Портал:Istorija/Biografija 2008.
Biografija članci
uredi
01. nedelja uredi
Atila (406-453), takođe poznat kao Atila Hun ili Bič božji, je bio kralj Huna od 434. godine pa do svoje smrti. On je bio vođa Hunskog carstva koje se prostiralo od Nemačke do reke Ural i od Dunava do Baltičkog mora. Tokom svoje vladavine Atila je bio najveći neprijatelj Istočnog i Zapadnog rimskog carstva: dva puta je pohodio Balkansko poluostrvo, prešao je Galiju do Orleana pre nego što je poražen u bici na Katalunskim poljima; isterao je zapadno-rimskog cara Valentinijana III iz njegove prestonice Ravene 452. Stigao je do Konstantinopolja i Rima, ali nije napao nijedan od ova dva grada.
U velikom delu zapadne Evrope je upamćen kao otelotvorenje okrutnosti i pohlepnosti. Nasuprot tome, neki istoričari ga smatraju velikim i plemenitim kraljem.
...dalje...
02. nedelja uredi
Ana od Velike Britanije (rođena 6. februara 1665, umrla 1. avgusta 1714) je bila kraljica Engleske, Škotske i Irske. Kraljica je postala 8. marta 1702. nasledivši kralja Vilijama III Oranskog. Njen otac Džejms II bio je nasilno svrgnut 1688, pa su njena sestra Meri II i njen suprug Vilijam III Oranski postali suvladari, što je bio jedini takav slučaj u britanskoj istoriji. Kada je Meri umrla 1694. Vilijam je nastavio da vlada sam do 1702.
Po aktu o uniji (1707) Engleska i Škotska su ujedinjene u jednu državu, kraljevinu Veliku Britaniju. Ana je postala prva vladar, a nosila je pored toga i posebnu krunu kao kraljica Irske. Vladala je do 1714. Njen život je bio obeležen mnogim krizama. Pošto je umrla bez dece, bila je poslednji monarh iz dinastije Stjuart. Nasledio ju je njen rođak Džordž I iz dinastije Hanover.
...dalje...
03. nedelja uredi
Konstantin XI Paleolog (ponekad označen i kao Konstantin XII ili Konstantin XIII), poznat kao Konstantin Dragaš (grč. Κωνσταντίνος ΧΙ Δραγάσης Παλαιολόγος), (9. februar 1404 - 29. maj 1453) bio je morejski despot (savladar 1428-1443,1443-1449), carski regent u Carigradu (1423—1424 i 1437—1440) i poslednji vizantijski car od 06.01.1449. godine do svoje smrti 29.05. 1453. godine. Pripadao je dinastiji Paleologa i bio je sin Manojla II (1391-1425) i Jelene Dragaš, čije je prezime Dragaš usvojio. Kao morejski despot je skršio Atinsko vojvodstvo, pomogao bratu Tomi da slomi Ahajsku kneževinu i podigao veliki bedem na Korintu tzv. Heksamileon(Šest milja, koliko je bio dugačak), ali je pred naletom Osmanskog carstva morao da se povuče sa poseda van Peloponeza. Kao poslednji vizantijski car pokušao je da dobije pomoć zapadne Evrope za odbranu Carigrada, ali mu to nije pošlo za rukom, tako da se sa nešto malo dobrovoljaca sa Zapada i svojim ljudima suprodstavio Mehmedu II (1451-1481). Tokom skoro dva meseca opsade, uspevao je da spreči Osmanlije da prodru u Carigrad, ali je u rano jutro 29.05. odbrana probijena, a on sam je poginuo u pokušaju da zaustavi prodor Osmanlija u Carigrad. Ne zna se tačno gde je i kako poginuo, niti gde je sahranjen, zbog čega je za njega vezan veći broj legendi i predskazanja, a zbog svog junačkog držanja tokom opsade Carigrada, pravoslavna crkva ga je kanonizovala. Tokom svog života i vladavine usko je sarađivao sa svojim prijateljem i saradnikom Georgijem Sfrancesom, kome je bio kum na venčanju.
...dalje...
04. nedelja uredi
Draga Obrenović, (Gornji Milanovac 23. septembar, 1861 - Beograd 30. maj, 1903), devojačko Lunjevica, je bila kraljica Srbije i supruga kralja Aleksandra Obrenovića, poslednjeg kralja iz dinastije Obrenovića. Pre nego što je postala kraljica, Draga je bila udovica inženjera Svetozara Mašina i bila je dvorska dama na dvoru kraljice Natalije Obrenović. Ubijena je zajedno sa suprugom tokom Majskog prevrata 30. maja 1903.
...dalje...
05. nedelja uredi
Ibn Batuta (rođen 24. februara 1304, datum smrti neizvestan, moguće 1368. ili 1377) je bio berberski islamski istraživač, putnik i islamski učenjak. Tokom trideset godina prevalio je 117.000 kilometara na raznim putovanjima. Svoja putovanja je dobro opisao. Prešao je gotovo celi poznati arapski svet, te zemlje od Zapadne Afrike do Pakistana, Indije, Maldiva, Šri Lanke, Indokine i Kine.
Kada se vratio sa putovanja sultan od Maroka ga je nagovorio da se njegova putovanja zapišu, tako da je svoja putovanja diktirao učenjaku Ibn Juzaju, koga je sreo u Granadi. Naslov prvobitnoga rukopisa je bio preveden kao Dar onima koji zamišljaju o čudesima gradova i divotama putovanja, ali obično se ukratko maziva Putovanja (Rihla). Iako je rukopis na mestima imao izmišljene delove ipak je pružao sliku i opis sveta u 14. veku.
...dalje...
06. nedelja uredi
Simonida (grč: Σιμωνις, rođ. 1294—umrla posle 1345) bila je ćerka vizantijskog cara Andronika II Paleologa i četvrta supruga srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina.
