1991
година
1991. je bila prosta godina.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vekovi: | |
| Decenije: | |
| Godine: | |
 1991 na Vikimedijinoj ostavi.
| |
| |
Događaji
uredi
Januar
uredi- 5. januar — Gruzijske trupe su napale Chinvali, čime je počeo Južnoosetijski rat iz 1991–1992.
- 9. januar — Predsedništvo SFRJ usvojilo Naredbu kojom izričito naređuje rasformiranje svih nelegalnih oružanih sastava na teritoriji Jugoslavije.
- 13. januar — Sovjetski vojnici su napali pristalice nezavisnosti Litvanije kod TV tornja u Vilnjusu, usmrtivši 14 osoba.
- 16. januar — SAD i zapadni saveznici počeli su operaciju Pustinjska oluja masovnim vazdušnim udarima po vojnim i industrijskim ciljevima u Iraku i Kuvajtu, 19 časova posle isteka ultimatuma Ujedinjenih nacija.
- 17. januar — Irak je lansirao 8 raketa skad na Izrael kao odmazdu za početak Zalivskog rata, iako Izrael nije učestvovao u njemu.
- 25. januar — Skupština (Sobranje) SR Makedonije, jedne od republika SFR Jugoslavije usvojila je deklaraciju o nezavisnosti i platformu za pregovore o budućnosti Jugoslavije.
Februar
uredi- 13. februar — Američko ratno vazduhoplovstvo je bacilo dve laserski vođene pametne bombe na sklonište u Bagdadu, usmrtivši najmanje 408 civila.
- 23. februar — Osnovana Srpska radikalna stranka.
- 25. februar — Iračka raketa skad je pogodila, u Zalivskom ratu, kasarnu američkih marinaca kod saudijskog grada Dahran, pri čemu je poginulo 28 vojnika, a veći broj je ranjen.
- 26. februar — Sadam Husein je preko radija najavio povlačenje iračke vojske iz Kuvajta.
- 28. februar — Predsednik SAD Džordž Buš stariji je proglasio pobedu u Zalivskom ratu i naredio prekid vatre.
Mart
uredi- 2. mart — U Pakracu došlo do sukoba između srpskih civila i hrvatskih paravojnih snaga.
- 3. mart — Stanovnici Letonije i Estonije ubedljivom većinom glasali za nezavisnost od Sovjetskog Saveza.
- 9. mart — U Beogradu su izbile demonstracije protiv režima Slobodana Miloševića koji je organizovao Srpski pokret obnove.
- 12. mart — Predsedništvo SFRJ nije izglasalo predlog generalskog vrha JNA o zavođenju vanrednog stanja na teritoriji SFRJ.
- 15. mart — "Birmingemska šestorka", šest Iraca pogrešno optuženih da su 1974. podmetnuli eksplozije u pabove u engleskom gradu Birmingem, je oslobođena posle 16 godina u zatvoru.
- 17. mart — Većina sovjetskih građana izjasnila se na referendumu za očuvanje saveza država pod novim imenom Zajednica Nezavisnih Država.
- 31. mart — Na Plitvicama u Hrvatskoj izbio prvi sukob hrvatske policije i naoružanih Srba.
April
uredi- 9. april — Vrhovni sovjet Gruzijske SSR je proglasio nezavistnost od Sovjetskog Saveza.
- 10. april — U sudaru feribota i tankera kod Livorna usled guste magle, poginulo je 140 osoba.
Maj
uredi- 2. maj — U Borovu selu ubijeno dvanaest pripadnika MUP -a Hrvatske.
- 6. maj — Demonstracije u Splitu 1991.
- 15. maj — Sprečen izbor Stipe Mesića za predsednika Predsedništva Jugoslavije.
- 19. maj — Uprkos bojkota lokalnih Srba, glasači su na referendumu podržali nezavisnost Hrvatske od SFRJ.
