradalo 96 lokalnih stanovnika. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[178]
  • 20. avgust 1942: Ubistvo 12 srpskih stanovnika sela Smoljanac pokraj Slunja. Ustaše su ubile ukupno 17 stanovnika ovog sela. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[179] Prema drugim izvorima toga dana stradalo je 15 lokalnih stanovnika.[180]
  • 20. avgust 1942: Strijeljanje 10 pripadnika KPJ pretežno iz Zemuna, na lokaciji Goveđi brod sjeverno od Zemuna, u okviru sprovođenja represalija nad komunistima. Najodgovorniji za ovaj zločin bio je ustaški povjerenik Viktor Tomić. Publikovana su imena stradalih.[181]
  • 20. avgust 1942: Masovno hapšenje odraslih srpskih muškaraca u selu Donji Tovarnik pokraj Rume, u okviru "Akcije Viktor Tomić". Uhapšeno je 115 Tovarničana, starosti između 16 i 50 godina. Uhapšenici su potom sprovedeni u privremeni logor u Rumi, odakle su sprovedeni u Sremsku Mitrovicu gdje su tokom septembra učestvovali u kopanju raka za strijeljane žrtve. Većina Tovarničana je potom puštena kućama. Međutim, rat nije preživjelo 35 uhapšenika. Pretpostavlja se da su strijeljani u Mitrovici ili su stradali u logoru Jasenovac. Svi uhapšenici prebijani su i mučeni u mitrovačkoj kaznionici od strane ustaša. Publikovani su poimenični podaci o 19 stradalih Tovarničana, uhapšenih, 20. avgusta 1942.[182]
  • 20. avgust 1942: Istoga dana kada i u Donjem Tovarniku, u okviru "Akcije Viktor Tomić", izvršeno je masovno hapšenje muškaraca u susjednom sremskom selu Ogar. Uhapšeno je 50 muškaraca koji su potom sprovedeni u logor u Rumi, a ubrzo potom u kaznionicu u Sremskoj Mitrovici, gdje su batinani i mučeni. Od 50 uhapšenika, 24 su pušteni kućama, a 26 su strijeljani. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[183]
  • 20. avgust 1942: Masovno hapšenje srpskih i romskih stanovnika sela Bosut, zapadno od Sremske Mitrovice. Hapšenje su izvršili domobrani i ustaše. Pohapšeni su svi Romi, kao i članovi srpskih porodica čiji pripadnici su se nalazili u partizanima ili su izbjegli u Srbiju. Publikovan je spisak od 166 Bosućana koji su 20. avgusta 1942. deportovani u logor. Ovaj spisak nije konačan. U literaturi se navodi da je 274 stanovnika Bosuta otjerano u logor. Pohapšeni Bosućani stradali su u logoru Jasenovac.[184]
  • 21. avgust 1942: U ustaškom zatvoru u Zagrebu od posljedica brutalne torture umrla ili ubijena prilikom istrage, komunistkinja Dragica Končar, koja je poslije rata proglašena za narodnog heroja.[185]
  • 21-25. avgust 1942: Stradanje stanovnika Iriga. Masovno hapšenje u Irigu, sprovedeno je 21-22. avgusta 1941. Uhapšeno je oko 140 stanovnika Iriga, pod optužbom da su pripadnici i pomagači NOP-a. Akcijom je lično rukovodio Viktor Tomić. Uhapšenici su mučeni i isleđivani u ustaškom zatvoru u Irigu. Viktor Tomić je rukovodio strijeljanjem 36 uhapšenika na lokaciji Kasarne pokraj Iriga, 24. avgusta 1941. Potom su 86 stanovnika Iriga sprovedeni u Vukovar. Od ovog broja 46 Irižana strijeljano je na Dudiku pokraj Vukovara, 25. avgusta 1941. Jedan broj Irižana strijeljan je kasnije u Vukovaru, a drugi dio u Sremskoj Mitrovici. Publikovana su imena stradalih.[186]
  • 22. avgust 1942: Strijeljanje 43 komunista i pripadnika NOP-a u Vukovaru, koji su prethodno osuđeni na smrt od strane ustaškog prijekog suda. Strijeljani su poticali iz sremskih naselja (30 strijeljanih poticali su iz Zemuna, a ostali iz Stare Pazove, Surčina, Golubinaca, Bingule, Erdevika, Batajnice i Sremske Mitrovice). Publikovani su podaci o stradalima. Najodgovorniji za sprovođenje zločina bili su Eugen Dido Kvaternik, Viktor Tomić i Stjepan Blažeković.[187]
