1945
година
1945. je bila prosta godina.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vekovi: | |
| Decenije: | |
| Godine: | |
 1945 na Vikimedijinoj ostavi.
| |
Događaji
uredi
Januar
uredi- 1. januar — Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije (NOVJ) zvanično preimenovana u Jugoslovensku armiju (JA), a Vrhovni štab u Generalštab.
- 17. januar — Sovjetske trupe i poljske snage su u Drugom svetskom ratu oslobodile Varšavu.
- 19. januar — Crvena armija je oslobodila Lođski geto.
- 20. januar — Nemačka je započela evakuaciju najmanje 1,8 miliona stanovnika Istočne Pruske.
- 23. januar — Nemački veliki admiral Karl Denic je naredio početak operacije Hanibal, koja je postala jedan od najvećih evakuacija morem u istoriji, sa više od milion ljudi prebačenih tokom 15 nedelja.
- 27. januar — Savezničke trupe oslobodile logor Aušvic.
Februar
uredi- 4. februar — Čerčil, Ruzvelt i Staljin su se sastali na Krimskoj konferenciji u Jalti da bi se dogovorili o akcijama za završetak Drugog svetskog rata i planovima u posleratnom periodu.
- 19. februar — Američke snage iskrcale se u Drugom svetskom ratu na pacifičko ostrvo Ivo Džima.
Mart
uredi- 4. mart — Osnovano je sportsko društvo Crvena zvezda.
- 5. mart — Američke trupe u Drugom svetskom ratu ušle u Keln.
- 7. mart — Potisnuvši japanske snage u Drugom svetskom ratu, britanska 14. armija ušla u Mandalej, drugi po veličini grad u Burmi.
- Trupe SAD su tokom bitke za Remagen u Drugom svetskom ratu zauzele strateški važan Ludendorfov most preko Rajne, što im je omogućilo da uspostave i prošire mostobran na tlu Nemačke.
- Posle ostavke kraljevske vlade Josip Broz Tito formirao novu jugoslovensku vladu u koju su ušli i šef Demokratske stranke Milan Grol, kao prvi potpredsednik, i Ivan Šubašić, kao ministar inostranih poslova.
- Trupe SAD su tokom bitke za Remagen u Drugom svetskom ratu zauzele strateški važan Ludendorfov most preko Rajne, što im je omogućilo da uspostave i prošire mostobran na tlu Nemačke.
- 9. mart — Oficiri Japanske carske vojske su zbacili vlasti Francuske Indokine.
- Oružane snage SAD su kasno uveče otpočele neselektivno bombardovanje Tokija zapaljivim bombama u kome je tokom noći pobijeno oko 100.000 civila.
- 11. mart — Japanci su uspostavili marionetsko Vijetnamsko carstvo na čelu sa carem Bao Dajem.
- U Jalti na Krimu završena je konferencija lidera triju velikih sila antihitlerovske koalicije koji su uskladili vojne planove za okončanje Drugog svetskog rata i dogovorili se o osnivanju Ujedinjenih nacija.
- 14. mart — Britansko ratno vazduhoplovstvo na železnički vijadukt u nemačkom gradu Bilefeld je prvi put izbacilo najtežu bombu u Drugom svetskom ratu, "Veliki Slem", tešku 9 tona.
- 23. mart — Počela je bitka na Rajni u Drugom svetskom ratu.
- 26. mart — Posle teških borbi, američke trupe u Drugom svetskom ratu osvojile pacifičko ostrvo Ivo Džima.
April
uredi- 6. april — Jedinice Jugoslovenske armije su oslobodile Sarajevo.
- 7. april — Američki avioni u Drugom svetskom ratu potopili najveći japanski ratni brod „Jamato“.
- 11. april — Američke trupe osvojile, u Drugom svetskom ratu, nemačke gradove Esen i Vajmar i oslobodile koncentracioni logor Buhenvald.
- 12. april — Jugoslovenska armija je probila Sremski front i otpočela borbe za završno oslobođenje Jugoslavije.
- Hari Truman je položio zakletvu kao 33. predsednik SAD nakon smrti Frenklina Ruzvelta.
- 15. april — Sovjetska podmornica je potopila nemački izbeglički brod Goja sa 7000-8000 putnika, što je preživelo 183 osobe.
- 22. april — Iz koncentracionog logora Jasenovac probilo se 80 logoraša, a njih 520 je tom prilikom ubijeno.
- 23. april — Sovjetska armija u Drugom svetskom ratu oslobodila nacističke logore "Zahsenhauzen" i "Ravenzbrik".
- 25. april — Sovjetske i američke trupe srele se, prvi put u Drugom svetskom ratu, kod mesta Torgau u Nemačkoj.