- 21. maj — Premijer Indije Radživ Gandi ubijen bombom skrivenom u buket cveća, tokom predizbornog mitinga u južnoj indijskoj državi Tamil Nadu.
- 28. maj — Snage Etiopskog narodnog revolucionarnog demokratskog fronta ušle su u Adis Abebu, okončavši vladavinu Derga i Etiopski građanski rat.
- 29. maj — FK Crvena zvezda je postala prvak Evrope u fudbalu u Bariju pobedivši Olimpik iz Marselja sa 5:3 posle izvođenja jedanaesteraca.
- 31. maj — U Lisabonu je potpisan mirovni sporazum o Angoli, kojim je posle gotovo 16 godina okončan Angolski građanski rat.
Jun
uredi- 17. jun — Parlament Južne Afrike ukinuo poslednji zakon na kojem je, od 1950, bila zasnovana politika aparthejda.
- 19. jun — Poslednji sovjetski vojnici su napustili Mađarsku posle 45 godina dugog prisustva.
- 25. jun — Parlamenti Slovenije i Hrvatske su proglasili nezavisnost tih republika od SFRJ.
- 27. jun — Jugoslovenska narodna armija krenula u oružanu akciju osvajanja jugoslovenskih graničnih prelaza. U desetodnevnom ratovanju sa pripadnicima slovenačke teritorijalne odbrane, poginulo nešto više od 40 osoba.
- 30. jun — Stjepan Mesić, pod pritiskom Evropske zajednice, izabran za predsednika Predsedništva SFRJ.
Jul
uredi- 1. jul — Na sastanku u Pragu lideri istočnoevropskih zemalja ukinuli su vojni savez Varšavski pakt, osnovan 1955.
- 7. jul — Usvojena je Brionska deklaracija o tromesečnom odlaganju primene odluka o nezavisnosti Slovenije i Hrvatske, kojom se vlada SFR Jugoslavije obavezala da će povući saveznu vojsku (JNA) iz Slovenije, a slovenačke vlasti na demobilizaciju slovenačkih trupa.
- 18. jul — Predsedništvo SFRJ donelo je na sednici u Beogradu odluku o povlačenju Jugoslovenske narodne armije iz Slovenije.
- 31. jul — Predsednici SSSR i SAD Mihail Gorbačov i Džordž Buš potpisali u Moskvi sporazum o ograničenju nuklearnog oružja velikog dometa.
Avgust
uredi- 19. avgust — U Sovjetskom Savezu je pokušan državni udar kojim su pristalice tvrde linije pokušale da zbace sa vlasti Mihaila Gorbačova, tvorca sovjetske „glasnosti” i „perestrojke”.
- 21. avgust — Hrvatske vlasti počele blokadu kasarni JNA u Hrvatskoj i uskratile im snabdevanje strujom, hranom i vodom.
- 24. avgust — Predsednik SSSR Mihail Gorbačov dao je ostavku na mesto šefa Komunističke partije i zatražio da Centralni komitet donese odluku o raspuštanju partije.
- 24. avgust — Počeli napadi snaga JNA i srpskih paravojnih jedinica na Vukovar.
- 25. avgust — Belorusija proglasila nezavisnost od Sovjetskog Saveza.
- 27. avgust — Moldavija je proglasila nezavisnost od SSSR.
Septembar
uredi- 8. septembar — U Makedoniji održava se referendum za nezavisnost. 95% glasača izjašnjava se za nezavisnost.
- 20. septembar — Crnogorska narodna skupština je u Žabljaku proglasio Crnu Goru ekološkom državom i prihvatila deklaraciju o zaštiti prirode.
Oktobar
uredi- 3. oktobar — Predsedništvo SFRJ proglasilo stanje neposredne ratne opasnosti na teritoriji Jugoslavije, i prešlo u rad u četvoročlanom sastavu, tj. bez članova iz Slovenije, Hrvatske, BiH, i Makedonije. Za predsednika „krnjeg“ Predsedništva izabran Branko Kostić, predstavnik Crne Gore.