  • 22-24. avgust 1942: Hapšenje stanovnika Sremske Kamenice. Lokalne ustaše su najprije 22. avgusta uhapsile 4 stanovnika Kamenice, da bi 24. avgusta uslijedilo hapšenje 9 muškaraca. Od 13 uhapšenika 11 su bili srpske,a 2 hrvatske nacionalnosti. Uhapšenici su sprovedeni u ustaški zatvor u Sremskim Karlovcima gdje su bili podvrgnuti torturi. Sledeća hapšenja Kameničana izvršena su 8-9. septembra kada su u Sremskim Karlovcima uhapšena 3 gimnazijska đaka iz Kamenice, a najmasovnije hapšenje uslijedilo je 10. septembra kada je uhapšeno 127 odraslih srpskih muškaraca. Ovim hapšenjem rukovodio je Viktor Tomić. Jedan dio uhapšenika deportovan je u kaznionicu u Sremskoj Mitrovici, a ostali u logor Jasenovac. Kameničani zatočeni u logoru Jasenovac bili su potom vraćeni u Sremsku Mitrovicu, da bi nakon izvesnog vremena, tokom 1942, bili pušteni kućama. Trojica Kameničana ubrzo su umrla od posljedica izolacije i torture. Publikovan je spisak uhapšenika.[188]
  • 22. avgust - 3. septembar 1942: Stradanje srpskog stanovništva sela Bukovac pokraj Sremske Kamenice, u vrijeme njemačko-ustaško-domobranske ofanzive na partizane na Fruškoj gori. Najprije je 22. avgusta 1942, od strane ustaša iz Sremske Kamenice i Sremskih Karlovaca i nacifikovanih Folksdojčera iz Bukovca, sprovedeno hapšenje u selu. Ustaše i nacisti su odabrali 25 uhapšenika, sproveli ih u Sremske Karlovce gdje su ih mučili u lokalnom zatvoru, da bi ih potom sproveli u Vukovar, gdje je 25. avgusta 1942. strijeljano najmanje 16 Bukovčana. Ostali su najvjerovatnije sprovedeni u logor Jasenovac. Potom su ustaše i nacisti ponovo upali u Bukovac, 24. avgusta 1942, kada su na svirep način ubili 13 staraca. Selo je u potpunosti opljačkano. U narednim danima uslijedila su hapšenja odbjeglih Bukovčana u šumama Fruške gore, pri čemu je jedan dio stanovnika strijeljan u ovim okolnostima, u šumi. U literaturi se navodi da je u ovom intervalu uhapšeno oko 500 stanovnika Bukovca. U narednim danima uhapšenici su bili izloženi torturi u zatvoru u Sremskim Karlovcima, odakle ih je veći broj muškaraca deportovan u Sremsku Mitrovicu. Poznato je da su Bukovčani strijeljani u Mitrovici u dva navrata: 4. septembra 1942, kada je strijeljano 103 stanovnika, i 8. septembra 1942, kada je strijeljano 45 stanovnika Bukovca. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Žene i djevojke iz Bukovca su zadržane u zatvoru u Sremskim karlovcima gdje je dio njih podvrgnut torturi. Većina je puštena nakon mjesec dana, a 32 omladinke su zadržane u zatvoru (7 je kasnije otjerano u njemačke logore). Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[189]
  • 23. avgust 1942: Pokolj nad oko 25 stanovnika sremskog sela Susek, istočno od Iloka. Pokolj su izvršili ustaše iz Iloka. U narednim danima veći broj Susečana, bez obzira na starost i pol otjeran je u Sremsku Mitrovicu, a jedan dio u logor Jasenovac.[190]
  • 23-24. avgust 1942: Kolektivna deportacija stanovništva sela Grabovo na Fruškoj gori, u okviru ustaško-domobranske akcije protiv partizana. Deportaciju su sproveli domobrani na čelu sa pukovnikom Vilkom Begićem. Na licu mjesta ubijena su 4 lokalna stanovnika. Žene i djeca do 14 godina sprovedeni su u Sremsku Mitrovicu, a potom u privremeni logor u Iloku, odakle su puštene nakon tri nedjelje. Odrasli muškarci (procjene se kreću od 91 do 103 muškarca) i 3 djevojke sprovedeni su u Rumu, gdje su islijeđivani, a potom u Sremsku Mitrovicu. Njihova dalja sudbina je neizvjesna. Zasigurno se zna da je 6 muškaraca iz Grabova strijeljano u Sremskoj Mitrovici 7-8. septembra 1942, a za ostale se pretpostavlja da su takođe stradali u Mitrovici ili u logoru Jasenovac. Hapšenje je uspjelo da izbjegne samo 13 mlađih muškaraca koji su se sklonili u šumu. Čitavo selo je opljačkano. Pljačku su izvršili domobrani, ustaše i nacifikovani Folksdojčeri (iz Banoštora). Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[190]
  • 23-24. avgust 1942: Masovno hapšenje i deportacija u logor stanovnika Sremske Rače, u okviru "Akcije Viktor Tomić", bez obzira na starost i pol. Publikovani su podaci o 232 stanovnika sela koji su deportovani u logor Jasenovac, gdje su stradali. Među stradalima navedeno je 108 djece. Ovi podaci nisu konačni.