- 29. april — Američke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile nemački koncentracioni logor Dahau.
- Adolf Hitler se ženio svojom dugogodišnjom partnerkom Evom Braun i odredio admirala Karla Denica za svog naslednika.
- Snage Nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu kapitulirale su u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.
- Adolf Hitler se ženio svojom dugogodišnjom partnerkom Evom Braun i odredio admirala Karla Denica za svog naslednika.
- 30. april — Jugoslovenska armija oslobodila je u Drugom svetskom ratu ustaški logor Jasenovac.
- Adolf Hitler i njegova supruga Eva Braun izvršili su samoubistvo u podzemnom bunkeru u Berlinu dok su sovjetske trupe kasno uveče zauzele zgradu Rajhstaga.
Maj
uredi- 1. maj — Jozef Gebels i njegova supruga Magda su otrovali cijanidom svoje šestoro dece, a zatim izvršili samoubistvo.
- 2. maj — General Helmut Vajdling, komandant nemačkih trupa u Berlinu je predao grad sovjetskim vojnicima predvođenim maršalom Georgijem Žukovim, čime je okončana bitka za Berlin.
- 7. maj — Nemački general Alfred Jodl je u Remsu ime Vermahta potpisao dokument o nemačkoj bezuslovnoj kapitulaciji u Drugom svetskom ratu.
- 8. maj — Feldmaršal Vilhelm Kajtel u Berlinu potpisao završni dokument o kapitulaciji Nemačke i okončanju Drugog svetskog rata u Evropi.
- 10. maj — Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele Prag.
- 15. maj — Predajom nemačkih i kolaboracionističkih trupa okončan je Drugi svetski rat u Jugoslaviji.
Jun
uredi- 21. jun — Japanske trupe na ostrvu Okinava, koje je služilo kao poslednja odbrana Japana u Drugom svetskom ratu, predale su se Amerikancima.
Jul
uredi- 1. jul — Prvi dan planiranog britansko-američko-poljsko-nemačkog napada na Sovjetski Savez po britanskom vojnom planu Operacija Nezamislivo.
- 16. jul — U pustinji kod grada Alamogordo u državi Novi Meksiko vojska SAD je izvršila Triniti test, prvu probu atomske bombe.
- 17. jul — U Potsdamu je počela Potsdamska konferencija o posleratnoj budućnosti Evrope.
- 26. jul — Na parlamentarnim izborima u Ujedinjenom Kraljevstvu pobedili laburisti i njihov lider Klement Atli na mestu premijera zamenio Vinstona Čerčila.
- 28. jul — Američki bombarder B-25 u gustoj magli udario u „Empajer stejt bilding“ u Njujorku, tada najvišu zgradu u svetu.
- 30. jul — Japanska podmornica I-58 je potopila američku krstaricu Indijanapolis, izazvavši smrt 883 mornara.
Avgust
uredi- 6. avgust — Američke snage bacile atomsku bombu na japanski grad Hirošima.
- 9. avgust — Bačena atomska bomba na japanski grad Nagasaki.
- 14. avgust — Japan je prihvatio savezničke zahteve za bezuslovnu kapitulaciju.
- 15. avgust — Koreja dobila nezavisnost od Japana.
- 19. avgust — U Vijetnamu je pod rukovodstvom Ho Ši Mina i oslobodilačkog pokreta „Vijetmin” počela „avgustovska revolucija” protiv francuskih kolonijalnih trupa.
- 21. avgust — Fizičar Hari K. Daglijan mlađi smrtonosno ozračen tokom eksperimenta sa „demonskim jezgrom“ u Nacionalnoj laboratoriji Los Alamos.
- 30. avgust — Ujedinjeno Kraljevstvo je ponovo uspostavila svoju vlast u Hongkongu, nakon tri godine i sedam meseci japanske okupacije.
Septembar
uredi- 2. septembar — Japan je na američkom brodu Misuri, u Tokijskom zalivu, potpisao kapitulaciju čime je i zvanično završen Drugi svetski rat.
Oktobar
uredi- 4. oktobar — Osnovan Partizan.
- 21. oktobar — Na izborima u Francuskoj prvi put su glasale žene.
- 24. oktobar — Stupila je na snagu Povelja UN, koju je u junu 1945. potpisala 51 zemlja osnivač Ujedinjenih nacija.
Novembar
uredi- 11. novembar — U Jugoslaviji održani izbori za ustavotvornu Skupštinu. Lista Narodnog fronta, predvođena Josipom Brozom Titom, vođom jugoslovenskih komunista, osvojila 90% glasova.