- 7. oktobar — Eksplozija u predsedništvu Hrvatske na Banskim dvorima- hrvatska strana tvrdi da je avijacija JNA time pokušala da ubije Franju Tuđmana, dok jugoslovenska strana tvrdi da su sami Hrvati podmetnuli kontrolisanu eksploziju, oglasivši vazdušnu opasnost.
- 8. oktobar — Posle isteka tromesečnog brionskog moratorijuma Slovenija i Hrvatska su ponovo proglasile nezavisnost od Jugoslavije.
- 22. oktobar — Krnje predsedništvo Jugoslavije je odbacilo predlog Evropske zajednice da jugoslovenska federacija bude rekonstituisana u asocijaciju suverenih država.
Novembar
uredi- 4. novembar — Korason Akino je dala predsednički oproštaj bivšoj prvoj dami Filipina Imeldi Markos i dozvolila joj da se vrati iz izgnanstva.
- 4. novembar — Gari Kasparov je pobedio na šahovskom turniru u Tilburgu.
- 18. novembar — Posle tromesečne opsade, Vukovar pao u ruke JNA i raznim srpskim paravojnim jedinicama.
Decembar
uredi- 8. decembar — Predsednici Rusije, Belorusije i Ukrajine Boris Jeljcin, Leonid Kravčuk i Stanislav Šuškevič u Minsku potpisali sporazum o formiranju Zajednice Nezavisnih Država koja bi zamenila SSSR.
- 8. decembar — FK Crvena zvezda je savladala Kolo Kolo sa 3:0 u finalu Interkontinentalnog kupa.
- 19. decembar — U Kninu biva proglašena nezavisnost Republike Srpske Krajine.
- 20. decembar — Ante Marković podneo ostavku na dužnost predsednika Savezne Vlade.
- 25. decembar — Mihail Gorbačov podneo ostavku na funkciju predsednika SSSR.
- 26. decembar — Vrhovni sovjet Sovjetskog Saveza konstatovao da zemlja više ne postoji, nakon što su sve republike proglasile nezavisnost.
Rođenja
urediJanuar
uredi- 1. januar — Darija Klišina, ruska atletičarka
- 4. januar — Čarls Melton, američki glumac i model
- 6. januar — Vil Barton, američki košarkaš
- 7. januar — Edan Azar, belgijski fudbaler
- 7. januar — Alen Stevanović, srpski fudbaler
- 8. januar — Stefan Savić, crnogorski fudbaler
- 12. januar — Tina Krajišnik, srpska košarkašica
- 12. januar — Piksi Lot, engleska muzičarka i glumica
- 16. januar — Nemanja R. Miletić, srpski fudbaler
- 20. januar — Polona Hercog, slovenačka teniserka
- 26. januar — Nikolo Meli, italijanski košarkaš
- 27. januar — Aleksandar Ignjovski, srpski fudbaler
- 30. januar — Nina Micić, srpska snouborderka
Februar
uredi- 5. februar — Terens Ros, američki košarkaš
- 6. februar — Aleksandar Katai, srpski fudbaler
- 10. februar — Ema Roberts, američka glumica i pevačica
- 11. februar — Nikola Mirotić, španski košarkaš
- 13. februar — Siniša Babić, srpski fudbaler
- 17. februar — Boni Rajt, engleska glumica, rediteljka, scenaristkinja i producentkinja
- 17. februar — Ed Širan, engleski muzičar
- 19. februar — Adrijan Pejn, američki košarkaš (prem. 2022)
- 20. februar — Sali Runi, irska književnica
- 21. februar — Džo Alvin, engleski glumac
- 24. februar — Nemanja Ubović, srpski vaterpolista
- 27. februar — Anja Tepeš, slovenačka takmičarka u skijaškim sportovima
Mart