  • 24. avgust 1942: Kolektivno hapšenje i deportacija srpskog stanovništva mjesta Banoštor, na sjevernim padinama Fruške gore. Hapšenje su izvršili domobrani pod komandom pukovnika Vilka Begića, u čemu su im pomogli lokalni nacifikovani Folksdojčeri iz Banoštora. Uhapšenici su razvrstani u dvije grupe. U prvoj grupi nalazili su se žene, djeca i starci, a u drugoj grupi odrasli muškarci. Prva grupa deportovana je u Sremsku Mitrovicu gdje je boravila danima na otvorenom u mitrovačkoj kaznionici, da bi kasnije, kada su njihovi domovi bili opljačkani, bila vraćena u selo. Druga grupa (88 muškaraca i 3 djevojke) sprovedena je u obližnji Čerević gdje je islijeđivana, da bi potom bila sprovedena u Sremsku Mitrovicu gdje je strijeljana tokom septembra. Najodgovorniji za stradanje stanovništva Banoštora bili su Vilko Begić i Viktor Tomić.[191]
  • 24-25. avgust 1942: Kolektivno hapšenje i deportacija srpskog stanovništva Čerevića, između Iloka i Petrovaradina, na Dunavu. Hapšenje su izvršili domobrani pod komandom pukovnika Vilka Begića, u čemu su im pomogli lokalni nacifikovani Folksdojčeri i lokalne ustaše iz Banoštora i Čerevića. Iz mase uhapšenih odvojeno je 30 muškaraca koji su deportovani u Sremsku Mitrovicu gdje su strijeljani septembra 1942. Žene su puštene kućama,a li su neke od njih kasnije deportovane u ustaške logore. nakon nekoliko dana ustaše iz Iloka na obali Dunava ubiuli su 30-ak stanovnika Čerevića. Publikovani su podaci o 41 stradalom stanovniku Čerevića, ubijenom u ljeto 1942, među kojima je bilo 16 žena.[192]
  • 25. avgust 1942: Četvrto strijeljanje u Vukovaru, 25. avgusta 1942, kada je strijeljano 50 lica iz različitih sremskih mjesta, osumnjičenih za pomaganje NOP-u. U tom navratu strijeljano je 12 lica iz Bukovca, 7 iz Batajnice, 7 iz Kupinova, 7 iz Kuzmina, 3 iz Sremske Rače, 3 iz Laćarka, 4 iz Sremske Mitrovice, 2 iz Iriga, 2 iz Iloka, 1 iz Čerevića, 1 iz Vizića, 1 iz Borova, 1 iz Perleza, 1 iz Krčedina, 1 iz Sremskih Karlovaca. Zločin je izvršen na stratištu Dudik. Publikovana su imena stradalih. Najodgovorniji za sprovođenje zločina bili su Eugen Dido Kvaternik, Viktor Tomić i Stjepan Blažeković.[195]
  • 25. avgust 1942: Strijeljane 32 stanovnika sela Ostojići i Gornji Žirovac (kotar Dvor na Uni) u sklopu ustaško-domobranske ofanzive na slobodnu partizansku teritoriju Banije. Prethdno, početkom ofanzive, ustaše su ubile 10-ak mlađih stanovnika sela, a 17 su sproveli u logore.[196]
  • 26. avgust 1942: Deportacija 167 lica iz ustaškog zatvora u Vukovaru u logor Jasenovac Većina ovih lica bile su žene, a među 167 deportiraca nalazilo se i 26 djece, uključujući i njeihove majke. Ova lica poticala su iz različitih mjesta u Sremu (Sremska Mitrovica, Irig, Zemun, Vojka, Bukovac, Progar, Kuzmin, Novi Karlovci, Novi Slankamen, Veliki Radinci, Čerević, Vizić, Sremska Rača, Krčedin, Beška, Jazak, Surduk, Golubinci, Sremski Karlovci, Batajnica, Stari Banovci, Bosut. Skoro svi su stradali u logoru. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Najodgovorniji za njihovo stradanje bili su Eugen Dido Kvaternik i Viktor Tomić.[197]
  • 26. avgust 1942: Stradanje stanovnika sela Ležimir na Fruškoj gori, u okviru njemačko-ustaško-domobranske akcije protiv partizana. Najprije je u selu ubijeno 10 starijih stanovnika, a potom u obližnjim šumama dodatnih 29 stanovnika. U logor Jasenovac, avgusta 1942, otjerano je 156 stanovnika Ležimira, bez obzira na starost i pol. Poblikovani su podaci o stradalima.[198]
  • 27. avgust 1942: Zločin nad stanovništvom sela Donje Vukovsko pokraj Kupresa. Jedna kolona od oko 400 ustaša, podržana artiljerijom i avijacijom, uspjela je da prodre u Donje Vukovsko, odbacivši dijelove 4. bataljona 4. crnogorske brigade i vod Vukovske čete Kupreškog bataljona, pri čemu je opljačkala i popalila selo, dok je u zaseoku Katanićima izvršila masakr nad stanovništvom. Ustaše su do temelja spalile Donje Vukovsko, otjerale svu stoku i poklale 75 osoba (žene, djecu i starce). Sve leševe su zatim zapalili na lomači.[199]
  • 27-28. avgust 1942: Hapšenje izbjeglog srpskog stanovništva sela Ledinci, u šumama Fruške gore, prilikom njemačko-ustaško-domobranske ofanzive na partizane u Sremu. Pohvatane žene, djeca i starci su pušteni kućama, a odrasli muškarci su sprovedeni u ustaški zatvor u Sremskim Karlovcima, gdje su podvrgnuti torturi. Iz Karlovaca je u Sremsku Mitrovicu deportovano 118 Ledinčana koji su strijeljani 4. i 8. septembra 1942. Publikovana su imena stradalih.[200]