Simonida se rodila 1294. godine kao jedina ćerka vizantijskog cara Andronika i njegove druge supruge Irine (Jolande) od Monferata. Irina je Androniku rodila tri sina: Jovana, Teodora i Dimitrija, ali je takođe i nekoliko puta pobacila. Kada je došlo vreme da se carica ponovo porodi, po rečima istoričara Georgija Pahimera, jedna od dvorskih dama je predložila da se u toku porođaja istovremeno pred ikonama dvanaest apostola održavaju molitve i zapali po jedna sveća iste veličine. Po ovom vizantijskom običaju, novorođenče je trebalo nazvati po apostolu ispred čije ikone bi sveća poslednja dogorela. Pošto se najduže održala sveća pred ikonom sv. Petra, čije je prvobitno ime bilo Simon, Andronikova ćerkica je dobila ime Simonida, apsolutno unikatno u vizantijskoj istoriji.
...dalje...
07. nedelja uredi
Andžej Tadeuš Bonaventura Košćuško (polj. Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko; 
[ta'deuʃ koɕ'ʨuʃko] (pomoć·info); 4. februar 1746 — 15. oktobar 1817) je bio poljski i litvanski nacionalni heroj, general i vođa ustanka 1794. protiv Rusije. Borio se u Američkom ratu za nezavisnost kao pukovnik na strani Vašingtona. Za zasluge u tom ratu dobio je čin generala.
...dalje...
08. nedelja uredi
Teodora (rođena oko 497- umrla 28. juna 548) bila je supruga istočnorimskog (vizantijskog) cara Justinijana I i njegov najbliži savetnik i saradnik preko dvadeset godina. Ipak, zahvaljujući Prokopijevoj „Tajnoj istoriji“ Teodora je prevashodno ostala upamćena kao kurtizana koja se uznela do carskog trona.
O Teodorinoj godini rođenja i poreklu može se samo nagađati. U nauci se obično uzima da je bila petnaestak godina mlađa od supruga Justinijana I, dakle rođena je oko 497. godine. Caričina porodica bila je, po tradiciji koju je zabeležio oko 1320. istoričar crkve Nićifor Kalist, poreklom sa Kipra. Međutim, različiti izvori nastali posle 6. veka, beleže kao Teodorin zavičaj Aleksandriju i maloazijsku oblast Paflagoniju. Po sirijskim izvorima Teodora je bila ćerka lokalnog monofizitskog sveštenika iz Damana kod Kalinika na Eufratu.. Među modernim istoričarima je teza o Teodorinom poreklu odavno povezana sa mogućom književnom tendencijom da se carica koja je uspela da zavede sredovečnog Justinijana poveže sa Kiprom, rodnim mestom starogrčke boginje ljubavi Afrodite. Iako izvori to ne spominju, Teodorina porodica je možda bila i iz prestonog Konstantinopolja. Najveći broj podataka o Teodorinoj mladosti pruža već pomenuta Prokopijeva „Tajna istorija“. Po malicioznom Prokopiju, Teodora je poticala iz najnižeg staleža, staleža koji su činili cirkuski zabavljači, uličarke i oslobođeni robovi. Po Teodosijevom zakoniku čiji su zakoni još uvek bili na snazi početkom 6. veka, takvi ljudi su bili trajno obeleženi niskim poreklom i prokazanim zanimanjima u tolikoj meri da im je uskraćivan pristup crkvama i sve do samrti svete tajne krštenja i pričešća. Razne scenske umetnosti poput pantomime i plesa bile su jako popularne širom Istočnog rimskog carstva 6. veka, ali su sami izvođači bili prikovani za samo dno društvene lestvice, dok je zakon, još od Dioklecijanove vlade propisivao da se zanimanje mora prenositi unutar iste porodice sa kolena na koleno.
...dalje...
09. nedelja uredi
Vilhelm Rihard Vagner (nem. Wilhelm Richard Wagner; Lajpcig 22. maj 1813 — Venecija 13. februar 1883) je bio nemački kompozitor (prvenstveno opere; svoje opere je nazivao „muzičkim dramama“), pesnik, esejista i muzički teoretičar.
Vagner je veoma bitna ličnost u istoriji muzike; u svojim delima je postavio osnovu klasične muzike 20. veka, naročito u Tristanu i Izoldi, gde se obilno koristi hromatizmom i atonalnošću. Ističe se po upotrebi lajtmotiva. U svojim esejima je teorijski postavio osnovu „sveukupne umetnosti“ (nem. Gesamtkunstwerk), ubeđenja po kojem opera predstavlja sintezu svih umetnosti, i ukazao na problem dotadašnje opere, u kojoj je dramska radnja bila zapostavljena u korist muzike. Danas je poznat kao veliki reformator opere.
Za sve svoje opere je sam pisao libreto, što je posledica verovanja u „sveukupnu umetnost“, a ulagao je veliki trud kako bi ih izveo onako kako je zamislio. S tim ciljem je i podigao sopstvenu opersku kuću. Osim toga, Vagner je bio i veliki dirigent koji je, prema čuvenom Vilhelmu Furtvengleru, zajedno s Hansom fon Bilovom doveo do stvaranja nove generacije dirigenata.
Vagnerova dela se kategorišu sa WWV, što je skraćeno od nemačkog Wagner-Werke-Verzeichniss („Indeks Vagnerovih dela“).
...dalje..
10. nedelja uredi
Petar I Romanov ili Petar Veliki (rus. Пётр I Алексеевич; Пётр Великий; Moskva, 9. jun 1672. — Sankt Peterburg, 8. februar 1725 po gregorijanskom, ili 30. maj 1672. — 28. januar, 1725. po julijanskom kalendaru) bio je ruski car koji je vladao Rusijom od 7. maja (27. aprila po julijanskom kalendaru) 1682. pa sve do svoje smrti 1725.
Na presto je došao nakon mnogih dvorskih intriga i zavera. U početku je vladao zajedno sa svojim slabim i bolesnim polubratom, Ivanom V, koji je umro 1696. Nakon Ivanove smrti, kad je postao car Rusije i nemilosrdno je ugušio bilo kakav tip otpora, pa čak i u sopstvenoj porodici.