uredi- 4. mart — Melvin Edžim, kanadsko-nigerijski košarkaš
- 6. mart — Aleksandar Dragović, austrijski fudbaler
- 6. mart — Tyler, the Creator, američki hip hop muzičar, muzički producent i dizajner
- 13. mart — Stefan Đorđević, srpski fudbaler
- 13. mart — Tristan Tompson, kanadsko-američki košarkaš
- 14. mart — Emir Bekrić, srpski atletičar
- 16. mart — Džastin Kobs, američko-crnogorski košarkaš
- 18. mart — Tijana Malešević, srpska odbojkašica
- 18. mart — Pjer-Ig Erber, francuski teniser
- 20. mart — Lusi Džouns, velška pevačica, glumica i model
- 21. mart — Antoan Grizman, francuski fudbaler
- 23. mart — Fakundo Kampazo, argentinski košarkaš
- 23. mart — Dženana Šehanović, bosanskohercegovačka pijanistkinja
- 29. mart — Ngolo Kante, francuski fudbaler
- 30. mart — NF, američki hip hop muzičar
April
uredi- 2. april — Milan Rodić, srpski fudbaler
- 3. april — Hejli Kijoko, američka muzičarka, glumica i plesačica
- 5. april — Marija Bergam, srpska glumica
- 7. april — En-Mari, engleska muzičarka
- 7. april — Luka Milivojević, srpski fudbaler
- 9. april — Lazar Radosavljević, srpski košarkaš
- 11. april — Tijago Alkantara, španski fudbaler
- 11. april — Slaven Došlo, srpski glumac
- 13. april — Brankica Mihajlović, srpska odbojkašica
- 16. april — Kejti Majli, američka plivačica
- 16. april — Nikola Pešaković, srpski košarkaš
- 22. april — Danilo Anđušić, srpski košarkaš
- 23. april — Nemanja Todorović, srpski košarkaš
- 30. april — Danijel Aleksić, srpski fudbaler
- 30. april — Travis Skot, američki hip hop muzičar i muzički producent
Maj
uredi- 6. maj — Ivan Buva, hrvatski košarkaš
- 9. maj — Erik Grin, američki košarkaš
- 11. maj — Nikola Petrić, srpski fudbalski golman
- 15. maj — Nejt Volters, američki košarkaš
- 16. maj — Grigor Dimitrov, bugarski teniser
- 17. maj — Johana Konta, britanska teniserka
- 23. maj — Lena Majer-Landrut, nemačka pevačica
- 23. maj — Marko Šćepović, srpski fudbaler
- 25. maj — Derik Vilijams, američki košarkaš
- 27. maj — Ksenija Pervak, ruska teniserka
- 28. maj — Aleksandar Lakazet, francuski fudbaler
- 31. maj — Azilija Benks, američka muzičarka i glumica
Jun
uredi- 3. jun — Tijana Ajduković, srpska košarkašica
- 4. jun — Radživ Van la Para, holandski fudbaler
- 4. jun — Lorenco Insinje, italijanski fudbaler
- 7. jun — Emili Ratajkovski, američki model i glumica
- 11. jun — Sasu Salin, finski košarkaš
- 14. jun — Kostas Manolas, grčki fudbaler
- 16. jun — Nemanja Nedović, srpski košarkaš
- 18. jun — Zurab Datunašvili, gruzijsko-srpski rvač
- 20. jun — Petar Đuričković, srpski fudbaler
- 26. jun — Dijego Falčineli, italijanski fudbaler
- 28. jun — Kevin De Brojne, belgijski fudbaler
- 29. jun — Kavaj Lenard, američki košarkaš
Jul
uredi- 3. jul — Anastasija Pavljučenkova, ruska teniserka
- 8. jul — Virdžil van Dajk, holandski fudbaler
- 9. jul — Ivana Dudić, srpska glumica i mađioničarka
- 9. jul — Rajli Rid, američka pornografska glumica
- 10. jul — Nemanja Jaramaz, srpski košarkaš