  • 27. avgust - 1. septembar 1942: Strijeljanje 8 saradnika NOP-a, građana Zagreba hrvatske nacionalnosti, u Zagrebu. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[201]
  • 28. avgust 1942: Hapšenje izbjeglog srpskog stanovništva sela Rakovac, u šumama Fruške gore, prilikom njemačko-ustaško-domobranske ofanzive na partizane u Sremu. Pohvatane žene, djeca i starci su pušteni kućama, a dio odraslih muškarci su sprovedeni u ustaški zatvor u Sremskim Karlovcima, gdje su podvrgnuti torturi. Iz Karlovaca je u Sremsku Mitrovicu deportovano 33 Rakovčana koji su strijeljani 4. i 8. septembra 1942. U samom selu fašisti su ubili 9 stanovnika, uključujući 2 djece. Publikovana su imena stradalih. Oko 40 Rakovčana i Ledinčana je pušteno iz zatvora u karlovcima, na intervenciju Josipa Suića, inženjera u rudniku Rakovac.[202]
  • 28-29. avgust 1942: Masovno hapšenje srpskih muškaraca u Šidu od strane ustaša. Uhapšeno je 137 osoba. Hapšenjem u Šidu rukovodio je Viktor Tomić. Pohapšeni Šiđani sprovedeni su u lokalni zatvor gdje su mučeni, a zatim su deportovani u Sremsku Mitrovicu (sem 15 žena i dječaka koji su pušteni) gdje su strijeljani 30. avgusta 1942. Jedan Šiđanin (Stevan Marijan) uspio je pobjeći sa strijeljanja. Među strijeljanim Šiđanima u Mitrovici bio je i poznati slikar Sava Šumanović. Viktor Tomić je učestvovao u mučenju i prebijanju zatvorenika u Šidu. Eugen Dido Kvaternik i Viktor Tomić prisustvovali su strijeljanju Šiđana u Mitrovici. Postoje podaci da je Eugen Dido Kvaternik lično ubijao u Sremskoj Mitrovici. Publikovana su imena 121 stradalog stanovnika Šida.[203]
  • 29. avgust 1942: Ubistvo 7 srpskih stanovnika sela Golubinci pokraj Stare Pazove. Zločin je izvršen u polju i vinogradima u okolini sela. Publikovani su podaci o stradalima.[204]
  • 29-30. avgust 1942: Masovno hapšenje stanovnika Sremske Mitrovice. Akcijom hapšenja rukovodio je Viktor Tomić. Uhapšeno je preko 100 lica srpske nacionalnosti, oba pola, pod optužbom da su simpatizeri i pomagači NOP-a, iako su ova lica uhapšena zbog etničkog porijekla. Većina uhapšenika strijeljana je od 2- do 9. septembra 1942. u Sremskoj Mitrovici.[205]
  • 30. avgust 1942: Ubistvo 66 stanovnika sela Grabovac pokraj Slunja. Prethodno 15. i 20. avgusta stradalo je 114 lokalnih stanovnika. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[206]
  • 30. avgust 1942: Ubistvo 7 lica srpske nacionalnosti iz sela Jamarje pokraj Slunja. Zločin je počinjen klanjem u selu Drežnik pokraj Slunja. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[129]
  • kraj avgusta 1942: Hapšenje većeg broja stanovnika sela Sviloš u Sremu, istočno od Iloka. Prema publikovanim poimeničnim podacima, 55 stanovnika sviloša ubijeno je tokom septembra 1942. u Sremskoj Mitrovici. Hapšenje Svilošana izvršili su ustaše i domobrani.[207]
  • kraj avgusta 1942: Hapšenje stanovnika sela Manđelos, sjeverno od Sremske Mitrovice, u okviru fašističke ofanzive protiv partizana na Fruškoj gori. Hapšenje je sproveo njemački Wehrmacht. Publikovana su imena 68 stanovnika Manđelosa koji su strijeljani od strane ustaša u Sremskoj Mitrovici, krajem avgusta ili početkom septembra 1942. Među ubijenima bilo je 12 žena.[208]
  • kraj avgusta 1942: Strijeljanje 19 stanovnika sela Laćarak, pokraj Sremske Mitrovice. Hapšenje su sproveli lokalni nacifikovani Folksdojčeri, a strijeljanje su izvršili ustaše u Vukovaru.[209]

Septembar 1942. uredi

  • 1. septembar 1942: Kolektivna deportacija stanovnika sela Benkovac Okučanski i Cage (kotar Nova Gradiška) u fašističke logore. Sela su spaljena i opljačkana, a stanovništvo deportovano u Staru Gradišku. Sedmoro stanovnika Caga je streljano na licu mjesta. Nakon nekoliko dana, odrasle i radno sposobne muškarace Nijemci su odvojili u Staroj Gradiški i transportovali ih u radne logore u Nemačkoj. Stariji stanovnici su pobijeni u okolini Stare Gradiške, a djeca su transportovana u logor Sisak, gdje su mnoga pomrla, dok je dio žena pobijen u logoru Stara Gradiška, a ostatak je takođe transportovan u Nemačku. U logorima Jasenovac i Stara Gradiška stradalo je 67 stanovnika Benkovca i 47 stanovnika Caga.[210]
  • 1. septembar 1942: Hapšenja dijela preostalih Srba u Novoj Gradiški, oba pola. Uhapšeno najmanje 76 lica koji su potom transportovani u Staru Gradišku, a kasnije u Jasenovac, gdje ih je većina ubijena (preživjelo je samo 9 osoba).[211]
  • početak septembra 1942: Kolektivna deportacija stanovnika romskog sela Kapetanovo Selo, u blizini Suhopolja (kotar Virovitica) u logor Jasenovac. Rat je preživjelo samo troje ljudi iz naselja. Procjenjuje se da je u Jasenovcu ubijeno preko 100 romskih stanovnika ovog sela.[212]