Petar je vladao sam do 1724. godine, a potom je vladao zajedno sa svojom ženom, Katarinom I Aleksejevnom. Modernizovao je u to vreme prilično zaostalu feudalnu Rusiju na društvenom, političkom, vojnom i ekonomskom planu, a u isto vreme vodio je ekspanzionističku politiku, uglavnom ka zemljama koje su izlazile na more. U toku svoje vladavine, pretvorio je Rusiju u vodeću evropsku silu tog vremena. Odbacio je titulu cara 1721. godine i zamenio je titulom „imperatora“.
...dalje...
11. nedelja uredi
Marko Mrnjavčević poznat kao Kraljević Marko je bio srpski kralj i glavna ličnost jednog od ciklusa srpskih epskih pesama. Bio je sin kralja Vukašina Mrnjavčevića i sinovac despota Jovana Uglješe.
Posle smrti oca Vukašina u Maričkoj bici, Marko je postao turski vazal. Poginuo je u bici na Rovinama 1395. protiv vlaškog vojvode Mirče boreći se na strani Turaka. Ipak, Marko je u narodu ostao upamćen kao ličnost koja se bori protiv turskog zuluma.
...dalje...
12. nedelja uredi
Flavija Julija Helena (lat. Flavia Iulia Helena), (rođ. oko 249, umrla oko 329. god.), poznatija samo kao carica Jelena ili sv. Jelena, bila je majka rimskog cara Konstantina I Velikog. Po tradiciji, nastaloj već u 4. veku, Helena je u Jerusalemu pronašla jednu od najvećih hrišćanskih relikvija Časni krst, pa se zbog toga poštuje kao svetica i u Katoličkoj i u Pravoslavnoj crkvi.
...dalje...
13. nedelja uredi
Đaume I od Aragona (kat. Jaume d'Aragó; šp. Jaime I de Aragón) poznat još i kao Đaume Osvajač (kat. Jaume el Conqueridor; šp. Jaime el Conquistador), rođen je u Monpeljeu, 2. februara 1208. godine, a umro je u Valensiji 27. jula 1276. godine. Bio je kralj Aragona i Valensije (1239-1276) i Majorke (1229-1276), kao i grof od Barselone i katalonski princ (1213-1276) i gospodar Monpeljea (1219-1276) i drugih feuda u Oksitaniji. Bio je sin Perea Katoličkog i Marije od Monpeljea.
...dalje...
14. nedelja uredi
Jovanka Budisavljević Broz (rođena 7. decembra 1924) u Pećanima, selu u Lici, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, današnja Hrvatska) je udovica jugoslovenskog predsednika Josipa Broza Tita. Bili su u braku od 1952. do njegove smrti 1980. Sada živi u Beogradu. Imala je čin majora JNA.
Kao neposredan svedok cele turbulentne epohe u istoriji Balkana, ona je još uvek predmet ogromnog regionalnog medijskog interesovanja. Sa svoje strane, Jovanka se drži u ekstremnoj povučenosti i retko daje intervjue. Većina misli da njen povučen život dolazi kao posledica velikih problema kroz koje je prošla od smrti supruga kada je cela njena imovina nacionalizovana i kada je stavljena u kućni pritvor.
...dalje...
15. nedelja uredi
Jurij Aleksejevič Gagarin (rus. Юрий Алексеевич Гагарин, Gžatsk, 9. mart 1934. - Kiržač, Vladimirski kraj, Sovjetski Savez 27. mart 1968.), sovjetski kosmonaut. Prvi je čovek koji je otputovao u svemir 12. aprila 1961. godine u svemirskoj letelici Vostok I. Let je trajao 1 sat i 48 minuta. Poginuo je pri rutinskom letu u dvosedu sa još jednim pilotom. Nakon njegove smrti, njegov rodni grad preimenovan je u Gagarin. Sahranjen je na Crvenom trgu, u zidu Kremlja.
...dalje...
16. nedelja uredi
Maksimilijan Robespjer (franc. Maximilien François Marie Isidore de Robespierre, 6. maj 1758.-28. jul 1794.) je jedan od najpoznatijih vođa Francuske revolucije. Njegovi sledbenici znali su ga kao "nepotkupljivog", zbog njegove moralne posvećenosti revoluciji. Bio je istaknuti član Komiteta javne bezbednosti (Komitet javnog spasa) i jedan od pokretača Vladavine terora, koja je okončana njegovim hapšenjem i pogubljenjem. Politički je bio vođen idejama Žan-Žaka Rusoa i prosvetiteljstva.
...dalje...
17. nedelja uredi
Isidor Seviljski (šp. San Isidro или San Isidoro de Sevilla; lat. Isidorus Hispalensis) je bio seviljski nadbiskup tokom više od tri decenije i smatra se jednim od najučenijih ljudi srednjeg veka. Rođen je 560. godine, a umro je 4. aprila 636. Svi kasniji srednjovekovni istorijski spisi o Hispaniji bazirani su na njegovim delima.
U vreme dezintegracije klasične kulture, aristokratskog nasilja i nepismenosti, učestvovao je u konverziji vizigotskih kraljeva arijanaca u pravoverno hrišćanstvo, prvo zajedno sa svojim bratom, Leandrom Seviljskim, a nakon bratovljeve smrti, i sam. Kao i Leandar, imao je veoma važnu ulogu u Saborima u Toledu i Sevilji. Može se reći da zahvaljujući radu ova dva prosvetitelja, moderni istoričari danas smatraju da je vizigotsko zakonodavstvo, rezultat tih sabora, izvršilo veliki uticaj na začetke parlamentarne države.
18. nedelja uredi
Barbarosa Hajrudin-paša (tur. Barbaros Hayreddin Paşa ili Hızır Hayreddin Paşa), koji se u literaturi može naći još i pod imenom Barbarosa Hajrudin-reiz, jer je nosio titulu reiza pre nego je postao paša i kapetan flote Osmanskog carstva i pod imenom ili Khair ad-Din خير الدين, što prevedeno sa arapskog glasi Božanstvo vere(islama), koje mu je dao sultan Sulejman Veličanstveni lično, bio je jedan od najpoznatijih turskih gusara i admirala, pravi pomorski genije koji je dominirao čitavim Mediteranom poznog srednnjeg veka. Rođen je na ostrvu Midili (današnjem Lezbosu) 1478. godine pod imenom Yakupoğlu Hızır Hayreddin, a umro u Istanbulu 4. jula 1546. godine. U Evropi je poznatiji kao Barbarosa, jer je nadimak njegovog brata na kojeg je veoma ličio bio Baba Oruk, što je Evropljanima zvučalo poput Barbarosa, a pritom je i imao i crvenu bradu.