- 29. novembar — U Beogradu proglašena Federativna Narodna Republika Jugoslavija, čime je zvanično ukinuta monarhija. U sastav FNRJ ušlo šest narodnih republika (NR Slovenija, NR Hrvatska, NR Bosna i Hercegovina, NR Crna Gora, NR Srbija, NR Makedonija) i dve autonomne oblasti u sastavu Srbije (Vojvodina i Kosmet).
Rođenja
urediJanuar
uredi- 10. januar — Rod Stjuart, engleski muzičar, najpoznatiji kao pevač
- 11. januar — Žeraldo Azevedo, brazilski muzičar
- 19. januar — Dragan Holcer, jugoslovenski fudbaler (prem. 2015)
- 29. januar — Tom Selek, američki glumac, producent i vojni veteran
Februar
uredi- 6. februar — Jožef Kasa, mađarsko-srpski političar, ekonomista i bankar (prem. 2016)
- 6. februar — Bob Marli, jamajkanski muzičar, jedan od pionira regea (prem. 1981)
- 9. februar — Mija Farou, američka glumica i model
- 17. februar — Brenda Friker, irska glumica
- 19. februar — Majkl Nejder, američki glumac (prem. 2021)
Mart
uredi- 2. mart — Gordon Tomson, kanadski glumac
- 3. mart — Džordž Miler, australijski reditelj, scenarista i producent
- 20. mart — Pet Rajli, američki košarkaš i košarkaški trener
- 29. mart — Volt Frejžer, američki košarkaš
- 30. mart — Erik Klepton, engleski muzičar, najpoznatiji kao gitarista
April
uredi- 2. april — Linda Hant, američka glumica
- 14. april — Riči Blekmor, engleski muzičar, najpoznatiji kao suosnivač i gitarista grupe Deep Purple
- 24. april — Nikodim Komljenović, srpski protosinđel (prem. 2002)
- 25. april — Bjorn Ulveus, švedski muzičar, pevač, gitarista,tekstopisac i muzički producent, najpoznatiji kao član grupe ABBA
Maj
uredi- 8. maj — Kit Džaret, američki pijanista i kompozitor
- 9. maj — Slobodan Ž. Jovanović, srpski reditelj i scenarista (prem. 2016)
- 9. maj — Jup Hajnkes, nemački fudbaler i fudbalski trener
- 13. maj — Rajko Petrov Nogo, srpski pesnik, esejista i književni kritičar (prem. 2022)
- 17. maj — Toni Rouč, australijski teniser
- 19. maj — Pit Taunsend, engleski muzičar, najpoznatiji kao suosnivač, frontmen, pevač i gitarista grupe The Who
- 28. maj — Džon Fogerti, američki muzičar, najpoznatiji kao suosnivač, pevač i gitarista grupe Creedence Clearwater Revival
- 31. maj —Rajner Verner Fasbinder, nemački reditelj,scenarista i glumac (prem. 1982)
Jun
uredi- 9. jun — Luis Okanja, španski biciklista (prem. 1994)
- 11. jun — Adrijen Barbo, američka glumica, pevačica i spisateljica
- 17. jun — Edi Merks, belgijski biciklista
- 25. jun — Karli Sajmon, američka muzičarka i autorka knjiga za decu
Jul
uredi- 1. jul — Debi Hari, američka muzičarka, model i glumica
- 10. jul — Virdžinija Vejd, engleska teniserka
- 17. jul — Aleksandar II Karađorđević, princ iz dinastije Karađorđević
- 20. jul — Ilija Katić, srpski fudbaler.
- 20. jul — Kim Karns, američka muzičarka
- 26. jul — Helen Miren, engleska glumica
- 26. jul — Staniša Stošić, srpski pevač (prem. 2008)
- 30. jul — Patrik Modijano, francuski književnik, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (2014)
Avgust
uredi- 14. avgust — Vim Venders, nemački reditelj, scenarista, producent, glumac, pisac i fotograf
- 14. avgust — Stiv Martin, američki glumac, komičar, pisac i muzičar
- 19. avgust — Ijan Gilan, engleski muzičar, najpoznatiji kao pevač grupe Deep Purple
- 21. avgust — Bazil Poledoris, američki kompozitor i dirigent grčkog porekla (prem. 2006)
- 22. avgust — Vida Pavlović, srpska pevačica (prem. 2005)
- 23. avgust — Rita Pavone, italijanska muzičarka i glumica
- 24. avgust — Ken Hensli, engleski muzičar i muzički producent (prem. 2020)
- 31. avgust — Van Morison, irski muzičar i muzički producent
Septembar
uredi- 11. septembar — Franc Bekenbauer, nemački fudbaler i fudbalski trener (prem. 2024)
- 17. septembar — Brus Spens, novozelandsko-australijski glumac.