  • 3. septembar 1942: Ubistvo 16 srpskih stanovnika Drežnik Grada pokraj Slunja. Zločin su počinile ustaše iz Drežnika. Publikovani su poimenični podaci o žrtvama.[213]
  • 3. septembar 1942: Hapšenje 15 Jevreja u Cazinu. Riječ je o cazinskim i protjeranim bihaćkim Jevrejima. Prethodnog dana, prilikom partizanskog upada u Cazin, sa partizanima je krenulo 7 lokalnih Jevreja. Uhapšeni Jevreji su sprovedeni od strane ustaša u vojni logor u Žegaru, pokraj Bihaća i potom pobijeni. Ustaše su poštedjele porodicu dr Izidora Levija. Ovu porodicu sa ukupno 6 članova oslobodili su partizani prilikom oslobođenja Cazina, 6. novembra 1942, kada su preostali cazinski Jevreji krenuli sa partizanima. Publikovani su podaci o stradalima.[214]
  • 3-4. septembar 1942: Hapšenje stanovnika Iloka. Hapšenje je sproveo Ivan Vrkljan, zamenik Viktora Tomića. Uhapšeno je oko 50 osoba, pretežno srpske nacionalnosti. Među uhapšenicima bilo je i desetak lica hrvatske nacionalnosti. Uhapšeni su 4. septembra deportovani u kaznionicu u Sremskoj Mitrovici, da bi u narednim danima bili strijeljani.[216]
  • 7-8. septembar 1942: Masovno hapšenje srpskih i romskih stanovnika sremskog sela Višnjićevo (tada: Grk), u kontekstu "Akcije Viktor Tomić". Hapšenje su izvršili domobrani i ustaše. Publikovani su poimenični podaci o 354 stradala stanovnika Višnjićeva, a koji su uhapšeni septembra 1942. Među stradalima bilo je 132 osobe romske nacionalnosti, među kojima je bio velik broj žena i djece. Za višnjićevačke Rome se ističe da su stradali u logorima Jasenovac i Stara Gradiška, a za stradale lokalne Srbe navodi se da su strijeljani u Sremskoj Mitrovici ili su stradali u Jasenovcu. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[217]
  • 8. septembar 1942: Masovno hapšenje srpskih i romskih stanovnika sremskog sela Jamena, u kontekstu "Akcije Viktor Tomić". Hapšenje su izvršili domobrani i ustaše. Slično hapšenje sprovedeno je 17. septembra. Publikovani su poimenični podaci o 284 uhapšena srpska stanovnika Jamene, među kojima je bio velik broj žena, i podaci o 115 romskih uhapšenih stanovnika ovog mjesta, među kojima su većina bili žene i djeca. Prema ovim podacima, među uhapšenim Romima bilo je 40 djece. Jamenački Romi su svi pobijeni u logoru Jasenovac.[218]
  • 8-9. septembar 1942: Hapšenje 38 stanovnika Petrovaradina. Većina uhapšenih bila je srpskog porijekla, a među uhapšenicima bilo je nekoliko osoba hrvatskog i njemačkog porijekla. Uhapšenici su potom deportovani u Sremsku Mitrovicu, a zatim u logor Jasenovac, odakle su pušteni tokom 1942. U logoru je stradala jedna žena iz Petrovaradina. Pretpostavlja se da su za zatočene sugrađane intervenisali lokalni Hrvati koji su se nalazili u strukturama vlasti u Petrovaradinu.[219]
  • 9. septembar 1942: Strijeljanje 43 lica pretežno srpske nacionalnosti u Sremskoj Mitrovici. Toga dana u Mitrovici je strijeljano 28 stanovnika Zemuna, 4 Laćarka, 3 iz Novih Karlovaca, 2 iz Vojke, 2 Vizića, 1 Čortanovaca, 1 iz Stejanovaca i 1 lice čije mjesto prebivanja nije navedeno. Likvidacijom je rukovodio Viktor Tomić. Publikovani su podaci o stradalima.[220]
  • 9. septembar 1942: Hapšenje 30 srpskih muškaraca u selu Adaševci pokraj Šida, u okviru "Akcije Viktor Tomić". Nakon nekoliko dana u selu su uhapšene 4 žene. Pretpostavlja se da su uhapšenici strijeljani u Sremskoj Mitrovici. Publikovani su poimenični podaci o uhapšenim licima.[221]
  • 9-10. septembar 1942: Masovno hapšenje srpskih muškaraca u Sremskim Karlovcima, u okviru "Akcije Viktor Tomić". Uhapšeno je oko 500 osoba koje su potom deportovane u Sremsku Mitrovicu, a odatle u logor Jasenovac, odakle je najveći broj Karlovčana pušten kućama. Međutim, 20 Karlovčana ubijeno je u Jasenovcu. Publikovani su spiskovi uhapšenih i stradalih Karlovčana.[222]
  • 10. septembar 1942: Hapšenje 42 stanovnika sremskog sela Krčedin pokraj Inđije. Uhapšenici su sprovedeni u Sremsku Mitrovicu, gdje su izdvojena 6 očeva čiji sinovi su bili u partizanima i 6 aktivnih pripadnika NOP-a. Oni su strijeljani u Mitrovici tokom narednih dana. Ostatak Krčedinaca deportovan je u logor Jasenovac, odakle su pušteni nakon kraćeg razdoblja. Publikovana su imena stradalih i uhapšenih stanovnika Krčedina.[223]
  • 11. septembar 1942: Deportovanje 4 komunista bošnjačke nacionalnosti iz Bihaća u logor Jasenovac, od kojih su dvojica ubijeni u ovom logoru. Publikovana su imena stradalih.[224]