19. nedelja uredi
Vili Brant (nem. Willy Brandt) (18. decembar, 1913. u Libeku – 8. oktobar, 1992., Unkel na Rajni) je bio nemački socijaldemokratski političar. Od 1957. do 1966. je bio gradonačelnik Berlina, od 1966. do 1969. ministar inostranih poslova Savezne Republike Nemačke a od 1969. do 1974. i njen kancelar. Kao priznanje za rad na poboljšanju odnosa sa Demokratskom Republikom Nemačkom, Poljskom i Sovjetskim Savezom, dobio je Nobelovu nagradu za mir 1971. godine. Omiljena ali istovremeno kontroverzna ličnost, daje ostavku na mesto kancelara posle špijunske afere 1974. godine.
...dalje...
20. nedelja uredi
Jovan Vladimir (~970 - 1016) je od oko 990. do 1016. godine bio vladar Duklje, najistaknutije srpske kneževine tog doba. Njegova vladavina se odvijala tokom dugotrajnog rata između Vizantije i Makedonskog carstva. Savezništvom sa Vizantijom pokušao je da zaštiti svoju zemlju od makedonskog cara Samuila, ali je ovaj ipak osvojio Duklju, a njega utamničio u Prespi, na jugozapadu Makedonije. Prema Ljetopisu Popa Dukljanina, Samuilova kćerka Teodora Kosara je zavoljevši zarobljenog kneza molila oca da je uda za njega. Samuilo je dao Kosaru za ženu Jovanu Vladimiru, a zatim svog novopečenog zeta vratio na dukljanski presto, davši mu pri tom da kao njegov vazal vlada i Dračem. Vladimir je bio poznat kao pobožan, pravedan i saosjećajan vladar. Vladao je u miru, izbjegavši da se uključi u veliki rat, koji je kulminirao 1014. vizantijskom pobjedom nad Samuilom; car je nedugo nakon toga preminuo. Po naređenju Samuilovog sinovca Jovana Vladislava, poslednjeg makedonskog cara, Jovan Vladimir je podmuklo ubijen 22. maja 1016. Odsječena mu je glava ispred jedne crkve u Prespi.
Jovan Vladimir je sahranjen u Prespi. Nedugo po smrti priznat je za sveca i mučenika, sa praznikom 22. maja; on je prvi srpski svetac. Dvije ili tri godine nakon sahrane njegove mošti su prenesene u Duklju, a oko 1215. u Drač, gdje su ostale do 1381. Nakon toga su čuvane u Manastiru Svetog Jovana Vladimira kod Elbasana sve do 1995, kada su prebačene u sabornu crkvu u Tirani, sjedište Albanske pravoslavne crkve. Sve do današnjeg doba mnogi vjernici hodočaste do njegovih moštiju, naročito za njegov praznik. Relikvija vezana za Svetog Jovana Vladimira je i krst koji je on držao u rukama kada su ga pogubili. Taj krst se vjekovima čuva u porodici Andrović iz Veljih Mikulića kod Bara. Svake godine na Trojičin dan iznosi se pred litijom na vrh planine Rumije. Sveti Jovan Vladimir se smatra nebeskim zaštitnikom grada Bara. Na ikonama se obično predstavlja kao kralj u vladarskom ruhu sa krunom na glavi, sa svojom odsječenom glavom u lijevoj, i krstom u desnoj ruci.
21. nedelja uredi
Konstantin Jozef Jireček (češ. Konstantin Josef Jireček), (Beč, 24. jul 1854. — Beč, 10. januar 1918) je bio češki istoričar. Svoj rad posvetio je prošlosti balkanskih naroda, naročito Srba.
...dalje...
22. nedelja uredi
Ernando de Soto (šp. Hernando de Soto) (Ekstremadura 1496. ili 1500 — 21. maj 1542, Misisipi u Arkanzasu) je bio španski moreplovac, istraživač i konkistador. Imao je značajnu ulogu u osvajanju Paname, Nikaragve i Perua zajedno sa Fransiskom Pizarom. Njegov najveći poduhvat je ekspedicija u severnu Ameriku, današnje SAD, gde je otišao u potragu za Eldoradom.
...dalje...
23. nedelja uredi
Napoleon I Bonaparta (franc. Napoleon Bonaparte, 15. avgust 1769. — 5. maj 1821) je bio general u Francuskoj revoluciji i kao vođa bio je prvi konzul Francuske Republike od 11. novembra 1799. do 18. maja 1804. i car Francuske i kralj Italije od 18. maja 1804. do 6. aprila 1814. i onda ponovo na kratko od 20. marta do 22. juna 1815.
Napoleon je rođen na Korzici, a učio je u Francuskoj za artiljerijskog oficira. Postao je poznat u tokom Francuske revolucije, kada je kao general vodio uspešne pohode protiv Prve i Druge koalicije koje su bile usmerene protiv Francuske. Godine 1799. Napoleon je izvršio državni udar i postavio sebe za prvog konzula; pet godina kasnije je sam sebe krunisao za cara Francuske. Tokom prve decenije 19. veka, zaratio je sa skoro svakom važnijom evropskom silom, dominirajući kontinentalnom Evropom nizom pobeda - od koje su naslavnije one kod Austerlica i Fridlanda - i uspostavaljanjem saveza, imenujući bliske saradnike i članove porodice za vladare ili ministre u državama kojima su dominirali Francuzi.
Katastrofalna francuska invazija Rusije 1812. je bila prekretnica. Ovaj pohod je desetkovao njegovu Veliku armiju, koja nikada više nije obnovila svoju nekadašnju snagu. Godine 1813. Šesta koalicija ga je porazila kod Lajpciga, zauzela Francusku i primorala ga na abdikaciju u aprilu 1814. i igznanstvo na ostrvo Elbu. Nakon manje od godinu dana, Napoleon se vratio u Francusku, ponovo preuzeo kontrolu, ali je vladao 100 dana do poraza kod Vaterloa u junu 1815. Svojih zadnjih šest godina života proveo je pod britanskim nadzorom na ostrvu Sveta Jelena.
