1943
година
1943. je bila prosta godina.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vekovi: | |
| Decenije: | |
| Godine: | |
 1943 na Vikimedijinoj ostavi.
| |
Događaji uredi
Januar uredi
- 14. januar — U Kazablanki počela konferencija lidera savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu Ruzvelta, Čerčila i De Gola.
- 18. januar — Nakon sedmodnevnih borbi tokom operacije Iskra sovjetske trupe su su olakšale opsadu Lenjingrada otvorivši uzani koridor.
- 20. januar — Otpočela je operacija Vajs.
- 29. januar — 30. januar - Bitka kod ostrva Renel
- 30. januar — Britansko ratno vazduhoplovstvo u Drugom svetskom ratu počelo prvo danonoćno bombardovanje Berlina.
Februar uredi
- 2. februar — Crvena armija posle šestomesečnih borbi kod Staljingrada prisilila nemačku 6. armiju na kapitulaciju.
- 16. februar — Norveški komandosi koje je obučila britanska Uprava za specijalne operacije su uništili fabriku koju je nemački projekat nuklearne bombe koristio za dobijanje teške vode.
- 16. februar — Vojnici Crvene armije su ponovo ušli u Harkov.
- 18. februar — Jozef Gebels je održao govor u Sportpalastu da bi motivisao nemački narod na totalni rat kada se situacija u Drugom svetskom ratu počela okretati protiv Nemačke.
- 20. februar — Otvorila se pukotina u kukuruznom polju u meksičkoj državi Mičoakan iz koje je devetogodišnjom erupcijom nastao vulkan Parikutin.
- 24. februar — Povlačenjem savezničkih snaga završena je bitka za Kaserinski prolaz, prvi veći okršaj nemačkih i američkih trupa.
Mart uredi
- 2. mart — Australijsko i američko vazduhoplovstvo su napali i uništili veliki konvoj Japanske mornarice u Bizmarkovom moru.
- 14. mart — Nacisti su u Drugom svetskom ratu završili sa likvidacijom Krakovskog geta.
- 15. mart — Nakon treće bitke za Harkov Nemci su preoteli Harkov od Sovjeta nakon žestokih uličnih borbi.
April uredi
- 19. april — U Varšavi počeo je ustanak u Varšavskom getu kada su nacisti ušli u Varšavski geto da prikupe preostale Jevreje.
Maj uredi
- 12. maj — Predajom nemačkog generala Hansa fon Arnima u Tunisu završene borbe u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu.
- 15. maj — Raspuštena je Kominterna.
- 15. maj — Otpočela bitka na Sutjesci.
- 16. maj — Nacisti su ugušili ustanak u Varšavskom getu.
- 17. maj — Bombarderi RAF su bombardovali brane na rekama Eder, Mune i Zorpe u Nemačkoj.
Jun uredi
- 4. jun — Vojnim pučem zbačen je sa vlasti predsednik Argentine Ramon Kastiljo.
- 9. jun — Vrhovni komandant partizanskih jedinica, Josip Broz Tito, ranjen prilikom žestokih borbi koje su partizanske jedinice vodile protiv brojčano nadmoćnih okupacionih i kvislinških snaga. Tito je jedini vrhovni komandant jednog oslobodilačkog pokreta u Drugom svetskom ratu, koji je bio ranjen.
Jul uredi
- 5. jul — Nemačkom ofanzivom iz pravca Orela i Harkova na sovjetske položaje počela je Kurska bitka.
- 9. jul — Saveznici u Drugom svetskom ratu izveli su invaziju na Siciliju.
- 12. jul — U bici kod Prohorovke u Drugom svetskom ratu, nemačke i sovjetske vojske su se sukobile u najvećoj tenkovskoj bici svih vremena.
- 22. jul — Savezničke snage u Drugom svetskom ratu zauzele italijanski grad Palermo, na ostrvu Sicilija.
- 25. jul — Italijanski diktator Benito Musolini primoran, posle sednice Velikog fašističkog veća, da podnese ostavku.
- 28. jul — Kraljevsko vazduhoplovstvo je u operaciji Gomora bombardovalo Hamburg, izazvavši vatrenu stihiju koja je usmrtila 42.000 nemačkih civila.
Septembar uredi
- 3. septembar — Anglo-američke snage su se iskrcale na italijansko kopno u Drugom svetskom ratu.
- 8. septembar — Objavljena je bezuslovna kapitulacija Italije u Drugom svetskom ratu.
- 10. septembar — Posle kapitulacije Italije u Drugom svetskom ratu, Nemci su okupirali Rim i stavili pod protektorat Vatikan.