  • 15. septembar 1942: Stradanje srpskog stanovništva kotara Slunj. Ustaše su u Cetingradu 15. septembra 1942. ubile 38 stanovnika Podcetina, 22 stanovnika Delić Poljane, 22 stanovnika Kuka, 34 stanovnika Komesarca, 8 stanovnika Srednjeg Sela. Većina ubijenih bili su žene i djeca. Među ubijenima bilo je 18 djece iz Podcetina, 8 iz Delić Poljane, 13 iz Kuka, 19 iz Komesarca, 5 iz Srednjeg Sela. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[225]
  • 19-29. septembar 1942: Ustaški pokolj nad stanovništvom sela Jošan pokraj Udbine, dogodio se u drugoj polovini septembra 1942. Prema podacima istoričara Gojka Vezmara, ustaše su u ovom selu 28. septembra 1942. ubile 211 lica, mahom žena, djece i staraca, dok je selo spaljeno. Publikovan je dio poimeničnih podataka o stradalima.[226] Prema podacima istoričara Đure Zatezala, pokolj u selu Jošan imao je dvije etape. Najprije su 19. septembra 1942. ustaše ubili klanjem i spaljivanjem 289 žitelja sela Jošan. Potom su 29. septembra ubili još 49 žitelja, što ukupno čini 338 žrtava.[227]
  • 26. septembar 1942: Strijeljanje 5 članova i simpatizera KPJ/KPH, građana Zagreba hrvatske nacionalnosti, u Zagrebu. Moguće je da je strijeljanje izvršeno i nešto ranije. Publikovana su imena stradalih.[228]

Oktobar 1942. uredi

  • 11. oktobar 1942: Pokolj u Kukunjevcu, selu između Novske i Lipika, u Slavoniji. Toga dana ustaše su pobile oko 650 lokalnih srpskih stanovnika, 30 slovenačkih deportiraca koje su Nijemci protjerali iz Slovenije 1941, kao i oko 120 stanovnika Potkozarja koji su u ljeto 1942. deportovani u logore, a potom jednim dijelom u srpska sela u Slavoniji.[41]
  • 12. oktobar 1942: Kolektivno hapšenje i deportacija stanovnika sela Crkveni Bok, Strmen i Ivanjski Bok, pokraj Sunje, na Baniji, bez obzira na starost i pol, u logor Jasenovac, od strane jasenovačkih ustaša pod rukovodstvom Ljube Miloša. U logor je deportovano oko 1.000 ljudi. Tokom hvatanja i deportacije stanovništva ova tri sela, ustaše su ubile 29 lica. Žitelji Crkvenog Boka, Ivanjskog Boka i Strmena pušteni su iz logora na intervenciju vojnog predstavnika Trećeg rajha u Zagrebu, Glaise von Horstenaua, jer su stanovnici ova tri sela imali obavezu da snabdevaju nemačku vojsku namirnicama. Ustaše su mnogo puta upadale u ova sela i nakon povratka stanovnika iz logora. Uvijek bi ovi upadi rezultirali smrću najmanje jednog lica. Ovo je dovodilo do odlaska odraslih muškaraca u partizane. Najveće stradanje zabilježeno je 1944. Ustaše iz Jasenovca, prema publikovanim podacima, ubile su 716 mještana Crkvenog Boka, Ivanjskog Boka i Strmena, dok je u partizanima poginulo 103 stanovnika.[229][230]

Novembar 1942. uredi

  • 4. novembar 1942: Ustaško redarstvo iz Banja Luke uputilo u logor Jasenovac veći broj osoba pretežno srpske nacionalnosti sa područja kotara Bosanska Gradiška. U propratnom izvještaju navode se imena 51 lica. Postoje indicije da je 7 lica oslobođeno i da možda nisu upućeni u logor. Deportirci su poticali iz slijedećih naselja: Bosanska Gradiška, Laminci, Bok Jankovac, Mašići, Romanovci, Kočićevo, Turjak, Rogolji, Berek, Elezagići, Dubrave.[231]
  • 9. novembar 1942: Strijeljanje 2 komunistkinje, stanovnice Zagreba hrvatske nacionalnosti, u Zagrebu.[232]

Decembar 1942. uredi

  • 3. decembar 1942: Ustaški pokolj nad stanovništvom sela Visuć pokraj Udbine u Lici. Toga dana ustaše su u ovom selu ubile 85 lica, uključujući i 17 stanovnika sela Jošan koji su se sklonili u Visuć nakon pokolja u njihovom selu i spaljivanja njihovih kuća. Publikovani su poimenični podaci o stradalima.[233][234]
  • 14. decembar 1942: Ubistvo 26 stanovnika sela Komić pokraj Udbine. Publikovani su poimenični podaci o stradalima. Početkom godine, 25. marta 1942, u Komiću je ubijeno 13 lokalnih stanovnika, bez obzira na starost i pol. Prethodne godine, 1. avgusta 1941, ubijeno je 19 seoskih muškaraca.[235]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Amulić, Huber 1980, str. 13.
  2. ^ JUSP Jasenovac 2007.
  3. ^ Miletić 1987, str. 247, 315, 351.
  4. ^ Maslić 2010, str. 358–359.
  5. ^ Baić 1980, str. 601–623.
  6. ^ Maslić 2010, str. 387–389.
  7. ^ Baić 1980, str. 566–583.
  8. ^ Maslić 2010, str. 299–302.
  9. ^ Miletić 1987, str. 373.
  10. ^ Kokot 1987, str. 206.
  11. ^ Maslić 2010, str. 358–368.
  12. ^ a b Cimeša 2011.
  13. ^ Đurić 1988, str. 99.
  14. ^ Skoko 1991, str. 336–348.
  15. ^ Baić 1980, str. 715–733.
  16. ^ Maslić 2010, str. 303–308.
  17. ^ Baić 1980, str. 402–433.
  18. ^ Maslić 2010, str. 328–335.
  19. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 43.
  20. ^ Škiljan 2010, str. 360–362.
  21. ^ Samardžija 1984, str. 155–156, 350–366.