...dalje...
24. nedelja uredi
Stefan Nemanja ili Stevan Nemanja (živeo 1113 - 13. februar 1199., vladao (1166.) 1168.-25.03. 1196) bio je srednjovekovni srpski vladar, veliki župan Raške, osnivač vladarske loze Nemanjića i osnivač najmoćnije srpske države. Zajedno sa sinom Rastkom smatra se ocem Srpske pravoslavne crkve. Tokom života podigao je i obnovio veći broj crkvi i manastira koje se smatraju njegovim zadužbinama, a poslednje godine svog života proveo je kao monah Simeon u svojoj zadužbini, manastiru Hilandar, u kom je umro i u kom je sahranjen 1199.godine. Telo mu je 1208. godine preneseno u manastir Studenicu gde se i danas nalazi, a Srpska pravoslavna crkva ga je kanonizovala kao svetog Simeona Mirotočivog.
25. nedelja uredi
Karlo I od Španije, španski kralj, takođe je bio i car Svetog rimskog carstva pod imenom Karlo V od Austrije ili Karlo V Habzburški. Međutim, iako je bio rođen i odgajan u Flandriji, više vremena je provodio u Španiji dok je Sveto rimsko carstvo ostavio na upravu svom bratu Fernandu, u čiju će korist 1556. abdicirati i ustupiti mu langobardsku gvozdenu krunu, čime će Fernando ili Ferdinand Habsburški postati Ferdinand I, Sveti rimski car. Bio je sin Huane Lude i Filipa Lepog, i unuk Maksimilijana I od Austrije i Marije od Burgundije sa očeve strane. Sa majčine strane, bio je unuk Katoličkih kraljeva, Izabele I od Kastilje i Fernanda II od Aragona.
26. nedelja uredi
Roza Luksemburg (5. mart 1870. ili 1871. - 15. januar 1919, na poljskom Róża Luksemburg) je bila marksistički političar, socijalistički filozof i revolucionar. Bila je socijal demokratski teoretičar Socijal-demokratske partije Nemačke, a kasnije Nezavisne socijal-demokratske partije Nemačke. Osnovala je novine Crvena zastava, i bila suosnivač spartakističke lige, marksističke revolucionarne grupe od koje je nastala Komunistička partija Nemačke i sudelovala u neuspešnoj revoluciji. u Berlinu, januara, 1919. Ustanak je započet uprkos naredbama Roze Luksemburg, a ugušili su ga ostaci monarhističke armije i desničarske paravojne formacije, Frajkorps, koje je poslala vlada. Roza Luksemburg, Karl Libkneht, i stotine drugih su uhvaćeni, mučeni i ubijeni.
27. nedelja uredi
Gaj Marije (lat: Caius Marius, rođ. 157. god. pre Hr. - umro 13. januara 86. god. pre Hr.) bio je znameniti rimski državnik i vojskovođa. Najpoznatiji je po vojnim reformama kojima je omogućio regrutovanje najsiromašnijih rimskih građana koji su po isteku dvadesetogodišnje vojne službe dobijali u ime časnog otpusta komad zemlje u Italiji. Marijeva reforma vojske dovela je do profesionalizacije rimske vojske, ali i za njeno trajno vezivanje za uspešne vojskovođe koje su vojnicima mogli da obezbede što više plena i zemlje za naseljavanje. Na taj način, ambiciozne vojskovođe poput Marija, Sule, Pompeja i Cezara su počeli da koriste vojsku u političkoj borbi što je u dugoročnom periodu dovelo do zaoštravanja krize Rimske republike i njenog pada 30. godine pre Hrista.
28. nedelja uredi
Karlo Veliki (lat. Carolus Magnus; franc. Charlemagne, nem. Karl der Große; Lijež, 2. april 742 — Ahen, 28. januar 814) je bio franački kralj od 768, kralj Italije od 774, a od 800. prvi car Franačkog carstva i prvi car u zapadnoj Evropi nakon propasti Zapadnog rimskog carstva tri veka ranije.
Kao sin kralja Pipina Malog i Bertrade od Laona, nasledio je svog oca i vladao zajedno sa svojim bratom Karlomanom, sve do njegove iznenadne i neobjašnjene smrti 771. Karlo Veliki je nastavio politiku svog oca prema papstvu i postao je njegov zaštitnik, slomivši moć Langobarda u Italiji i vodivši rat protiv Saracena, koji su ugrožavali njegovo carstvo iz Španije. Tokom ove kampanje Karlo Veliki je pretrpeo najteži poraz u svom životu u bici kod Ronsenvala 778. Takođe je vodio ratove i sa narodima sa istoka, uništivši avarsku državu, a Saksonce je porazio i naterao ih da pređu u hrišćanstvo, uvrstivši ih u svoje carstvo i tako je utro put za kasniju Otonsku dinastiju.
29. nedelja uredi
Džejms Kuk (engl. James Cook) (27. oktobar, 1728 – 14. februar, 1779) bio je engleski istraživač, moreplovac i kartograf. Obavio je tri putovanja na Pacifik, tačno obeleživši mnoga područja i prvi put zabeleživši nekoliko ostrva i obala na morskim mapama. Njegovi najveći doprinosi su otkriće istočne obale Australije i njeno osvajanje u korist Velike Britanije, otkriće Havaja i prvo oplovljavanje i kartografisanje Njufaundlenda i Novog Zelanda.
30. nedelja uredi
Feldmaršal i Prvi vikont Montgomeri od El Alamejina, Ser Bernard Lo Montgomeri (Bernard Law Montgomery, rođen 17. novembra 1887., umro 24. marta 1976.), britanski vojskovođa i veliki pobednik kod El Alamejna, opštepoznat pod nadimkom Monti.