- 12. septembar — Nemački komandosi su oslobodili iz pritvora bivšeg italijanskog diktatora Benita Musolinija.
Oktobar uredi
- 13. oktobar — Italijanska vlada na čelu sa maršalom Pjetrom Badoljom, je prešla na stranu Saveznika i objavila rat Silama osovine.
Novembar uredi
- 5. novembar — U Jajcu je u Drugom svetskom ratu osnovan Tanjug.
- 25. novembar — U Mrkonjić-Gradu je održano prvo zasedanje Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine.
- 29. novembar — U Jajcu počelo sa radom Drugo zasedanje AVNOJ-a, na kojem je (između ostalog) Titu dodeljen čin maršala.
Rođenja uredi
Januar uredi
- 18. januar — Pol Friman, engleski glumac
- 19. januar — Dženis Džoplin, američka muzičarka (prem. 1970)
- 22. januar — Marilija Pera, brazilska glumica (prem. 2015)
- 24. januar — Šeron Tejt, američka glumica (prem. 1969)
- 25. januar — Tob Huper, američki reditelj, scenarista i producent (prem. 2017)
- 28. januar — Miodrag Andrić, srpski glumac (prem. 1989)
- 30. januar — Janoš Mesaroš, srpski slikar
- 31. januar — Špela Rozin, slovenačka glumica
Februar uredi
- 3. februar — Blajt Daner, američka glumica
- 5. februar — Majkl Men, američki reditelj, scenarista i producent
- 9. februar — Džo Peši, američki glumac i muzičar
- 20. februar — Majk Li, engleski reditelj i scenarista
- 22. februar — Eduard Limonov, ruski književnik, publicista i političar (prem. 2020)
- 25. februar — Džordž Harison, engleski muzičar (prem. 2001)
- 27. februar — Karlos Alberto Pareira, brazilski fudbalski trener
Mart uredi
- 2. mart — Džekson Keri Frenk, američki muzičar (prem. 1999)
- 4. mart — Lučo Dala, italijanski muzičar i glumac (prem. 2012)
- 8. mart — Lin Redgrejv, englesko-američka glumica (prem. 2010)
- 9. mart — Bobi Fišer, američki šahista (prem. 2008)
- 14. mart — Kole Angelovski, makedonski glumac, reditelj i scenarista
- 15. mart — Dejvid Kronenberg, američki reditelj, scenarista, producent, pisac i glumac
- 22. mart — Džordž Benson, američki muzičar
- 29. mart — Erik Ajdl, engleski glumac, komičar, pisac, scenarista, reditelj i muzičar
- 29. mart — Vangelis, grčki muzičar i kompozitor (prem. 2022)
- 29. mart — Džon Mejdžor, britanski političar, premijer Ujedinjenog Kraljevstva (1990—1997)
- 31. mart — Kristofer Voken, američki glumac, pevač, komičar, reditelj, producent, scenarista i plesač
April uredi
- 3. april — Ranko Munitić, srpsko-hrvatski teoretičar, kritičar i istoričar umetnosti, a takođe i scenarista, reditelj, novinar i TV voditelj. (prem. 2009)
- 22. april — Luiz Glik, američka pesnikinja, dobitnica Nobelove nagrade za književnost (2020) (prem. 2023)
- 28. april — Beba Lončar, srpska glumica
Maj uredi
- 2. maj — Mustafa Nadarević, hrvatsko-bosanskohercegovački glumac i reditelj (prem. 2020)
- 14. maj — Džek Brus, škotski muzičar, najpoznatiji kao član supergrupe Cream (prem. 2014)
- 14. maj — Oulavir Ragnar Grimson, islandski političar, predsednik Islanda (1996—2016)
Jun uredi
- 1. jun — Barbara Martin, američka pevačica, najpoznatija kao jedna od prvobitnih članica grupe The Supremes
- 11. jun — Kutinjo, brazilski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2019)
- 13. jun — Duško Lokin, hrvatski pevač
- 13. jun — Malkom Makdauel, engleski glumac
- 23. jun — Ljerka Draženović, jugoslovenska glumica, novinarka i TV voditeljka (prem. 2013)
Jul uredi
- 3. jul — Kurtvud Smit, američki glumac
- 7. jul — Toto Kutunjo, italijanski muzičar (prem. 2023)
- 10. jul — Artur Eš, američki teniser (prem. 1993)
- 26. jul — Mik Džeger, engleski muzičar, glumac i filmski producent