  22. ^ Ćurguz, Vignjević 1982, str. 387–391.
  23. ^ Baić 1980, str. 351–364.
  24. ^ Maslić 2010, str. 318–323.
  25. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 29.
  26. ^ Lazić, Majski 1977, str. 66–71.
  27. ^ Đurić 1988, str. 104–105.
  28. ^ Lazić, Majski 1977, str. 74–76.
  29. ^ a b Miletić 1987, str. 248.
  30. ^ Baić 1980, str. 292–307.
  31. ^ Maslić 2010, str. 289–294.
  32. ^ Skoko 1991, str. 348–354.
  33. ^ Đurić 1988, str. 105–106.
  34. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 39.
  35. ^ Miletić 1987, str. 151.
  36. ^ Đurić 1988, str. 101.
  37. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 45.
  38. ^ Nidžović-Džakula, Smoljenović 2002, str. 59.
  39. ^ Đurić 1988, str. 106–107.
  40. ^ Ćurguz, Vignjević 1982, str. 391–392.
  41. ^ a b Mirković 2009, str. 54.
  42. ^ Ćurguz, Vignjević 1982, str. 393–414.
  43. ^ Miletić 1986b, str. 166.
  44. ^ a b Pinto 1987, str. 166.
  45. ^ Pinto 1987, str. 172.
  46. ^ Škiljan 2009, str. 45.
  47. ^ Škiljan 2009, str. 161–168, 366–368.
  48. ^ Đurić 1988, str. 113.
  49. ^ a b Škiljan 2010, str. 346.
  50. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 997–1001.
  51. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1071–1073.
  52. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1107–1110.
  53. ^ SZ Hrvatska 1981, str. 139.
  54. ^ Miletić 1987, str. 374.
  55. ^ ŽFT Korenica-Udbina 1979, str. 1106–1107.
  56. ^ Miletić 1987, str. 188.
  57. ^ Amulić-Huber 1980, str. 28–29.
  58. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 238.
  59. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 978–981.
  60. ^ Zatezalo 2005, str. 158–165.
  61. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1015–1016.
  62. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 995–996.
  63. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1019–1020.
  64. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1122–1123.
  65. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1126–1128.
  66. ^ Baić 1980, str. 537–566.
  67. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1011–1013.
  68. ^ Dragić 1989, str. 41–104.
  69. ^ Miletić 1987, str. 255–256.
  70. ^ Miletić 1987, str. 324–326.
  71. ^ Bjelić 2008, str. 72.
  72. ^ Miletić 1986b, str. 164.
  73. ^ Baić 1980, str. 381–402.
  74. ^ ŽFT Duga Resa 1986, str. 1094–1098.
  75. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 280.
  76. ^ ŽFT Duga Resa 1986, str. 1110.
  77. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 978–982.
  78. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 301.
  79. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 280–283.
  80. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1125–1126.
  81. ^ ŽFT Duga Resa 1986, str. 1091–1104.
  82. ^ Pinto 1987, str. 181.
  83. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 309–313.
  84. ^ Miletić, str. 302–304.
  85. ^ JUSP Jasenovac.
  86. ^ ŽFT Duga Resa 1986, str. 1115–1116.
  87. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 321–322.
  88. ^ Baić 1980, str. 744–752.
  89. ^ Baić 1980, str. 657–679.
  90. ^ Baić 1980, str. 623–633.
  91. ^ Baić 1980, str. 679–615.
  92. ^ Zatezalo 2005, str. 76–114.
  93. ^ Miletić 1987, str. 378–371.
  94. ^ Pinto 1987, str. 169.
  95. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 339.
  96. ^ Škiljan 2009, str. 46–47.
  97. ^ Škiljan 2009, str. 45–47.
  98. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 356.
  99. ^ Miletić 1987, str. 291.
  100. ^ ŽFT Duga Resa 1986, str. 1109–1110.
  101. ^ Živaković-Kerže 2006, str. 497–514.
  102. ^ Romano 1980, str. 111–112.
  103. ^ Miletić 1987, str. 294–297.
  104. ^ Miletić 1987, str. 299–300.
  105. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1047–1053.
  106. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1055–1064.
  107. ^ Miletić 1987, str. 362.
  108. ^ a b v SZ Hrvatska 1984, str. 493.
  109. ^ Đurić 1988, str. 149–150.
  110. ^ SZ Hrvatska 1984, str. 214.
  111. ^ a b Škiljan 2009, str. 46.
  112. ^ Romano 1980, str. 109.
  113. ^ Đurić 1988, str. 150.
  114. ^ Miletić 1986b, str. 174–176.
  115. ^ Škiljan 2010, str. 346–347.
  116. ^ ŽFT Duga Resa 1986, str. 1091–111.
  117. ^ Miletić 1987, str. 381–383.
  118. ^ Ćurguz, Vignjević 1982, str. 769.
  119. ^ Ćurguz, Vignjević 1982, str. 787–788.
  120. ^ Lengel-Krizman 1977, str. 895–898.
  121. ^ Miletić 1987, str. 385.
  122. ^ Miletić 1987, str. 386–387.
  123. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1096–1097.
  124. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1078–1090.
  125. ^ Miljković 2011, str. 180–188.
  126. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1091–1094.
  127. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1070–1071.
  128. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1077–1078.
  129. ^ a b v ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1076–1077.
  130. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1097–1102.
  131. ^ Škiljan 2010, str. 345.
  132. ^ Miletić 1987, str. 401–404.
  133. ^ Brčić, Bogovac 1978, str. 216.