31. nedelja uredi
Rimski car Flavije Valerije Konstantin (Flavius Valerius Constantinus), poznatiji kao Konstantin I Veliki (306.-337.), spada u najuži krug vladara, državnika i verskih vođa koji su odredili sudbinu Evrope. Kao reformator sproveo je čitav niz važnih reformi na polju administracije i vojske koje su osnažile Rimsko carstvo, uzdrmano velikom krizom 3. veka. Kao prvi rimski vladar koji je prigrlio hrišćanstvo, dotad veru progonjene manjine, Konstantin je pokrenuo hristijanizaciju Carstva i uzrastanje hrišćanstva u dominatnu veru tadašnjeg civilizovanog sveta. Otpočinjanjem hristijanizacije Carstva, kao i osnivanjem Carigrada,Konstantin je udario temelje budućem Vizantijskom carstvu. Kao prvi hrišćanski car, veliki dobrotvor i ktitor hrišćanske crkve, Konstantin je nakon smrti kanonizovan, a u pravoslavnim crkvama, uključujući i Srpsku pravoslavnu crkvu, poštuje se kao svetac i "ravnoapostolni car".
32. nedelja uredi
Andronik I Komnin (grč. Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός; rođ. oko 1120, ubijen posle 12. septembra 1185) bio je poslednji vizantijski car iz porodice Komnina. Ponajbolje je ostao upamćen po burnom načinu života pre dolaska na presto, dok je kao vladar od 1183. do 1185. bio surovi protivnik plemstva što ga je na kraju i koštalo života.
33. nedelja uredi
Marija Antoaneta (franc. Marie Antoinette; rođena 2. novembra 1755. godine u Beču, a pogubljena na giljotini 16. oktobra 1793. u Parizu) je bila ćerka carice Marije Terezije, žena Luja XVI.
Brak 14-godišnje Marije Antoanete i 16-godišnjeg Luja XVI, unuka francuskog kralja je sklopljen 16. maja 1770. godine. To je bilo spajanje dve najveće evropske porodice Habsburga i Burbona. Po dolasku u Pariz 1773. godine Marija Antoaneta je primljena sa velikim simpatijama od građana prestonice. Ipak posle nekog vremena postala je sinonim za rasipništvo što je izazvalo veliko nezadovoljstvo u narodu koji ju je optuživao za finansijsku krizu države. Prvih godina Francuske revolucije tražila je pomoć Austrije za njeno gušenje. Uhapšena je 1792. godine posle neuspešnog bekstva sa kraljem u Belgiju i optužena za izdaju, pa joj je odrubljena glava.
34. nedelja uredi
Georgij Konstantinovič Žukov, (rus. Георгий Константинович Жуков) (1. decembar, 1896 - 18. jun, 1974) vojni zapovednik i komandant Sovjetskog Saveza, jedan od najuspešnijih komandanata u Drugom svetskom ratu. Pod njegovom komandom, Crvena armija je izvojevala važne pobede u bitkama za Moskvu, Staljingrad, Lenjingrad, Belorusiju i Berlin.
35. nedelja uredi
.JPG)
Gaj Julije Cezar, (lat. Gaius Iulius Caesar; Rim, 13. jul 100. p. n. e. — Rim, 15. mart 44. p. n. e.), rimski vojskovođa, političar i pisac.
Najslavniji rimski vojskovođa, Cezar je brojnim vojnim pobedama znatno proširio uticaj i vlast Rima. Pobedivši Pompeja u građanskom ratu od 46. p. n. e. zavladao je kao diktator. Njegova diktatura označava kraj vrhovne vladavine Senata u Rimu i početak Carstva. Rimska republika je više od petnaest godina posle Cezarove smrti, 27. p. n. e. i formalno postala Rimsko carstvo.
36. nedelja uredi
Katalina od Aragona i Kastilje (šp. Catalina de Aragón y Castilla), kastiljanska princeza i engleska kraljica, prva od šest žena engleskog kralja Henrija VIII. Rođena je 16. decembra 1485. u Alkali de Enares, Kastilja, a umrla je 7. januara 1536, u Kimboltonu, Engleska.
Katalina je bila najmlađa kćerka Katoličkih kraljeva, Fernanda II od Aragona i Izabele I od Kastilje.
Henri VIII je pokušao da poništi njihov 24-godišnji brak jer su sva njena muška deca umirala vrlo mlada i jedino njihovo preživelo dete je bila princeza Meri (kasnije kraljica Meri I). Papa je odbio da poništi Henrijev brak sa Katalinom, zbog čega je Henri raskinuo odnose sa katoličkom crkvom, osnovao Anglikansku crkvu i oženio se Anom Bolen u nadi da će mu ona dati muškog naslednika dinastije Tjudor za engleski presto.
37. nedelja uredi
Julisiz Simpson Grant (Ulysses Simpson Grant) (Point Plezant, 27. april 1822. - Maunt Makgregor, 23. jul 1885.), je američki vojskovođa i pisac poznat kao jedan od najzaslužnijih ličnosti za pobedu Severa u Američkom građanskom ratu, ali i kao 18. predsednik SAD.
Vojnu akademiju u Vest Pointu završio je 1843, a kada je izbio Američki građanski rat stupio je u armiju Severa. Ubrzo je postao brigadni general. U martu 1864. predsednik Abraham Linkoln ga je postavio za zapovednika snaga Severa. Grant je potisnuo je snage Juga i u bici kod Ričmonda prinudio je generala Lija, vrhovnog zapovednika snaga Juga, na kapitulaciju, čime je rat završen. 1868. i 1872. godine bio je izabran za predsednika SAD, ali je na tom položaju postao igračka u rukama korupcionaša.
38. nedelja uredi
Grof Klaus Filip Marija Šenk fon Štaufenberg (nem. Claus Philipp Maria Graf Schenk von Stauffenberg) (15. novembar 1907. - 21. jul 1944.) je bio nemački aristokrata i armijski pukovnik tokom Drugog svetskog rata. Bio je jedna od glavnih figura u 20. julskoj zaveri da se ubije Adolf Hitler.
Po izbijanju Drugog svetskog rata raspoređen na Istočni front kao oficir Vermahta, gde nije mogao da podnese zlodela pripadnika SS-odreda nad Rusima i Jevrejima u Ukrajini, zbog čega biva prebačen u Romelov Afrički korpus. Na tom frontu gubi levo oko i desnu ruku. Sa porazima u Africi i na Istočnom frontu, kao oficir koji nikada nije bio član Nacističke partije, shvatio je da Nemačka srlja u propast i sprema se da izvrši državni udar (nastojeći da oko sebe okupi Romela, Beka itd).