- 28. jul — Ričard Rajt, engleski muzičar, najpoznatiji kao suosnivač, klavijaturista i pevač grupe Pink Floyd (prem. 2008)
Avgust uredi
- 4. avgust — Laura Bjađoti, italijanska modna kreatorska (prem. 2017)
- 8. avgust — Esma Redžepova, makedonska pevačica i humanitarka (prem. 2016)
- 17. avgust — Robert de Niro, američko-italijanski glumac, reditelj i producent
- 18. avgust — Đani Rivera, italijanski fudbaler i političar
- 20. avgust — Silvester Makoj, škotski glumac
- 20. avgust — Dragan Nikolić, srpski glumac (prem. 2016)
- 27. avgust — Tjuzdej Veld, američka glumica
Septembar uredi
- 4. septembar — Ljubomir Mihajlović, srpski fudbaler
- 6. septembar — Rodžer Voters, engleski muzičar, najpoznatiji kao suosnivač, gitarista, basista i pevač grupe Pink Floyd
- 23. septembar — Hulio Iglesijas, španski muzičar i fudbaler
- 29. septembar — Leh Valensa, poljski političar, predsednik Poljske (1990—1995)
- 29. septembar — Volfgang Overat, nemački fudbaler
Oktobar uredi
- 8. oktobar — Čevi Čejs, američki glumac, komičar, scenarista i producent
- 12. oktobar — Lin Šej, američka glumica
- 15. oktobar — Peni Maršal, američka glumica, rediteljka i producentkinja (prem. 2018)
- 17. oktobar — Kiril Dojčinovski, jugoslovenski i makedonski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2022)
- 22. oktobar — Katrin Denev, francuska glumica, pevačica, model i producentkinja
- 29. oktobar — Dušan Ivković, srpski košarkaš i košarkaški trener (prem. 2021)
Novembar uredi
- 1. novembar — Ljiljana Sedlar, srpska glumica (prem. 2023)
- 7. novembar — Majkl Bern, engleski glumac
- 7. novembar — Džoni Mičel, kanadska muzičarka
- 8. novembar — Martin Piters, engleski fudbaler i fudbalski trener (prem. 2019)
- 12. novembar — Volas Šon, američki glumac, komičar, dramaturg, scenarista i esejista
- 13. novembar — Roberto Boninsenja, italijanski fudbaler
- 17. novembar — Lorin Haton, američka glumica i model
- 18. novembar — Dina Rutić, jugoslovenska glumica (prem. 2019)
- 22. novembar — Bili Džin King, američka teniserka
- 23. novembar — Petar Skansi, hrvatski košarkaš i košarkaški trener (prem. 2022)
- 27. novembar — Nikol Brosar, francusko-kanadska pesnikinja i spisateljica
- 30. novembar — Terens Malik, američki reditelj, scenarista i producent
- 30. novembar — Snežana Nikšić, srpska glumica (prem. 2022)
Decembar uredi
- 8. decembar — Džim Morison, američki muzičar i pesnik, najpoznatiji kao vođa i pevač grupe The Doors (prem. 1971)
- 18. decembar — Kit Ričards, engleski muzičar
- 23. decembar — Elizabet Hartman, američka glumica (prem. 1987)
- 25. decembar — Zafir Hadžimanov, srpsko-makedonski glumac, pevač, kompozitor i pesnik (prem. 2021)
- 31. decembar — Džon Denver, američki muzičar, muzički producent, glumac, aktivista i humanitarac (prem. 1997)
- 31. decembar — Ben Kingsli, engleski glumac
Smrti uredi
Januar uredi
- 7. januar — Nikola Tesla, naučnik i pronalazač na polju elektrotehnike i radio-tehnike.
April uredi
Maj uredi
- 14. maj — Jelena Ćetković, narodni heroj Jugoslavije
Jun uredi
- 8. jun — Mihailo Petrović Alas (*1868), matematičar, profesor Beogradskog univerziteta i akademik Srpske kraljevske akademije.
- 13. jun — Kosta Racin, makedonski pesnik i revolucionar (*1908).
Jul uredi
- 18. jul — Žan Alavoan, francuski biciklista. (*1888)
Nobelove nagrade uredi
- Fizika — Oto Štern
- Hemija — Đerđ de Heveš
- Medicina — Henrik Karl Peter Dam i Edvard Adalbert Dojzi
- Književnost — Nagrada nije dodeljena
- Mir — Nagrada nije dodeljena
- Ekonomija — Nagrada u ovoj oblasti počela je da se dodeljuje 1969. godine