  134. ^ Lazić 1982, str. 33.
  135. ^ Lazić 1982, str. 39.
  136. ^ Lazić 1982, str. 40.
  137. ^ Pinto 1987, str. 173.
  138. ^ Miletić 1986b, str. 185–188.
  139. ^ Lazić 1982, str. 40–41.
  140. ^ Lazić 1982, str. 49.
  141. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1033–1045.
  142. ^ Miljković 2011, str. 193–194.
  143. ^ Lazić 1982, str. 42–43.
  144. ^ Lazić 1982, str. 50.
  145. ^ Lazić 1982, str. 50–51.
  146. ^ Lazić 1982, str. 51–52.
  147. ^ Đurić 1988, str. 177.
  148. ^ Bokan 1988, str. 458.
  149. ^ Lazić 1982, str. 52.
  150. ^ Bokan 1988, str. 454–455.
  151. ^ Miletić 1987, str. 411–413.
  152. ^ Lazić 1982, str. 56.
  153. ^ Kokot 1987, str. 206–207.
  154. ^ Kovačević, Bojčić 2002.
  155. ^ Lazić 1982, str. 59.
  156. ^ Lazić 1982, str. 53–54.
  157. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1032–1033.
  158. ^ Miletić 1986b, str. 194.
  159. ^ Lazić 1982, str. 136.
  160. ^ Jovanović 2003.
  161. ^ SABH 2002, str. 156.
  162. ^ Lazić 1982, str. 141–144.
  163. ^ Lazić 1982, str. 156–160.
  164. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1022–1105.
  165. ^ Lazić 1982, str. 69–71.
  166. ^ Mirković 2009, str. 54–55.
  167. ^ SABH 2002, str. 172.
  168. ^ Lazić 1982, str. 71–73.
  169. ^ Lazić 1982, str. 223–224.
  170. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1o31-1032.
  171. ^ Lazić 1982, str. 125–127.
  172. ^ a b Lazić 1982, str. 142–144.
  173. ^ Lazić 1982, str. 143–144.
  174. ^ Lazić 1982, str. 214–217.
  175. ^ Lazić 1982, str. 218–219.
  176. ^ Lazić 1982, str. 219–220.
  177. ^ Lazić 1982, str. 207.
  178. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1022–1028.
  179. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1o45.
  180. ^ ŽFT Korenica-Udbina 1979, str. 1083–1084.
  181. ^ Lazić 1982, str. 67–69.
  182. ^ Lazić 1982, str. 221.
  183. ^ Lazić 1982, str. 222.
  184. ^ Lazić 1982, str. 228–229.
  185. ^ SZ Hrvatska 1984a, str. 168–170.
  186. ^ Lazić 1982, str. 162–166.
  187. ^ Lazić 1982, str. 129–131.
  188. ^ Lazić 1982, str. 310–315.
  189. ^ Lazić 1982, str. 239–244.
  190. ^ a b Lazić 1982, str. 233–235.
  191. ^ Lazić 1982, str. 246–247.
  192. ^ Lazić 1982, str. 249–250.
  193. ^ Lazić 1982, str. 133–136.
  194. ^ Lazić 1982, str. 148–149.
  195. ^ Lazić 1982, str. 149–150.
  196. ^ Đurić 1988, str. 180.
  197. ^ Lazić 1982, str. 230–231.
  198. ^ Lazić 1982, str. 231–233.
  199. ^ Leković 1965, str. 639.
  200. ^ Lazić 1982, str. 248–252.
  201. ^ SZ Hrvatska 1984a, str. 200–201.
  202. ^ Lazić 1982, str. 261–265.
  203. ^ Lazić 1982, str. 252–264, 280–281.
  204. ^ Lazić 1982, str. 224.
  205. ^ Lazić 1982, str. 190–197.
  206. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1031–1032.
  207. ^ Lazić 1982, str. 236–237.
  208. ^ Lazić 1982, str. 266–267.
  209. ^ Lazić 1982, str. 301–302.
  210. ^ Škiljan 2009, str. 48–50.
  211. ^ Škiljan 2009, str. 51.
  212. ^ Škiljan 2010, str. 348.
  213. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 1021–1022.
  214. ^ Bokan 1988, str. 453–454.
  215. ^ Lazić 1982, str. 267.
  216. ^ Lazić 1982, str. 274–276.
  217. ^ Lazić 1982, str. 304–309.
  218. ^ Lazić 1982, str. 294–300.
  219. ^ Lazić 1982, str. 323–326.
  220. ^ Lazić 1982, str. 210–211.
  221. ^ Lazić 1982, str. 309–310.
  222. ^ Lazić 1982, str. 317–324.
  223. ^ Lazić 1982, str. 330–332.
  224. ^ Bokan 1988, str. 465.
  225. ^ ŽFT Slunj-Veljun 1988, str. 992–1015.
  226. ^ Vezmar 1979, str. 965–989.
  227. ^ Zatezalo 2005, str. 356.
  228. ^ SZ Hrvatska 1984a, str. 296.
  229. ^ Škiljkan 2005, str. 327–341.
  230. ^ Požar 2005, str. 356–364.
  231. ^ Miletić 1987, str. 514.
  232. ^ SZ Hrvatska 1984a, str. 529–531.
  233. ^ Vezmar 1979, str. 965–990.
  234. ^ ŽFT Korenica-Udbina 1979, str. 1112–1115.
  235. ^ ŽFT Korenica-Udbina 1979, str. 1106–1108.

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Хронологија_усташких_злочина_1942.&oldid=27045114”