Kao stariji štabni oficir Vermahta, sa urednim pristupom Hitleru na njegovim sastancima, Štaufenberg je preuzeo glavnu ulogu u zaveri. Njemu je dat zadatak da podmetne tašnu, u kojoj su bili spakovani eksploziv i vremenski mehanizam, pored Hitlera u njegovij kolibi za sastanke u vojnoj vrhovnoj komadni u Vulfšanceu (nem. Вучја јама) blizu Rastenburga, Istočna Pruska (danas Kentšin, Poljska).
Iako je četvoro ljudi ubijeno i skoro svi prisutni su ranjeni, Hitler je samo lakše ranjen. Štaufenberg je uhapšen i presuđeno mu je istog dana, a pogubljen je pola sata posle ponoći. Mnogi zaverenici su takođe pogubljeni narednih dana.
39. nedelja uredi
Aleksandar III Veliki, zvan i Aleksandar Makedonski (Pela, 356. p. n. e. - Vavilon, 13. jun, 323. p. n. e. ), je bio makedonski kralj. Vladao je 336. p. n. e. - 323. p. n. e.. Pripadao je dinastiji Argijada. Kao makedonski kralj i hegemon Grka osvojio je veliko Persijsko carstvo, te je sa vojskom došao do Indije. Posle Aleksandrove smrti u 33. godini, njegovo veliko carstvo se raspalo u ratovima njegovih generala-naslednika koji se zovu dijadosi.
40. nedelja uredi
Janoš Hunjadi (srp. Сибињанин Јанко; mađ. Hunyadi János; lat. Ioannes Corvinus); (1387–11. avgust 1456, Zemun) je bio tamiški župan, severinski ban, vojvoda Erdelja (od 1441), kapetan Beograda (1444–1446) i namesnik (1446–1453) Kraljevine Ugarske. Janoš Hunjadi je bio otac Matije Korvina, jednog od najpoznatijih mađarskih kraljeva.
41. nedelja uredi
Mihailo Obrenović (4. septembar (16. septembar po gregorijanskom) 1823 – 29. maj (10. jun) 1868. je bio knez Srbije od 1839. do 1842. i od 1860. do 1868. Njegova prva vladavina se okončala njegovim zbacivanjem 1842, a druga vladavina se završila njegovim ubistvom.
42. nedelja uredi
Hajnc Vilhelm Guderijan (Heinz Wilhelm Guderian, 17. jun 1888. - 14. maj 1954.) je bio vojni teoretičar i general u nemačkoj armiji tokom Drugog svetskog rata. Organizacija i komandovanje nemačkim oklopnim divizijama bazirali su se na njegovim delima od koji je svakako najpoznatija knjiga "Pažnja! Tenkovi!" (Achtung! Panzer!). Tokom svoje vojne karijere bio je na položajima komandanta oklopnog korpusa, komandanta oklopne armije, Generalnog inspektora oklopnih snaga i Načelnika Generalštaba kopnene vojske.
...dalje...
43. nedelja uredi
Luj XIV (5. septembar 1638. — 1. septembar 1715) je bio kralj Francuske iz dinastije Burbona od (1643—1715), sin Luja XIII i Ane Austrijske.
Postao je kralj 14. maja 1643, nekoliko meseci pre petog rođendana. U njegovo ime je vladala kao regent njegova majka Ana Austrijska, koja je glavninu vlasti predala kardinalu Mazarenu. Nakon smrti predsednika vlade |kardinala Mazarena 1661. Luj XIV je preuzeo osobnu kontrolu nad vladom.
Vladavina Luja XIV, poznatog kao Kralj Sunce (franc. Le Roi Soleil) ili Veliki Luj (franc. Louis le Grand) trajala je 72 godine. Bila je to najduža vladavina u evropskoj istoriji. Ojačao je moć i uticaj Francuske u Evropi. Francuska je u doba njegove vladavine ratovala u tri velika rata: Francusko-holandski rat, Rat Velike alijanse i Rat za špansko nasleđe. Učestvovala je i u dva manja rata: Devolucioni rat i Rat za reujedinjenja.
Političku i vojna scenu Francuske tokom njegova života činile su takve ličnosti kao kardinal Mazaren, Nikola Fuke, Žan Batist Kolber, Mišel Letelije, Luvoaz, Veliki Konde, Anri Tiren, Voban, maršal Vilar i Turvil. Dok je vladao Francuska je postigla ne samo političku i vojnu nadmoć, nego je dominirala i kulturom sa različitim ličnostima kao što su bili Molijer, Žan Rasin, Žan de Lafonten, Šarl Lebrin ,Žan Batist Lili, Jasent Rigo, Andre Lenotr, Klod Perol i Žil Mansar. Kulturna dostignuća tih ljudi doprinela su prestižu Francuske, njenog naroda, jezika i kralja.
Luj XIV je uspešno radio na stvaranje centralizovane države, u kojoj se vladalo iz prestolnice. Stvorio je modernu državu od dotada rascepkane feudalne države. Luj XIV je postao primer apsolutističkog vladara. Često mu se pripisuje fraza „Država to sam ja“ (franc. L'État, c'est moi) , iako istoričari smatraju da su mu to verovatno prišili politički protivnici, kao stereotipan način potrde njegovog apsolutizma. Sasvim suprotno od toga, Luj je na samrti rekao „Ja umirem, ali država će uvek ostati“. (franc. Je m'en vais, mais l'État demeurera toujours).
...dalje...
44. nedelja uredi
Kralj Aleksandar I (Cetinje 16. decembar 1888. - Marselj 9. oktobar 1934.), takođe nazivan kralj Aleksandar Ujedinitelj, je bio prvi kralj Kraljevine Jugoslavije (1929-1934), a pre toga je bio kralj Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Kralj Aleksandar je bio drugi sin kralja Petra I i kneginje Zorke.
...dalje...