- 10. jul — Džonatan Kafu, brazilski fudbaler
- 12. jul — Pablo Karenjo Busta, španski teniser
- 12. jul — Hames Rodrigez, kolumbijski fudbaler
- 14. jul — Šabaz Nepijer, američko-portorikanski košarkaš
- 16. jul — Andros Taunsend, engleski fudbaler
- 16. jul — Aleksandra Šip, američka glumica i muzičarka
- 22. jul — Tenis Sandgren, američki teniser
- 25. jul — Brendon Dejvis, američki košarkaš
- 25. jul — Đorđe Stojković, srpski glumac
- 26. jul — Nemanja G. Miletić, srpski fudbaler
Avgust
uredi- 9. avgust — Furkan Aldemir, turski košarkaš
- 10. avgust — Pratiša Banerdži, indijska glumica (prem. 2016)
- 11. avgust — Milica Pavlović, srpska pevačica
- 12. avgust — Kris Midlton, američki košarkaš
- 15. avgust — Filip Mladenović, srpski fudbaler
- 17. avgust — Ostin Batler, američki glumac i pevač
- 20. avgust — Marko Đoković, srpski teniser
- 21. avgust — Kalifa Kulibali, malijski fudbaler
- 26. avgust — Dilan O’Brajen, američki glumac
- 28. avgust — Marko Vešović, crnogorski fudbaler
- 28. avgust — Andreja Pejić, australijski model
- 29. avgust — Dešon Tomas, američki košarkaš
- 31. avgust — Sedrik Soares, portugalski fudbaler
Septembar
uredi- 4. septembar — Aleksandar Atanasijević, srpski odbojkaš
- 4. septembar — Petar Bojić, srpski fudbaler
- 7. septembar — Milan Milovanović, srpski košarkaš
- 10. septembar — Dunja Ilić, srpska pevačica
- 19. septembar — Si Džej Makolum, američki košarkaš
- 27. septembar — Simona Halep, rumunska teniserka
- 29. septembar — Luka Babić, hrvatski košarkaš
- 29. septembar — Adem Ljajić, srpski fudbaler
- 30. septembar — Žofre Lovernj, francuski košarkaš
Oktobar
uredi- 2. oktobar — Roberto Firmino, brazilski fudbaler
- 5. oktobar — Tornike Šengelija, gruzijski košarkaš
- 9. oktobar — Oleksandr Lipovij, ukrajinski košarkaš
- 10. oktobar — Lali, argentinska muzičarka, glumica, plesačica i model
- 10. oktobar — Marijana Pahon, kolumbijska biciklistkinja
- 10. oktobar — Gabrijela Čilmi, australijsko-italijanska muzičarka
- 10. oktobar — Džerdan Šaćiri, švajcarski fudbaler
- 13. oktobar — Darko Lazić, srpski pevač
- 24. oktobar — Bojan Dubljević, crnogorski košarkaš
- 30. oktobar — Tomaš Satoranski, češki košarkaš
Novembar
uredi- 1. novembar — Nađa Ninković, srpska odbojkašica
- 1. novembar — Langston Hol, američki košarkaš
- 4. novembar — Adrijana Čečik, američka pornografska glumica
- 8. novembar — Nikola Kalinić, srpski košarkaš
- 8. novembar — Ostin Holins, američki košarkaš
- 10. novembar — Marko Vasiljević, srpski glumac
- 11. novembar — Nemanja Radović, crnogorski košarkaš
- 15. novembar — Šejlin Vudli, američka glumica
- 15. novembar — Ognjen Mudrinski, srpski fudbaler
- 16. novembar — Nemanja Gudelj, srpski fudbaler
- 23. novembar — Marko Jeremić, srpski košarkaš
- 24. novembar — Albano Oliveti, francuski teniser
- 25. novembar — Nikola Maksimović, srpski fudbaler
Decembar
uredi- 2. decembar — Čarli Put, američki muzičar i muzički producent
- 4. decembar — Duje Dukan, hrvatsko-američki košarkaš