- 17. septembar — Fil Džekson, američki košarkaš i košarkaški trener
- 22. septembar — Ilija Petković, srpski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2020)
- 26. septembar — Brajan Feri, engleski muzičar
- 29. septembar — Redži Banister, američki glumac, producent, scenarista i muzičar
Oktobar
uredi- 1. oktobar — Haris Silajdžić, bošnjački političar
- 19. oktobar — Divajn, američki glumac, pevač i dreg kraljica (prem. 1988)
- 19. oktobar — Džon Litgou, američki glumac, muzičar, pesnik i pisac
- 21. oktobar — Everet Makgil, američki glumac
- 21. oktobar— Nikita Mihalkov, ruski reditelj i glumac
Novembar
uredi- 3. novembar — Gerd Miler, nemački fudbaler (prem. 2021)
- 12. novembar — Nil Jang, kanadski muzičar
- 15. novembar — Bob Ganton, američki glumac
- 15. novembar — Ani-Frid Lingstad, švedsko-norveška muzičarka, najpoznatija kao članica grupe ABBA
- 16. novembar — Stiv Rejlsbek, američki glumac
- 17. novembar — Srđan Karanović, srpski reditelj i scenarista
- 21. novembar — Goldi Hon, američka glumica, producentkinja i pevačica
- 30. novembar — Rodžer Glaver, britanski muzičar, najpoznatiji kao basista grupe Deep Purple
- 30. novembar — Bili Drejgo, američki glumac (prem. 2019)
Decembar
uredi- 1. decembar — Bet Midler, američka muzičarka, glumica, komičarka i producentkinja
- 9. decembar — Majkl Nuri, američki glumac
- 16. decembar — Željko Bebek, bosanskohercegovačko-hrvatski muzičar, najpoznatiji kao pevač grupe Bijelo dugme
- 17. decembar — Erni Hadson, američki glumac
- 22. decembar — Dajana Sojer, američka novinarka
- 24. decembar — Lemi Kilmister, engleski muzičar, najpoznatiji kao suosnivač, pevač i basista grupe Mötorhead (prem. 2015)
- 31. decembar — Vernon Vels, australijski glumac
- 31. decembar — Barbara Karera, američko-nikaragvanska glumica i model
Smrti
urediMart
uredi- 26. mart — Boris Šapošnjikov, maršal Sovjetskog Saveza
April
uredi- 12. april — Frenklin Delano Ruzvelt, 32. predsednik SAD
- 18. april — Albert Haler, hrvatski književnik. (*1883)
- 21. april — Valter Model, nemački feldmaršal.
- 28. april — Benito Musolini, italijanski fašistički vođa.
- 30. april — Adolf Hitler, nemački političar.
Maj
uredi- 1. maj — Jozef Gebels, nemački nacistički političar. (*1897)
- 4. maj — Fedor fon Bok, nemački feldmaršal
- 23. maj — Hajnrih Himler, nemački političar. (* 1900)
- 24. maj — Robert fon Grajm, nemački feldmaršal
Jul
uredi- 8. jul — Vaso Miskin Crni, narodni heroj Jugoslavije
- 17. jul — Ernst Buš, nemački feldmaršal
- 24. jul — Volfram fon Rihthofen, nemački feldmaršal
Avgust
uredi- 10. avgust — Robert Hačins Godard, američki fizičar i pronalazač
Septembar
uredi- 24. septembar — Hans Gajger, nemački fizičar. (*1882)
- 26. septembar — Bela Bartok, mađarski kompozitor i pijanista. (*1881).
Oktobar
uredi- 15. oktobar — Pjer Laval, francuski političar. (*1883).
Novembar
uredi- 2. novembar — Petar Drapšin, jugoslovenski general i narodni heroj
- 10. novembar — Sekula Drljević, crnogorski političar
- 20. novembar — Fransis Vilijam Aston, engleski fizičar
- 30. novembar — Pol Mason, francuski biciklista. (*1874)
Decembar
uredi- 4. decembar — Tomas Hant Morgan, američki biolog i genetičar. (*1866)
- 21. decembar — Džordž Smit Paton, američki general. (*1885)
Dani sećanja
urediNobelove nagrade
uredi- Fizika — Volfgang Pauli
- Hemija — Arturi Ilmari Virtanen
- Medicina — Ser Aleksander Fleming, Ernst Boris Čejn i Ser Hauard Volter Flori
- Književnost — Gabrijela Mistral
- Mir — Kordel Hal (SAD)
- Ekonomija — Nagrada u ovoj oblasti počela je da se dodeljuje 1969. godine