45. nedelja uredi
Marko Antonije (lat: Marcus Antonius, rođ. 86.- 83. god.- umro 30. god. pre Hr.) bio je rimski državnik i vojskovođa. Antonije je ostao upamćen kao pre svega kao jedna od vodećih ličnosti u vreme poslednje faze građanskih ratova u Rimu koja se završila upravo njegovim porazom u bici kod Akcijuma i uspostavljanjem Avgustovog principata. Antonijeva ljubavna veza sa kraljicom Egipta, Kleopatrom docnije će postati predmet inspiracije za brojne umetnike.
46. nedelja uredi
Brunhilda od Austrazije je bila kraljica franačke Austrazije i vizigotska princeza (Toledo, 543. — Renev, 613), kćerka vizigotskog kralja Atanagilda i njegove žene Gosvinte. Udala se za franačkog kralja Austrazije, Zigeberta I, sina franačkog kralja, Hlotara I. Učestvovala je u sukobima i ratovima protiv Neustrije, izazvanim ubistvom njene sestre, Galsvinte, žene Hilperiha I, neustrijskog kralja. Bila je regent Austrazije i Burgundije. Iako s početka njene vladavine poznata kao liberalna vladarka i veliki političar, Brunhilda je kasnije postala sinonim surovosti i škrtosti.
47. nedelja uredi
Konstantin IV (grč. Κωνσταντίνος Δ', rođen oko 650, umro 10. septembra (?) 685. godine) bio je vizantijski car od 668. do 685. godine. U toku njegove vladavine Carigrad je odoleo prvoj arapskoj opsadi (674—678), Bugari su prešli Dunav (681) i učvrstili se u vizantijskoj Trakiji, a Šesti vaseljenski sabor (680—681) je osudio monotelitizam kao jeres. U starijoj nauci Konstantin IV je poistovećen sa Konstantinom Pogonatom (Bradatim) iz vizantijskih izvora, ali danas preovladava mišljenje da se nadimak Pogonat u stvari odnosio na Konstantinovog oca, Konstansa II.
48. nedelja uredi
Samanta Rid Smit (engl. Samantha Reed Smith; (29. jun 1972-25. avgust 1985) je bila američka učenica iz Mančestera, Mejn, koja je nazivana “najmlađi američki ambasador” u SAD i “ambasador dobre volje” u Sovjetskom Savezu tokom svog života. Postala je poznata u ove dve zemlje i širom sveta nakon pisanja pisma Generalnom sekretaru KPSS Juriju Andropovu tokom Hladnog rata i dobijanju odgovora od Andropova koji je uključivao ličan poziv u posetu Sovjetskom Savezu koji je Samanta prihvatila. Praćena velikom medijskom pažnjom u obe zemlje, učestvovala je u mirovnim aktivnostima u Japanu nakon svoje posete Sovjetskom Savezu, napisala je knjigu i glumila je u televizijskoj seriji pre smrti u avionskoj nesreći.
...dalje...
49. nedelja uredi
.jpg)
Đurađ Branković, srpski despot (rođ. 1377, vladao 1427-1456), drugi sin Vuka Brankovića i Mare, ćerke kneza Lazara. Nosio je ime po svecu (Đorđu Kapadokijskom), kao i njegov unuk Đorđe Branković, iako nisu imali isto prezime, već su se po imenima očeva prezivali jedan Vuković, a drugi Stefanović. Od vremena Mavra Orbinija (1601. godine), istorija njihovu porodicu naziva Brankovićima.
50. nedelja uredi
Viktorija (Aleksandrina Viktorija), 24. maj 1819. - 22. januar 1901. je bila britanski monarh. Vladala je od 20. juna 1837. do svoje smrti. Njena šezdesettrogodišnja vladavina je najduža vladavina jednog britanskog monarha. Osim nasledne titule Kraljice Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske, bila je prvi monarh koji je poneo titulu Carice Indije.
Vladavina kraljice Viktorije je obeležena velikom ekspanzijom Britanskog carstva. Viktorijansko doba, na vrhuncu industrijske revolucije, bilo je period velikih socijalnih, ekonomskih i tehnoloških promena u Velikoj Britaniji. Viktorija je bila poslednji monarh Kuće od Hanovera. Njen naslednik pripadao je dinastiji Vindzora (Kuća Saks-Koburg-Gota).
51. nedelja uredi
Deni Didro (franc. Denis Diderot), (*5. oktobar 1713., Langre, Šampanj - †31. jul 1784., Pariz) je francuski pisac i filozof, istaknuta ličnost doba prosvetiteljstva i glavni urednik širom sveta poznate Enciklopedije.
Vek Prosvećenosti je uobičajen naziv za doba u kome je živeo i stvarao Didro i njegovi istomišljenici upravo zbog velikog doprinosa teorijskoj izgradnji temelja novog buržoaskog poretka. Borba koju je on vodio za pobedu svojih ideala se odvijala protiv feudalnog apsolutizma i religioznog konzervativizma, a sredstva koja je on upotrebljavao su skupljanje svih ideja nove francuske filozofske misli. Bio je neumoran sakupljač i inteligentan propagator u burnim vremenima predrevolucionarne monarhističke Francuske. Nastajuća buržoaska klasa je imala u njemu svog ideologa i idejnog vođu. Sem toga, Didro je bio izuzetan organizator, uporan i vredan što je bio način da stvori toliko dela i da (zajedno sa Dalamberom) izda sve tomove Enciklopedije. Zato ga je Volter nazvao "pantofil" (sveljubac).
...dalje...
52. nedelja uredi
Livija Druzila, poznata i kao Julija Avgusta posle 14. godine naše ere (lat: Livia Drvsilla, Ivlia Avgusta, rođ. 58. god. pre Hr. - umrla 29. god. naše ere) bila je supruga prvog rimskog cara Avgusta i verovatno najmoćnija žena u vreme početaka Rimskog carstva. Livija je bila i majka cara Tiberija, baka vojskovođe Germanika i njegovog brata cara Klaudija, prabaka cara Kaligule i čukunbaka cara Nerona. Klaudije je u vreme svoje vlade deifikovao Liviju pod imenom Avgusta.
...dalje...