- 4. decembar — Zoi Kuš, američka pornografska glumica
- 5. decembar — Kristijan Jelič, američko-srpski igrač bejzbola
- 6. decembar — Koko Vandevej, američka teniserka
- 6. decembar — Milica Mandić, srpska tekvondistkinja
- 10. decembar — Kiki Bertens, holandska teniserka
- 12. decembar — Nenad Gavrić, srpski fudbaler
- 12. decembar — Aleksandar Šćekić, crnogorski fudbaler
- 16. decembar — Nikola Kozomara, srpski biciklista
- 18. decembar — Rikardo Gomeš, fudbaler sa Zelenortskih Ostrva
- 20. decembar — Žoržinjo, brazilsko-italijanski fudbaler
- 22. decembar — Bojan Matić, srpski fudbaler
- 22. decembar — DaBaby, američki hip hop muzičar
- 24. decembar — Luj Tomlinson, engleski muzičar, najpoznatiji kao član grupe One Direction
- 26. decembar — Dilan Enis, jamajkansko-kanadski košarkaš
- 31. decembar — Bojana Jovanovski, srpska teniserka
Smrti
urediJanuar
uredi- 4. januar — Zvonko Lepetić, hrvatski glumac (* 1928)
- 5. januar — Jug Grizelj, jugoslovenski novinar (* 1926)
- 5. januar — Vasko Popa, srpski pesnik (* 1922)
- 11. januar — Ratko Sarić, srpski glumac (* 1916)
- 11. januar — Karl Dejvid Anderson, američki fizičar i nobelovac (* 1905)
- 14. januar — Mihailo Stevanović, srpski filolog (* 1903)
- 31. januar — Džon Bardin, američki fizičar i nobelovac (* 1908)
Mart
uredi- 2. mart — Serž Genzbur, francuski muzičar i filmski režiser (* 1928)
- 3. mart — Vilijam Džordž Peni, engleski atomski fizičar i matematičar (* 1909)
- 25. mart — Milutin Tatić, srpski glumac (* 1923)
April
uredi- 16. april — Dejvid Lin, engleski filmski režiser, producent, scenarista i montažer (* 1908)
Jun
uredi- 6. jun — Sten Gec, američki džez saksofonista (* 1927)
- 14. jun — Pegi Eškroft, engleska glumica (* 1907)
- 19. jun — Džin Artur, američka glumica (* 1900)
Jul
uredi- 2. jul — Li Remik, američka glumica (* 1935)
- 14. jul — Pavel Morozenko, sovjetski glumac (* 1939)
- 24. jul — Isak Baševis Singer, jevrejski književnik i nobelovac 1978. (* 1904)
Avgust
uredi- 5. avgust — Jovan Aćin, srpski reditelj i scenarista (* 1941)
- 8. avgust — Džejms Irvin, američki astronaut (* 1930)
- 24. avgust — Sergej Ahromejev, maršal Sovjetskog Saveza (* 1923)
- 27. avgust — Patrijarh srpski German (Đorić), srpski patrijarh (* 1899)
Septembar
uredi- 11. septembar — Radmila Dimić, srpska pevačica (* 1922)
- 28. septembar — Majls Dejvis, američki džez trubač i kompozitor (* 1926)
- 29. septembar — Milan Tepić, major JNA (* 1957)
- 30. septembar — Toma Zdravković, srpski pevač (* 1938)
Oktobar
uredi- 16. oktobar — Blago Zadro, hrvatski vojnik i komandant (* 1944)
Novembar
uredi- 9. novembar — Iv Montan, francuski šansonijer i glumac (* 1921)
- 23. novembar — Klaus Kinski, nemački glumac (* 1926)
- 24. novembar — Fredi Merkjuri, pevač grupe Kvin (* 1946)
Decembar
uredi- 15. decembar — Vasilij Zajcev, sovjetski snajperista u Drugom svetskom ratu (* 1915)
- 25. decembar — Anton Burger, nacista i komandant konc. logora (* 1911)